1, 2. VaHevelu 13:4 ya pande ku tu kaniamesa ku linga vika?

TU VOSE tua tonda ku singimika Yehova. Muomu ua fuila ku tambula Kasingimiko ketu, kaha neni ua kulahesa ku tu muesa kavumbi. (1 Samuele 2:30; Visimo 3:9; Ku-Solola 4:11) Ua tonda naua tu singimike vantu, ngeci mua vakua nguvulu. (Loma 12:10; 13:7) Vunoni kuli cimo cuma ci tua pande ku muesa kasingimiko ka ku lifuila. Cuma cika? Vulo.

² Kapostolo Paulu ua sonekele ngueni: “Vulo vu kale na kasingimiko ha kati ka vose, na muhela kati u zuale.” (VaHevelu 13:4) Na mezi aa Paulu ua tondele ku leka Vakua Kilistu ngecize va pandele ku singimika vulo ni nguetu ku vu mona ku pua vua seho. Nenu mukemuo mu mue ku mona vulo, cikuma-kuma vulo vuenu, nga mua ambata ni mua somboka ni?

3. Cimamuna cika ca seho ua hele Yesu ku tuala ha vulo? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.)

³ Nga mu mona vulo ku pua vua seho, muli na ku kava lungano lua cili. Yesu neni ua singimikile vulo. Omo vaFaliseo va mu ihuile vati ua muene cimpande ca ku tsiha vulo, ua tumbuile  mezi a handekele Njambi ha litangua lia vulo vua katete, ngueni: “Mukemuo vene muntu a ka seza ise na naye, kaha a ka lipandakana na mpuevo yeni; kaha ava vose vavali va ka pua ntsitu imo.” Kaha ua vuezeleko naua ngueni: “Ngoco vene ava Njambi na va pandakana muntu kati aka va hangunune.”—Tandenu Mako 10:2-12; Njenisisi 2:24.

4. Vika Njambi ua tonda ku tuala ha vulo tunde ha katete?

⁴ Yesu ua tavele ngecize Njambi ikeye ua tumbikile vulo kaha ka vua pandele ku tsa. Mua hangesele Eva kuli Andama, Njambi ka va lekele ngecize citava ku tsiha vulo houe. Vunoni ua tondele vaze “vavali” va likate mu vulo ku miaka yose.

5. Vati ku-tsa ca kuata ku vulo?

⁵ Vunoni ngue mu tua tantekeya, tunde ha ku vulumuna ca Andama, viuma via vingi via aluluka. Cimo ca viuma via aluluka ca pua muono ua vantu. Vantu va putukile ku tsa, kaha evi via kuata na ku vulo. Kapostolo Paulu ua lekele Vakua Kilistu ngecize ku-tsa ce ku manusula vulo, kaha uze a lisupaho na zituka mu ku ambata ni ku somboka naua.—Loma 7:1-3.

6. Vika Masiko a Mosesa a tu longesa ku tuala ha cifua ce ku muenamo Njambi vulo?

⁶ Masiko a hele Njambi ku vaIsaleli a vuezeleko mizimbu ikuavo ku tuala ha cimpande ca vulo. Ca ku muenako, lisiko lia tavesele vamala mu Isaleli ku haleka vampuevo. Eci cilika na laza ku ca kele tele kanda Njambi a hane Masiko aco. Vunoni masiko a niungile vampuevo na vanike ku mapakeso. Ca ku muenako, nga umo yala mu Isaleli ua ambatele umo ngamba kaha mu nima yaco ambata naua mpuevo ueka ua mu civali, Njambi ua tondele ngecize yala uaco a tualeleleho ku puisamo viose via tondekele ku mpueyeni ua katete, ngue mua kele na ku linga  tele kanda a haleke. (Ezundu 21:9, 10) Lelo ka tue ku kava naua Masiko a Mosesa. Vunoni tu lilongesako ngecize Njambi ua haka seho ya kama ku vulo. Mua vusunga ku tantekeya evi ce ku tu kuasa ku singimika vulo.

7, 8. (a) Vika a handekele Masiko ku tuala ha ku-tsiha vulo kuliya na Ndeutelonomi 24:1? (b) Vati Yehova ue ku mona cimpande ca ku-tsiha vulo?

⁷ Vika a handeka Masiko a Mosesa ku tuala ha ku tsiha vulo? Vutuhu ku tsiha vulo ka ca puile vutumbe vua Yehova, vunoni Masiko a tavesele nkala yala mu Isaleli ku kondola mpuevo nga “na uana vimosi via mu koso muli ikeye.” (Tandenu Ndeutelonomi 24:1.) Masiko ka a lomboluele vika viemanena “vimosi” viaco. Vunoni citava via puile viuma vi kolesa ntsoni, via mazilo, ni via kama cikuma, kati viuma via vindende houe. (Ndeutelonomi 23:14) Vunoni ca vusiua ku mona ngecize ku matangua a Yesu, cingi ca vaYundeya va kele na ku kondola vampuevo vavo mu “milonga yose.” (Mateo 19:3) Vunoni etu ka tu tondo ku kala na visinganieka viaco via ku pihia.

