Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Tekamu Ekitiinisa “Ruhanga Ekiyateranize Hamu”

Tekamu Ekitiinisa “Ruhanga Ekiyateranize Hamu”

“Ruhanga ekiyateraniize hamu, omuntu atalibaganizamu.”​—MARAKO 10:9.

EBIZINA: 131, 132

1, 2. Abaheburaniya 13:4 rutwekambisa kukora ki?

ITWENA tugonza kutekamu Yahwe ekitiinisa. Asemeriire kutekwamu ekitiinisa kandi nauwe naturaganiza kututamu ekitiinisa. (1 Samuiri 2:30; Enfumo 3:9; Okusuku’rwa 4:11) Agonza naitwe tutemu abandi ekitiinisa, nk’ekyokurorraho, ab’obusobozi omu gavumenti. (Abarumi 12:10; 13:7) Baitu haroho nambere kutekamu ekitiinisa kirukukira kwetagwa. Omu nuho omu buswere.

2 Omukwenda Paulo akagamba ati: “Okuswerangana kube kwekitinisa hali bona, nekitabu kisemiire.” (Abaheburaniya 13:4) Paulo akaba atarukubazaaho bubazaaho obuswere. Baitu akaba natererra Abakristaayo ngu bakaba baine kutekamu obuswere ekitiinisa, ekirukumanyisa baali b’okubutwara nk’ekintu eky’omuhendo. Naiwe nukwo orora obuswere, kukira muno obwawe, obworaaba oli omu buswere?

3. Yesu akaha buhabuzi ki obukuru oburukukwata ha buswera? (Rora ekisisani ekiri ha rupapura 9.)

3 Obw’otwara obuswere nk’ekintu eky’omuhendo, haroho ekyokurorraho ekirungi eky’oba oliyo n’ohondera. Yesu nauwe akatekamu obuswere ekitiinisa. Abafalisayo obubamukagwize ha nsonga y’okugaitururwa, akabazaaho ekintu Ruhanga yabalize ha buswere obwabandize ati: “Omusaija nikyo aralekeraga ise na nyina, ateranege hamu nomukaziwe; nabo bombi barafokaga mubiri gumu.” Yesu akongera yagamba ati: “Ruhanga ekiyateraniize hamu, omuntu atalibaganizamu.”​—Soma Marako 10:2-12; Okubanza 2:24.

4. Yahwe akaba aine kigendererwa ki ha buswere?

4 Yesu akagamba ngu Ruhanga nuwe yatandikisizeeho obuswere kandi ngu obuswere busemeriire kuba bw’oruteekerro. Ruhanga obuyatandikireho obuswere obw’okubanza atagambire Adamu na Hawa ngu bakaba nibasobora kugaitururwa. Oihireho ekigendererwa kye kikaba ngu omusaija n’omukazi “bombi” bakaba baine kwikara hamu omu buswere ebiro n’ebiro.

EBINTU EBYALETIIRE OBUSWERE KUHINDUKA HABW’AKASUMI KAKE

5. Okufa kukakwataho kuta obuswere?

5 Baitu okimanyire ngu Adamu obuyasiisire, bintu bingi ebyahindukire. Kimu ha bintu ebyahindukire kikaba ngu abantu abakatandika kufa, kandi kinu kiine omulingo kyakwasireho obuswere. Omukwenda Paulo akasoborra Abakristaayo ngu okufa kumaraho obuswere kandi ngu omu h’abaswerangaine anyakusingaraho aba aine obugabe kutaaha obuswere n’omuntu ondi.​—Abarumi 7:1-3.

