Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Lemedzani “Pidagumanya Mulungu”

Lemedzani “Pidagumanya Mulungu”

“Pidagumanya Mulungu, munthu mbaleke kupimwaza.” —MARKO 10:9.

NYIMBO: 131, 132

1, 2. Kodi Ahebheri 13:4 asatikulumiza toera kucitanji?

IFE TONSENE tisafunika kulemedza Yahova. Iye apikira kuti ife tingamulemedza, iye anatilemedzambo. (1 Samwele 2:30; Misangani 3:9; Apokalipse 4:11) Yahova asafuna kuti ife tilemedze mautongi a dziko na anthu anango. (Aroma 12:10; 13:7) Kusiyapo pyenepi, Yahova asafuna kakamwe kuti ife tilemedze banja.

2 Mpostolo Paulu alemba: “Banja isafunika kukhala yakulemedzeka pamaso pa anthu onsene, pontho bonde ya anyakumanga banja isafunika kukhala yakucena.” (Ahebheri 13:4) Mafala anewa adalonga Paulu ndi akufunika kakamwe m’banja. Iye akhapanga Akristu kuti akhafunika kuona banja ninga yakufunika kakamwe. Khala ndimwe wakumanga banja, kodi musaona banja yanu ninga yakufunika kakamwe?

3. Ndi uphungu upi wadidi udapereka Yezu thangwi ya banja? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)

3 Khala musaona banja ninga yakufunika kakamwe, imwe mukutowezera citsandzo cadidi. Yezu akhalemedza masasanyiro a banja. Pidabvundzwa iye na Afarisi thangwi ya kukhondana, iye aatawira mwakubverana na pidalonga Mulungu kuna banja yakutoma: “Na thangwi ineyi, mamuna anadzasiya babace na mace, pontho uwiri wawo anadzakhala manungo mabodzi basi.” Yezu alongambo: “Pidagumanya Mulungu, munthu mbaleke kupimwaza.”—Lerini Marko 10:2-12; Genesi 2:24.

4. Ndi cipi cifuniro ca Yahova thangwi ya banja?

4 Yezu alonga kuti Mulungu ndi adakhazikisa masasanyiro a banja, ndi thangwi yace iyo isafunika kukhala kwenda na kwenda. Pidakhazikisa Mulungu banja yakutoma ya Adhamu na Eva, iye nee aapanga kuti pinthu pinganentsa khondanani. M’mbuto mwace, iye akhafuna kuti “uwiri wawo” akhale pabodzi kwenda na kwenda.

PINTHU PIDACITISA BANJA KUCINJA MU NDZIDZI WAKUCEPA

5. Kufa kusakhuya tani banja?

5 Ninga tisadziwa, pidadawa Adhamu pinthu pizinji pyacinja. Cibodzi mwa pinthu pidacinja ndi kutoma kufa kwa anthu, pontho macinjo anewa akhuya kakamwe banja. Mpostolo Paulu apanga Akristu kuti munthu angaferwa na ndzace wa m’banja, iye ali wakusudzuka toera kumanga banja na unango.—Aroma 7:1-3.

Mwambo usatipfundzisa kuti Mulungu asaona banja ninga yakufunika kakamwe

6. Kodi Mwambo wa Mose usatipfundzisanji thangwi ya njira inaona Mulungu banja?

6 Mwambo udapereka Mulungu kuna mbumba ya Izraeli, ukhatawirisa mamuna kupalakanya. Nsambo unoyu ukhacitwa kale Mulungu mbadzati kukhazikisa Mwambo unoyu. Mbwenye, Mwambo wa Mose ukhaphedza akazi na anapiana toera atsalakanwe mwadidi. Mwacitsandzo, Muizraeli angamanga banja na bitcu, mukupita kwa ndzidzi mbasemba nkazi unango, Mulungu akhafuna kuti iye apitirize kutsalakana nkazace wakutoma ninga pikhacita iye kale. (Eksodo 21:9, 10) Lero ife nee tisatowezera Mwambo wa Mose. Mbwenye mwambo unoyu usatipfundzisa kuti Mulungu asaona banja ninga cinthu cakufunika kakamwe. Mwandimomwene pyenepi pisatiphedza toera kulemedza banja.

7, 8. (a) Mwakubverana na Deuteronomyo 24:1, kodi Mwambo wa Mose ukhalonganji thangwi yakukhondana? (b) Kodi Yahova asaona tani kukhondana?