⁸ Ku matangua a kapolofeto Malakiya, vamala va kele na ku kondola cikuma vampuevo vavo, halumo linga va ambate vampuevo veka va vanike vunoni ka va puile vakua ku pangela Yehova. Vunoni Njambi ua muesele ha toma cifua ce ku muenamo cimpande ca ku tsiha vulo. Ngueni: ‘Ange nja zinda ku-kondola.’ (Malakiya 2:14-16) Cifua ca kele na ku muenamo Njambi vulo ka ca alulukile tunde ha katete, mua handekele ngueni “yala a ka seza ise na naye na ku kakatela mpuevo yeni: kaha va ka pua ntsitu imo lika.” (Njenisisi 2:24) Kaha Yesu neni ua hakuilile cifua ce ku muenamo ise cimpande ca vulo, mua handekele ngueni: “Ka vesi naua ngue vavali, vunoni ngue ntsitu imo. Ngoco vene ava Njambi na va pandakana, muntu kati a ka va hangunune.”—Mateo 19:6.

9. Vika a lomboloka mezi a Yesu ku Mako 10:11, 12?

⁹ Vamo ve ku lihula nguavo, ‘Vuno kua kala vusunga vua tavesa Vakua Kilistu ku tsiha vulo na ku ambata cipue ku somboka lueka ni?’ Talenu via handekeleho Yesu, ngueni: ‘Uose a ka kondola mpuevo yeni, kaha ambata ueka, a linga vupangala; kaha nga ikeye ivene a tsiha vulo, na ku somboka kuli ueka, a linga vupangala.’ (Mako 10:11, 12; Luka 16:18) Mua vusunga Yesu ua singimikile vulo, kaha ua tondele na vakuavo va lingemo. Nga yala a kondola mpueyeni uze ka lingile vupangala na ku ambata ueka, a linga vupangala. Mukemuo naua mu ca fuile kuli mpuevo, nga ikeye a tsiha vulo na ku somboka ku yala ueka. Omo lia vika? Muomu ku tsiha vulo ka ce ku manusula vulo. Kuli Njambi vantu vaco kasi va pua “ntsitu imo lika.” Yesu ua handekele naua ngueni nga yala a kondola mpueyeni ca ku hona mulonga, ua kele na ku mu haka mu vusonde vua ku linga vupangala. Mu njila ika? Ku ntsimbu ize nga mpuevo va na mu kondola ua kele mu ceseko ca ku somboka kueka, linga  a uane via ku lisuka navio. Kaha vulo vuaco vua puile vupangala ku meso a Yehova.

10. Vusunga vuka lika vua tavesa Mukua Kilistu ku tsiha vulo na ku zituka mu ku ambata ni ku somboka lueka?

¹⁰ Yesu ua tumbuile vusunga vumo lika vua tavesa muntu ku tsiha vulo, ngueni: “Uose a ka kondola mpuevo yeni, nga kati na vupangala, kaha a ka ambata ueka, a linga vupangala.” (Mateo 19:9) Kaha ua tsindikile naua ha cilongesa caco mu Cimpande ceni ca ha Muncinda. (Mateo 5:31, 32) Ha vintsimbu viose evi vivali, Yesu ua tumbuile “vupangala.” Vupangala vua ambatesela kumo na vupi ngeci mua vukoyi, vundeyi na ku limona ku mivila na tusitu. Ca ku muenako, nga yala ua ambata a linga vimo vievi, mpueyeni a hasa ku tsiha vulo nga a tonda. Kaha nga na tsihi vulo, na Njambi neni a tava ngecize vulo vuavo vu nahuko vene.

11. Vika vi hasa ku lingisa Mukua Kilistu a honoue ku tsiha vulo ambe nga mukua ndzivo yeni na lingi vupangala?

¹¹ Nga mu talaho vuino Yesu ka handekele ngueni nga muntu ua ambata ni ua somboka na lingi vupangala, mukua ndzivo yeni na pande ku tsiha vulo, houe. Ca ku muenako, mpuevo a hasa ku hangula ku tualelelaho ku kala na yalieni vutuhu na lingi vupangala. Omo lia vika? Muomu halumo kasi na leme yalieni kaha na tava ku mu ecela na ku pangela hamo lika neni linga va kaniamese vulo vuavo. Kaha nga a tsiha vulo, vunoni ka somboka lueka, a hasa ku hita mu vimo visoti. Ca ku muenako, a hasa ku hita mu visoti ngeci mua ku tonda via ku lisuka navio, ni ku tonda ku puisamo cizango ca ku limona ku mivila, na ku livua vulika. Halumo a hasa naua ku singanieka ha vati ku tsiha vulo ci ka kuata ku vana veni. Vuno ci ka mu kaluuila ku va lelela mu vusunga lika lieni ni? (1 Kolintu 7:14) Mua vusunga, uze kesi na mulonga nga a hangula ku tsiha vulo a hasa ku hita mu visoti via kama.