Ebiragiro nibitwegesa ngu Ruhanga yatwaraga obuswere kuba bw’omuhendo

6. Ebiragiro bya Musa nibitwegesa ki ha mulingo Ruhanga aroramu obuswere?

6 Ebiragiro Ruhanga ebiyahaire Abaisareri bikaba birumu oburagirizi oburukukwata ha buswere. Ekyokurorraho, omusaija Omunyaisareri akaba naikirizibwa kutunga abakazi abarukuhingura hali omu. Ekintu kinu kyaali kiroho n’omu kasumi Ruhanga obwakaba atakahaire Abaisareri ebiragiro. Baitu, ebiragiro byalindaga abakazi hamu n’abaana kutatwazibwa kubi. Ekyokurorraho, omusaija Omunyaisareri obuyasweraga omuzaana hanyuma akatunga omukazi ow’akabiri, omusaija onu akaba aine kugumizaamu narolerra omukazi we ow’okubanza. Ruhanga yayetagisaaga omusaija onu kugumizaamu nalinda kandi nafaaho omukazi we ow’okubanza. (Okuruga 21:9, 10) Omu kasumi kanu, titukyali hansi y’ebiragiro bya Musa. Baitu kinu nikitwegesa ngu Ruhanga yaroraga obuswere kuba bw’omuhendo. Ekintu kinu naitwe nikitukonyera kurora ngu tusemeriire kutamu obuswere ekitiinisa.

7, 8. (a) Ebiragiro byabazahoga bita okugaitururwa kusigikirra ha kitabu Ekyebiragiro 24:1? (b) Yahwe arora ata okugaitururwa?

7 Ebiragiro bikabazaaho ki okugaitururwa? N’obukiraaba ngu kikaba kitali kigendererwa kya Yahwe omusaija n’omukazi kugaitururwa, ebiragiro bya Musa byaikirizaaga omusaija Omunyaisareri kubinga mukazi we kakuba aba “asangire [ekintu] ekitasemiire omuluwe.” (Soma Ekyebiragiro 24:1.) Ebiragiro tibyasoborraga bintu ki ebyatwarwaga kuba “ebitasemiire.” Baitu ekintu kinu kiine kuba kyaali nikiswaza muno rundi eri nsonga ey’amaani hatali obusongasonga obutaito. (Ekyebiragiro 23:14) Eky’obusaasi, omu busumi bwa Yesu, Abayudaaya baingi babingaga abakazi baabo nibabajunaana buli nsonga yoona. (Matayo 19:3) Mali titwakugondeze kuba n’entekereza ya mulingo ogu.

8 Omu busumi bwa nabbi Maraki, kyali kintu kya buli kiro omusaija kubinga mukazi we ow’okubanza nukwo asobole kuswera omukazi omuto kandi ow’atarukuheereza Yahwe. Baitu Ruhanga akoleka omulingo yaroramuga okugaitururwa. Akagamba ati: “Ninoba okubinga.” (Maraki 2:14-16) Kwiha Ruhanga agamba ngu omusaija alireka ise na nyina “aterane na mukaziwe: nabo baliba omubiri gumu,” omulingo Ruhanga aroramu obuswere tigukahindukaga (Okubanza 2:24) Kandi Yesu nauwe akasagika endora ya Ise obuyagambire ati: “Ruhanga ekiyateraniize ahamu, omuntu atalikibaganizamu.”​—Matayo 19:6.

ENSONGA EMU YONKA EYESOBORA KULETAHO OKUGAITURURWA

9. Ebigambo bya Yesu ebiri omu Marako 10:11, 12 nibimanyisa ki?

9 Abandi nibasobora kukaguza ngu, ‘haloho ensonga yoona ey’esobora kuletera Omukristaayo kugaitururwa kandi akongera akataaha omu busweere obundi?’ Wetegereze ekintu Yesu yagambire: “Omuntu wena wena alibinga omukazi we, naswera ondi, buli asihaine okumusiisa; nauwe wenka obwalyanga iba, naswerwa ondi, buli asihaine.” (Marako 10:11, 12; Luka 16:18) Eki nikyoleka ngu Yesu akatamu obuswere ekitiinisa, kandi akaba nagonza n’abandi nabo kukora ekintu nikyo kimu. Omusaija obuyacwamuga kugaitururwa n’omukazi we omwesigwa kandi akaswera ondi, yabaga akozere ekikorwa eky’obusihani. Ekintu nikyo kimu, n’omukazi obuyacwamuga kugaitururwa n’omusaija we omwesigwa akaswerwa omusaija ondi. Eki kiri kiti habwokuba okugaitururwa kwonka tikusobora kumaraho obuswera. Ruhanga naba akyabatwara kuba “omubiri gumu.” Yesu akongera yagamba ngu omusaija obuyacwamuga kugaitururwa n’omukazi we omwesigwa, akaba nasobora kuletera omukazi kugwa omu busihani. Eki nikisoboka kita? Omu busumi bwa kara, omukazi ayabaga abingirwe yatekerezaaga ngu asemeriire kwongera akaswerwa nukwo atunge obusagiki omu bya sente. Obuswere bwa mulingo ogu bwali butaine mbaganiza n’obusihani.