7 Kodi Mwambo wa Mose ukhalonganji thangwi yakukhondana? Maseze nee cikhali cifuniro ca Yahova kuti mamuna akhondane na nkazace, mbwenye Mwambo wa Mose ukhatawirisa Muizraeli kukhonda nkazace ‘angadzindikira mwa iye pidakhonda kunkomera.’ (Lerini Deuteronomyo 24:1.) Mwambo nee ukhapangiza pinthu pikhafuna ‘kukhonda kukomerwa’ na iye. Mbwenye pinthu pyenepi pikhafunika kukhala pyakupasa manyadzo, peno madodo makulu tayu mang’ono. (Deuteronomyo 23:14) Mwakutsukwalisa, mu ntsiku za Yezu, Ayuda azinji akhakhonda akazawo na “mathangwi onsene.” (Mateu 19:3) Mbwenye ife nkhabe funika kukhala ninga iwo.

8 Mu ntsiku za mprofeta Malakiya, amuna azinji akhali na nsambo wakukhonda akazawo akutoma mbamanga banja na atsikana akuti nee akhalambira Yahova. Mbwenye Mulungu apangiza pakweca kuti iye asaona tani kukhondana. Iye alonga: ‘Ine ndisaida kukhondana.’ (Malakiya 2:14-16, Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada) Pyenepi pisabverana mwadidi na pidalonga Mulungu kuna banja yakutoma kuti ‘mamuna anadzasiya babace na mace mbaphatana na nkazace, pontho uwiri wawo anadzakhala manungo mabodzi basi.’ (Genesi 2:24) Yezu aphedzerambo maonero a Babace mudalonga iye kuti: “Pidagumanya Mulungu, munthu mbaleke kupimwaza.”—Mateu 19:6.

THANGWI YAKUTAWIRIKA TOERA KUKHONDANA

9. Yezu akhafuna kulonganji na mafala anagumanika pa Marko 10:11, 12?

9 Anango asabvundza, ‘Kodi iripo thangwi inacitisa Akristu kukhondana mbamanga banja na munthu unango?’ Onani pidalonga Yezu: ‘Munthu anakhonda nkazace mbasemba unango, akucita upombo mbadawira nkazace, pontho, nkazi angakhonda mamunace mbasembwa na mamuna unango, akucitambo upombo.’ (Marko 10:11, 12; Luka 16:18) Mafala anewa asapangiza kuti Yezu akhalemedza masasanyiro a banja, pontho asafuna kuti ife ticitembo pibodzi pyene. Mamuna peno nkazi angakhondana na ndzace wa m’banja wakukhulupirika mbasemba peno mbasembwa na unango akucita upombo. Kukhondana mwakusowa mathangwi akubveka nkhabe kumalisa banja, pamaso pa Mulungu anthu anewa aciri ‘manungo mabodzi basi.’ Yezu alongambo kuti mamuna anakhonda nkazace wakukhulupirika, akumuikha pangozwi yakucita upombo. Pyenepi pisacitika tani? Mu ndzidzi wakale, nkazi wakukhondwa akhakakamizika kusembwa toera aone munthu wakuntsalakana. Mbwenye kusembwa munjira ineyi kukhali sawasawa na kucita upombo.

10. Ndi ipi thangwi ibodzi basi yakutawirika toera munthu akhondane na ndzace wa m’banja mbamanga banja na unango?

10 Yezu apfundzisa kuti pana thangwi ibodzi basi yakutawirika toera munthu akhondane na ndzace wa m’banja: ‘Ine ndinakupangani kuti munthu anakhonda nkazace mbasemba unango, akucita upombo, kusiyapo khala an’khonda thangwi nkazi acita ulukwali.’ (Mateu 19:9) Iye alonga ntsonga ibodzi ene pa Nkhani ya Paphiri. (Mateu 5:31, 32) M’maulendo mawiri ene, Yezu alonga mafala akuti ‘kucita ulukwali.’ Kucita ulukwali kusaphataniza madawo ninga upombo, ugabiya, kupita m’mabonde na munthu wakuti nee mwamanga naye banja, kupita m’mabonde mamuna na mamuna peno nkazi na nkazi na kupita m’mabonde na cinyama. Mwacitsandzo, mamuna angacita ulukwali, nkazace ali na ufulu wakusankhula kupitiriza kukhala naye peno kun’khonda. Iye angasankhula kun’khonda, Mulungu nkhabe kuaonabve ninga banja.

11. Thangwi yanji anyakumanga banja ali na ufulu wakusankhula kupitiriza kukhala na ndzace wa m’banja maseze acita ulukwali?

11 Yezu nee alonga kuti munthu angacita ulukwali ndzace wa m’banja wakusowa mulando asafunika kukakamizika toera kun’khonda. Mwacitsandzo, nkazi anakwanisa kusankhula kupitiriza kukhala na mamunace maseze acita ulukwali. Thangwi yanji? Panango iye asapitiriza kunfuna, ali dzololo toera kumulekerera, pontho uwiri wawo anawangisira toera banja yawo ikhale mwadidi. Kusiyapo pyenepi, nkazi angakhondana naye mbakhonda kusembwa pontho, panango ananentseka toera kukwanirisa cifuno cace cakupita m’mabonde na pinthu pinango pyakumanungo. Mwacitsandzo, kodi iye anatsuwa munthu wakucedza naye? Kukhondana kweneku kunakhuya tani anace? Kodi iye anakwanisa kuapfundzisa undimomwene? (1 Akorinto 7:14) Mwakukhonda penula, nkazi peno mamuna anakhondana na ndzace asatamba nyatwa zizinji.