12, 13. (a) Vati vua fuile vulo vua Hoziya? (b) Omo lia vika Hoziya ua hiluisile mpueyeni, kaha vi ka tu lilongesa ku vulo vueni?

¹² Via lihitile navio kapolofeto Hoziya via tu longesa via vingi ku tuala ha cifua ce ku muenamo Yehova vulo. Njambi ua lekele Hoziya ambate umo mpuevo ua lizina lia Ngomele, “mukua vupangala” kaha ua kele na “vana va vupangala.” Hoziya ua semene muana na Ngomele. (Hoziya 1:2, 3) Vunoni mu nima ya ntsimbu Ngomele ua ka semene vana vavali, ua mpuevo na ua yala, kuli yala ueka. Vutuhu Ngomele ua lingile vupangala vintsimbu via vingi, Hoziya ka mu konduele. Mu nima ya ntsimbu, Ngomele ua sezele naua yalieni Hoziya kaha ua ka puile ndungo. Vutuhu ngoco, Hoziya ua ka mu landele naua. (Hoziya 3:1, 2) Yehova ua pangesele Hoziya mu ku muesa ngecize uecelele Isaleli vintsimbu via vingi vutuhu va mu sezele na ku ka lemesa vanjambi veka. Vika tu hasa ku lilongesa ku vulo vua Hoziya?

¹³ Nga Mukua Kilistu a linga vupangala, uze mukuavo kesi na mulonga na pande ku linga cihangula. Yesu ua handekele ngueni uze kesi na mulonga ali na vusunga vu mu tavesa ku tsiha vulo na ku ambata ni ku somboka lueka. Vunoni, nga a hangula ku ecela mukua ndzivo yeni ka lingi vuhenge. Hoziya ua hiluisile mpueyeni Ngomele. Mua hilukile, yalieni Hoziya ua mu lekele ngueni ka pandele naua ku ka limona na yala ueka. Hoziya neni ua ‘limuene ku mivila’ na Ngomele mu imo ntsimbu. (Hosea 3:3) Vunoni mu nima ya ntsimbu citava Hoziya ua limuene  naua na mpueyeni Ngomele ku mivila. (Hoziya 1:11; 3:3-5) Vika tu lilongesaho? Nga uze kesi na mulonga a limona naua ku mivila na mukua ndzivo yeni, eci ca muesa ngecize na mu ecela. (1 Kolintu 7:3, 5) Kaha mu Mbimbiliya ka muesi naua vusunga vu mu tavesa ku tsiha vulo. Mu nima yevi va yala na mpuevo va na pande ku pangela hamo lika na ku likuasa umo na mukuavo va mone vulo ngue mue ku vu mona Njambi.

14. Kuliya na 1 Kolintu 7:10, 11, vika vi hasa ku soloka mu vulo?

¹⁴ Vakua Kilistu vose va pande ku singimika vulo ngue mua vu singimika Yehova na Yesu. Vunoni, vintsimbu vimo, vamo ka ve ku lingamo, omo lia ku hona tantuluka. (Loma 7:18-23) Ngeci mukemuo ka tua pandele ku lisimuoka mu ku tantekeya ngecize vamo Vakua Kilistu va katete va kele na visoti via vikalu mu vulo. Paulu ua va mamuine ngueni: “Mpuevo kati a lihangunuke na yalieni.” Vunoni, vintsimbu vimo viuma viaco via lingikile.—Tandenu 1 Kolintu 7:10, 11.

15, 16. (a) Vika va na pande ku linga vaze va liambata nga va hita mu visoti mu vulo, kaha omo lia vika? (b) Vati evi via kuata na kuli vaze va liambata na vantu ka ve ku pangela Yehova?