10. Nsonga ki emu yonka eyerukwikiriza Omukristaayo kugaitururwa kandi akataaha obuswere n’omuntu ondi?

10 Yesu akegesa ngu haroho ensonga emu yonka ey’esobora kuletaho okugaitururwa, akagamba ati: ‘Nimbagambira nti, weena owalibinga mukazi we, atamutuzire obusiihani, naswera ondi, buli asiihaine.’ (Matayo 19:9) Akabazaaho ensonga niyo emu ha Kwegesa kwe Okwa ha Rusozi. (Matayo 5:31, 32) Emirundi enu yoona, Yesu akaba nabazaaho “obusiihani.” Kandi obusihani nibutwarramu kuterana n’omuntu ondi ow’otali nauwe omu buswere, kukora obwamalaaya, abantu babiri kuterana batakatahire omu buswere, obukuhya, hamu n’okuterana n’ebisoro. Kakuba kibaho ngu omusaija asihaine, mukazi we nasobora kucwamu kugaitururwa nauwe rundi kumuganyira. Kakuba omukazi aikiriza kugaitururwa na musaija we, Ruhanga aba atakyabarora nk’abaswerangaine.

11. Habwaki Omukristaayo nasobora kucwamu kutagaitururwa n’obukiraaba ngu ow’ali nauwe omu buswere asiihana?

11 Yesu atagambe ngu kakuba omu habali omu buswere asiihana, mugenzi we omwesigwa akaba aine kugaitururwa nauwe. Ekyokurroraho, omukazi nasobora kucwamu kwikara n’omusaija we n’obukiraaba ngu omusaija asiihaine. Habwaki? Nasobora kuba nakyagonza musaija we kandi acwiremu kumuganyira nukwo bakorre hamu kusemeza obuswere bwabo. Kandi kakuba acwamu kugaitururwa nauwe kandi akaikara ataswirwe omusaija ondi, nasobora kutunga obulemeezi. Ekyokurorraho, arahikiriza ata ebyetaago bye eby’omubiri n’eby’okuterana? Arahurra amasu habw’okwikara wenka? Okugaitururwa kwabo nikusobora kukwataho kuta abaana babo? Kiramugumira muno kukuliza abaana be omu mananu? (1 Abakolinso 7:14) Eki nikyolekera kimu ngu, ogu ow’aracwamu kugaitururwa nasobora kutunga obulemeezi bw’amaani.

12, 13. (a) Kiki ekyabaire omu buswere bwa Hoseya? (b) Habwaki Hoseya yagarwire Gomere, kandi eki nikitwegesa ki ha buswere?

12 Ebintu nabbi Hoseya yarabiremu nibitwegesa bingi ha mulingo Ruhanga aroramu obuswere. Ruhanga akagambire Hoseya kuswera omukazi arukwetwa Gomere, ow’akaba nagenda kuba “mukazi owobusihani” kandi akaba nagenda kuba “nabana abobusihani.” Gomere na Hoseya bakazaara omwana omwojo. (Hoseya 1:2, 3) Hanyuma, Gomere akazaara omwisiki hamu n’omwojo, kandi nikisisana banu bakaba baana b’omusaija ondi. N’obukiraaba ngu Gomere akasihana emirundi erukuhingura hali gumu, Hoseya akacwamu kwikara nauwe. Ekyarugiremu, Gomere akahika yarugiraho kimu Hoseya kandi yafooka omuzaana. Baitu nabwo Hoseya akagenda yamugura. (Hoseya 3:1, 2) Yahwe akakozesa Hoseya kwoleka omulingo yaikaire naganyira Isareri emirundi nyingi hanyuma y’okumujemera kandi bakaramya baruhanga abandi. Kiki ekitusobora kwegera ha buswere bwa Hoseya?