12, 13. (a) Ninji pidacitika m’banja ya Ozeya? (b) Thangwi yanji Ozeya abwererana pontho na nkazace Gomere, pontho tisapfundzanji na banja ineyi?

12 Pidacitikira mprofeta Ozeya pisatipfundzisa kuti Mulungu asaona tani banja. Mulungu apanga Ozeya toera amange banja na nkazi akhacemerwa Gomere, wakuti adzakhala “nkazi wa upombo,” pontho mbadabala ‘ana a upombo.’ Buluka penepo Gomere na Ozeya abala mwana wamamuna. (Ozeya 1:2, 3) Mukupita kwa ndzidzi, Gomere adzabala mwana wankazi na wamamuna, panango na mamuna wantsanga. Maseze Gomere akhacita upombo kazinji kene, Ozeya apitiriza kukhala naye. Buluka penepo, Gomere abuluka panyumba mbakhala pyace bitcu. Ngakhale tenepo, Ozeya aenda pontho kankwata. (Ozeya 3:1, 2) Yahova aphatisira Ozeya toera kupangiza kuti Iye akhalekerera kazinji kene dzindza ya Izraeli yakuti ikhacita upombo mukulambira alungu anango. Tisapfundzanji na banja ya Ozeya?

13 Khala m’bale peno mulongo wakuti ndzace wa m’banja nee ndi Nkristu acita ulukwali, iye asafunika kucita cisankhulo. Yezu alonga kuti ule adasowa mulando ali na mathangwi adidi toera kukhondana na ndzace, angafuna mbamanga pontho banja. Mbwenye iwo angasankhula kulekererana si pyakuipa tayu. Ozeya abwererana pontho na Gomere. Pidabwerera iye, Ozeya ampanga kuti akhonde kupita pontho m’mabonde na mamuna unango. Ozeya amala ndzidzi ungasi ‘nee kupita m’mabonde’ na Gomere. (Ozeya 3:3, NM cidzindikiro capantsi) Buluka penepo, Ozeya apita pontho m’mabonde na nkazace. Pyenepi pikhapangiza kuti Mulungu akhali dzololo toera kutambira pontho Aizraeli mbapitiriza kucita uxamwali na iwo. (Ozeya 1:11; 3:3-5) Pyenepi pisatipfundzisanji lero thangwi ya banja? Munthu wakusowa mulando angatawira kupita pontho m’mabonde na ndzace adadawa, pisapangiza kuti amulekerera. (1 Akorinto 7:3, 5) Natenepa pyenepi pingacitika, nkhabebve thangwi yakukhondana. Buluka penepo, mamuna na nkazi asafunika kuphedzana unango na ndzace toera kuona banja ninga munaionera Mulungu.

LEMEDZANI BANJA MASEZE MUTHIMBANE NA NYATWA

14. Mwakubverana na 1 Akorinto 7:10, 11, ninji pyakuti panango pinacitika m’banja?

14 Akristu onsene asafunika kulemedza banja ninga pinacita Yahova na Yezu. Mbwenye, m’midzidzi inango pisanentsa kucita pyenepi, thangwi tonsene ndife anthu akusowa ungwiro. (Aroma 7:18-23) Ngakhale Akristu anango a pyaka dzana yakutoma akhathimbanambo na pinentso m’mabanja mwawo. Paulu alemba kuti “nkazi nee asafunika kumwazana na mamunace.” Mbwenye m’midzidzi inango pyenepi pisacitika.—Lerini 1 Akorinto 7:10, 11.

Kodi anyakumanga banja anakhala tani akutsandzaya? (Onani ndima 15)

15, 16. (a) Kodi anyakumanga banja asafunika kucitanji angathimbana na nyatwa m’banja, pontho thangwi yanji? (b) Uphungu unoyu usaphata tani basa kwa Nkristu adamanga banja na munthu wakuti nee asatumikira Yahova?