¹⁵ Paulu ka lomboluele vika via lingisile vaze va liambata ku litepa. Vunoni tua tantekeya ngecize visoti viaco ka via puile vupangala mu vulo houe. Muomu nga vukevuo, mpuevo nga ua kele na vusunga vua ku tsiha vulo na ku ka somboka kueka. Paulu ua handekele ngueni mpuevo ua hanguile ku litepa na yalieni, ka pandele a “somboke naua, nga ngoco a lihambe na yalieni.” Muomu Njambi kasi ua va muene ku pua ntsitu imo lika. Paulu ua handekele ngueni vaze va liambata ambe nga va hita mu visoti via ku linga na ha meso vui, nga na umo uavo na lingi vupangala uahi, va pandele ku lihamba ni nguetu ku manusula visoti viaco na ku tualelelaho ku kala hamo. Kaha ca tavele naua ku vundila vukuasi vua vakuluntu mu cikungulukilo. Vakuluntu ka va pandele ku hakuila na umo uahi vunoni ku kuasa vose vavali va kave vimamuna via mu Mbimbiliya.

¹⁶ Ambaco nga Mukua Kilistu ua liambata na muntu ke ku pangela Yehova? Nga vali na visoti mu vulo, vuno citava ku litepa ni? Ngue mu tu na handekele laza, Mbimbiliya ya muesa ngecize mulonga ua tavesa ku tsiha vulo, vupangala lika. Paulu ua sonekele ngueni: “Mpuevo nga a li na yalieni kanda a ci tsiliela, kaha ikeye na zange ku kala neni, kati a lihangunuke na yalieni.” (1 Kolintu 7:12, 13) Kaha eci cimamuna kasi ce ku panga na lelo lino.

17, 18. Omo lia vika vamo Vakua Kilistu ka ve ku litepa na mukua ndzivo yavo ambe nga va hita mu visoti via kama?

 ¹⁷ Vunoni kua kala vamo vamala va muesa ngecize ka va tondo “ku kala” na vampuevo vavo. Ca ku muenako, vamo vamala ve ku putuka ku tingula vampuevo vavo, ku va tingula mu cifua ca ku linga va tonda honi na ku va vulumuna ni ku va tsiha. Ve ku viana ku suka vusoko, ni ku va vindika ku pangela Njambi. Mu visoti ngeci muevi, mpuevo Mukua Kilistu a hasa ku litepa neni ambe nga yalieni a mu lembezieka, muomu vilinga vieni vi li na ku muesa ngecize ka tondo “ku kala neni.” Vunoni vamo Vakua Kilistu ve ku hita mu visoti viaco ve ku hangula ku tualelelaho ku kala na mukua ndzivo yavo. Ve ku kolesa mu visoti na ku linga cose linga va tuale vulo vuavo ku lutue. Vika honi ve ku lingilamo?

¹⁸ Muomu nga va litepa, kasi va na pu ntsitu imo lika kaha va hasa ku hita mu visoti vimo lika na vaze ka va litepele. Kapostolo Paulu neni ua muesele vusunga vukuavo vu hasa ku lingisa vaze va liambata kati va litepe. Ngueni: “Yala uze kanda a ci tsiliela, va mu lelesela omo mpuevo yeni; na mpuevo uze kanda a ci tsiliela, va mu lelesela omo yala mukua ku tava; nga kati ngecize vana venu nga va zualele vunoni vuovuno va na lele.” (1 Kolintu 7:14) Vamo Vakua Kilistu va hangula ku tualelelaho ku kala na mukua ndzivo yavo ke ku pangela Yehova, vutuhu va hita mu visoti via kama. Kaha ve ku viukilila nguavo kali-kali ka va litepele, nga mu nima ya ntsimbu mukua ndzivo yavo a pua Mukaleho ua Yehova.—Tandenu 1 Kolintu 7:16; 1 Petulu 3:1, 2.

19. Omo lia vika mu vikungulukilo via Vakua Kilistu mua kela malo a engi a ndzolela?

¹⁹ Yesu ua hanene vimamuna ku tuala ha ku tsiha vulo, kaha kapostolo Paulu ua hanene vimamuna ku tuala ha ku litepa. Yesu na Paulu va tondele vangamba va Njambi va pue na ku singimika vulo. Lelo lino mu vikungulukilo via Vakua Kilistu mu mavu ose, muli malo a engi a ndzolela. Mua vusunga nenu citava mue ku mona malo a ndzolela mu cikungulukilo cenu, malo a ku linga vamala va lema vampuevo vavo mu vusunga kaha vampuevo va singimika cikuma vamala vavo. Malo aco eku muesa ngecize nkuma citava ku singimika vulo. Kaha tue ku ivua ndzolela ya ku mona ngecize makulukazi a vamala na vampuevo ve ku muesa ngecize citava ku puisamo aa mezi a Njambi: “Ngoco vene yala a ka seza ise na naye, kaha a ka lipandakana na mpuevo yeni, kaha vose vavali va ka pua ntsitu imo lika.”—Efeso 5:31, 33.