13 Kakuba Omukristaayo asiihana, omugonzebwa we omwesigwa aine kukora encwamu. Yesu akagamba ngu ogu ow’atasiihaine naba aine ensonga ey’okugaitururwa nukwo hanyuma abe n’obugabe bw’okwongera kutaaha omu buswere n’omuntu ondi. Baitu tikiri kibi kakuba omugonzebwa omwesigwa acwamu kuganyira mutahi we. Hoseya akagarra Gomere. Hanyuma ya Gomere kugaruka, Hoseya ataterane nauwe kumara akasumi. (Hoseya 3:3) Baitu hanyuma, Hoseya nasobora kuba yayongiire yaterana na mukazi we. Kinu kikoleka omulingo Yahwe akaba ayetegekere kugarra Abaisareri akongera akakoragana nabo. (Hoseya 1:11; 3:3-5) Kinu nikitwegesa ki ha buswere omu kasumi kanu? Kakuba omugonzebwa ow’atasihaine ayongera akaterana n’ogu anyakusihaine, eki kiba nikyoleka ngu amuganyiire. (1 Abakolinso 7:3, 5) Aho haba hatakyaroho ensonga yoona erukubaikiriza kugaitururwa. Hanyuma y’eki kubaho, omusaija n’omukazi basemeriire kukwataniza n’okukonyerangana kurora obuswere nk’oku Yahwe aburora.

TEKAMU OBUSWERE EKITIINISA N’OBUBURAABA BURUMU OBULEMEEZI BW’AMAANI

14. Kusigikirra ha 1 Abakolinso 7:10, 11, kiki ekisobora kubaho omu buswere?

14 Abakristaayo boona basemeriire kutamu obuswere ekitiinisa nk’oku Yahwe na Yesu babutamu ekitiinisa. Baitu habwokuba tituhikiriire, abantu abamu balemwa kukora ekintu kinu. (Abarumi 7:18-23) Nahabweki tikisemeriire kutuhuniriza ngu n’omu Bakristaayo abakara hakaba harumu abamu abatungire obulemezi omu buswere bwabo. Omukwenda Paulo akahandiika ati, “omukazi atayahukana [na iba].” Baitu ekintu eki haroho obukyabahoga.​—Soma 1 Abakolinso 7:10, 11.

Kiki abali omu buswere ekibasobora kukora kakuba obuswere bwabo buba buli haihi kuseseka? (Rora akacweka 15)

15, 16. (a) Abaswerangaine abaine ebizibu omu buswere bwabo basemeriire kuba na kigendererwa ki, kandi habwaki? (b) Kinu nikikwataho kita abali omu buswere n’omuntu ow’atali muheereza wa Yahwe?

15 Paulo atabazeeho kiki ekyaleteraga abaswerangaine kwahukana. Baitu tukimanyire ngu ekizibu kitabe ngu abasaija babaga basiihaine. Obukyakubaire kiti, omukazi yakubaire naikirizibwa kugaitururwa kandi akongera akaswerwa omusaija ondi. Paulo akagamba ngu omukazi “obwalyahukana aikalehoga okutaswerwa, rundi aterane [na iba].” Nahabweki Ruhanga yabaroraga nkabaswerangaine. Paulo akagamba ngu abaswerangaine kababe n’ebizibu rundi obulemeezi oburukwingana nkaha, kakuba omu halubo aba atasihaine, basemeriire kuba n’ekigendererwa ky’okwongera kuba hamu, ekirukumanyisa baine kugonjoora ebizibu byabo kandi bagaruke baikale hamu. Nibasobora kusaba obukonyezi hali abagurusi b’ekitebe. Abagurusi b’ekitebe tibagwera rubaju, oihireho nibasobora kuha obuhabuzi kuruga omu Baibuli.