15 Paulu nee alonga pikhacitisa mabanja anewa kumwazana. Mbwenye pinadziwa ife ndi pyakuti iwo akhamwazana, tayu thangwi yakuti mamuna acita ulukwali. Mbidakhala tenepo, nkazi mbadakhala na mathangwi adidi toera kumalisa banja, mbasembwa na mamuna unango. Paulu alonga kuti nkazi angamwazana na mamunace asafunika ‘apitirize tenepo nee kusembwa, peno abwererane pontho na mamunace,’ thangwi pamaso pa Mulungu iwo aciri pabodzi. Khala pidacitisa banja ineyi kumwazana si ulukwali tayu, Paulu alonga kuti iwo asafunika kumalisa nkandzo unoyu toera abwererane pontho. Iwo anakwanisa kuphemba ciphedzo ca akulu a mpingo. Akulu a mpingo nkhabe phedzera mamuna peno nkazi, mbwenye anapereka uphungu wakubulukira m’Bhibhlya wakuti unaaphedza ninga anyakumanga banja.

16 Mphapo, ndiye tani khala Nkristu amanga banja na munthu wakuti nkhabe tumikira Yahova? Angathimbana na nyatwa m’banja mwawo, kodi mphyakutawirika kuti iwo amwazane? Mwakubverana na pidapfundza ife, Bhibhlya isalonga kuti anyakumanga banja anakwanisa kukhondana basi ene khala m’bodzi acita ulukwali. Mbwenye Bhibhlya nkhabe longa mathangwi toera mabanja amwazane. Paulu alemba: “Khala nkazi ali na mamuna wakukhonda kukhulupira, mbwenye mamuna unoyu asafuna kupitiriza na iye, nkazi mbaleke kusiya mamunace.” (1 Akorinto 7:12, 13) Uphungu unoyu usaphatambo basa kwa ife lero.

17, 18. Thangwi yanji Akristu anango asasankhula kupitiriza kukhala na ndzawo wa m’banja maseze athimbane na nyatwa zizinji?

17 Mbwenye m’midzidzi inango, “mamuna wakukhonda kukhulupira” asapangiza na macitiro ace kuti iye nee “asafuna kupitiriza” kukhala na nkazace. Mwacitsandzo, panango iye asabvuya kakamwe nkazace, nkhabe tsalakana mwadidi banjace, peno asakhondesa nkazace kutumikira Mulungu. Pyenepi pingacitika, nkazi Wacikristu angafuna anakwanisa kumwazana naye, thangwi iye asadzindikira kuti mwakukhonda tsalakana pinalonga mamunace, macitiro ace asapangiza kuti nee ‘asafunabve kupitiriza’ kukhala pabodzi. Mbwenye Akristu anango athimbanambo na nyatwa zibodzi zene mbapitiriza kukhala na ndzawo wa m’banja. Iwo aona kuti mphyadidi kupirira nyatwa na kuwangisira toera kuzimalisa. Thangwi yanji iwo asankhula kucita pyenepi?

18 Nakuti pamaso pa Mulungu iwo aciri pabodzi, angamwazana iwo anakwanisa kutamba nyatwa zidalonga ife mu ndima za nduli. Mpostolo Paulu alonga thangwi inango yakufunika toera anyakumanga banja akhale pabodzi. Iye alemba: “Banja ya mamuna wakukhonda kukhulupira isaceneswa thangwi ya nkazace, pontho banja ya nkazi wakukhonda kukhulupira isaceneswa thangwi ya m’bale; mbapidakhonda kukhala tenepo, ananu mbadakhala akukhonda cena, mbwenye cincino iwo ndi akucena.” (1 Akorinto 7:14) Akristu azinji asasankhula kupitiriza kukhala na ndzawo wa m’banja wakuti nee asatumikira Yahova, maseze athimbane na nyatwa zizinji. Iwo asalonga kuti kucita pyenepi kusaphedza, makamaka ndzawo wa m’banja angadzakhalambo m’bodzi wa Mboni za Yahova.—Lerini 1 Akorinto 7:16; 1 Pedhru 3:1, 2.

19. Thangwi yanji mu mpingo Wacikristu muna mabanja mazinji akutsandzaya?

19 Yezu apereka uphungu thangwi yakukhondana, mbwenye mpostolo Paulu apereka uphungu thangwi yakumwazana. Cifuniro cawo cikhali cakuti atumiki a Mulungu alemedze banja. Lero, mabanja mazinji mu mipingo Yacikristu pa dziko yonsene yapantsi ndi akutsandzaya kakamwe. Panango musaona mabanja mazinji akutsandzaya mu mpingo mwanu, akuti amuna akukhulupirika asafuna akazawo, pontho akazi aufuni asalemedza amunawo. Pinacita mabanja anewa onsene pisapangiza kuti iwo asalemedza masasanyiro a banja. Natenepa, mphyakutsandzayisa kudziwa kuti amuna na akazi azinji akukwanirisa mafala a Mulungu akuti: “Na thangwi ineyi, mamuna anadzasiya babace na mace mbaphatana na nkazace, pontho uwiri wawo anadzakhala manungo mabodzi basi.”—Aefesi 5:31, 33.