16 Baitu kakuba Mukristaayo aba ali omu buswere n’omuntu ow’atali muheereza wa Yahwe? Kakuba batunga ebizibu omu buswere bwabo, nibaikirizibwa kwahukana? Nk’oku tusangirwe turozere, Baibuli neyoleka ngu obusihani niyo ensonga yonka abaswerangaine eyibasemeriire kusigikirraho kugaitururwa. Baitu Baibuli tesoborra ensonga ez’abaswerangaine basemeriire kusigikirraho kwahukana. Omukwenda Paulo akagamba ati: “Omukazi wena anyakuine omusaijawe atarukuikiriza, kandi obu agonza okuikara nauwe, ataleka omusaijawe.” (1 Abakolinso 7:12, 13) Nikyo kimu n’omu kasumi kanu.

17, 18. Habwaki Abakristaayo abamu baikaire omu buswere n’obubaraaba baine ebizibu eby’amaani?

17 Baitu haroho obwire obumu nambere omusaija ow’atali Mukristaayo obwayoleka ngu tarukugonza “okuikara” na mukazi we. Ekyokurorraho, omusaija nasobora kuba namubonesa muno kandi narora ngu obwomeezi bwe buli omu kabi. Nasobora kwanga kumukonyera omu by’etaago bye rundi eby’eka, rundi namulemesa kuheereza Ruhanga. Omu nyikara nk’egi, omukazi Omukristaayo nasobora kwecweramu wenka ngu omusaija we “tarukugonza okuikara nauwe” n’obwaraaba nagamba ki, kandi nasobora kucwamu kwahukana nauwe. Baitu Abakristaayo abamu abali omu nyikara nk’enu becweriremu bonka kwikara n’abagonzebwa babo. Bagumisiriize kandi balengaho kusemezaamu obuswere bwabo. Habwaki bakozere encwamu ya mulingo gunu?

18 Kakuba abali omu nyikara nk’egi bacwamu kwahukana, baba bakyali abaswerangaine kandi nibasobora kutunga ebimu ha bizibu ebitubalizehoga. Omukwenda Paulo akongera yabazaaho ensonga endi habwaki abaswerangaine basemeriire kwikara hamu. Akagamba ati: “Baitu omusaija atarukuikiriza ayegesebwa omu mukazi, kandi omukazi atarukuikiriza ayegesebwa omu mwene wabu: kuba kitalikyo abana banyu bakubaire batasemeziibwe; baitu hati bunu basemeziibwe.” (1 Abakolinso 7:14) Abakristaayo baingi bakacwamu kwikara n’abagonzebwa babo abatarukuramya Yahwe n’obukiraaba ngu bakaba nibaraba omu nyikara ezigumire. Bakasemererwa kukira muno abagonzebwa baabo obubahikire bafooka Bakaiso ba Yahwe.​—Soma 1 Abakolinso 7:16; 1 Petero 3:1, 2.

19. Habwaki omu kitebe Ekikristaayo harumu obuswere bwingi obuhangaire kandi oburumu okusemererwa?

19 Yesu akaha obuhabuzi oburukukwata ha kugaitururwa, kandi omukwenda Paulo uwe akaha obuhabuzi oburukukwata ha kwahukana. Boona bakaba nibagonza abaheereza ba Yahwe kutamu obuswere ekitiinisa. Omu kitebe Ekikristaayo kwetorora ensi yoona omu kasumi kanu, halumu obuswere obusoboire kuhangaara kandi oburumu okusemererwa. Omu kitebe kyanyu nihasobora kuba halumu abaswerangaine abaine okusemererwa, habwokuba abasaija abesigwa nibagonza bakazi babo kandi abakazi abaine okugonza nibatamu abasaija babo ekitiinisa. Boona nibooleka ngu nikisoboka kutamu obuswerwe ekitiinisa. Kandi nikituletera okusemererwa kurora obukaikuru n’obukaikuru bw’abanyineka na banyina bwenge nibooleka ngu ebigambo binu Ruhanga ebiyabalize bihikire obuyagambire ngu: “Nikyo omusaija alirekera ise na nyina nagumira ha mukaziwe; kandi abo bombi baliba omubiri gumu.”​—Abefeso 5:31, 33.