1, 2. Yotagiha ya Tony enoniha dhavi wi jowodheya okosa masadduwo mwigumini?

TONY wunuwile s’ebabe. Iyene wali muttu wa enonelo, mbwenye kaziveliwa osunza. Nona wahubuwela ottiya osunza agamala ogomiha eskola. Omagomelo wa sumana sabuddu na ddimingu akwaye a oskola animoba Tony wi oone filimi. Iyene kali muwali vina kaja fola, mbwenye katadelile elobo na egumi yaye. Karoromela wila Mulugu ohikalawo. Labo nimodha, Tony wahafwanya atelani dhahi ali Anamoona a Yehova, wahapanga wila kanimuroromela Mulugu. Venevo atelani abale ahinvaha mabrochura meeli wila engese—A Vida Teve um Criador? vina A Origem da Vida—Cinco Perguntas que Merecem Resposta.

² Mudhidhi mwina awene ahidhowa omoona Tony, asaddula moonelo wa Tony. Iyene wahengesa brochura nttile ofiyedha odduguddeya. Tony ohiloga na Anamoona a Yehova: “Txibarene Mulugu ohikalawo.” Wahiyelela omusunza Bibilia, vang’no-vang’ono egumi yaye yahisadduwa.  Ahinatti oroma osunza, Tony k’ali namasunza waderetu, mbwenye iyene wahidha okaana eziwelo vaddiddi oskola waye! Attu ena annimutikina. Deretor wa eskola wahiloga wi: “Weyo ohisadduwa vaddiddi, ddabuno onokaana manota aderetu. Sabwa yawi onedda na Anamoona a Yehova, kahiyo mwenemo?” Tony wahirumela wi pumwenemo, wahivaha onamoona onddimuwa vaddiddi. Tony ohigomiha masunzo aye, ddabuno pionero wa mudhidhi wotene vina mudhari worumeeliwa mmulogoni. Tony onowagalala vaddiddi sabwa ya omukwela Babe, Yehova!—Masalmo 68:5.

3. Yehova onavaha azombwe malago gani?

³ Yotagiha ya Tony enonisunziha wi Yehova onowakwela azombwe. Iyene onfuna azombwe agalale mwigumini mwawa, vowi onowazuzumela, onowalaga wi “omubuwele Mpaddutxi wawo malabo ozombwe wawo.” (Kohelét 12:1) Kahiyo elobo yovevuwa, mbwenye enowodheya. Mulugu onele wukamihedha ofwanya wagalala ottiya muzombweni mwawo bahi, mbwenye ogonuwa vina. Wi ninonelemo deretu makaniya, ninele otanalela nikamihedho navahiwe ana Izrayel wi avolowe Mwilaboni Yolibeliwa vina guru dhana David ofiyedha ompemberha Goliya.

4, 5. Elobo gani ensunzavo iyo na ejile yapadduwile na ana Izrayel na akadda Kanaá, vina yampadduwele David na Goliya? (Koona foto eli omaromo.)

⁴ Ana izrayel afunaga ovolowa Mwilaboni Yolibeliwa, Yehova wavahile malago gani? Koddi iyene wahawaddela wi akale anyakoddo ofwanyelela obe akale attu anziwa oraba koddo? Nne! (Olibiha 28:1, 2) Iyene wapangile wi ewelele malago aye. (Josuwé 1:7-9) Na moonelo w’omuttu, malagoya akala ninga kaana yopurelamo, mbwenye aba ali malago aderetu vaddiddi a nlogo na Izrayel. Dila dhinjene, Yehova wakamihedha nlogo naye opemberha koddo dhawanani na akadda Kanaá. (Josuwé 24:11-13) Enofuneya okaana nroromelo wi omwiwelele Yehova, mbwenye nroromelona ntti dila dhotene ninopureleyamo. Eji yali ebaribari nsaka nawale, masaka abano vina ebaribari.

⁵ Goliya wali munyakoddo wawakwana. Mulapelo waye wanttamagela meturu mararu, wahikaana dhipano dhowanana dhowopiha. (1 Samuwel 17:4-7) David wana dhilobo bili bahi, fijiga na omuroromela waye Yehova. Muttu wahana nroromelo agahubuwela wila David otaduwa, onfuna awane na Goliya! Mbwenye mwebaribari, opiwe ddi Goliya.—1 Samuwel 17:48-51.

6. Elobo gani enasunze iyo mwari mwa mutoma obu?

⁶ Mutoma ovirile nihisunza dhilobo dhinnivaha wagalala mwigumini mwehu. Nihisunza vina wi ninofwanyela wang’anela mpaddi womuyani, okosa mandano n’abale animukwela Yehova, otamela dhogana dhomuyani na ovaha ttima ofuru onnivaha Yehova. Mwari mwa mutoma obu, nenele osekeserha yopurelamo enafwanye iyo sabwa yokosa dhilobo dhapama. Ovano ndoweni nirome woona magano anfwanyeya vanivuruni na Masalmo kapitulu16.

7. (a) Weyo onwodha dhavi omuzinddiyela muttu womuyani? (b) “Wakwana” wa David yali nni, nanda ejoya yampatta dhavi?

⁷ Muttu womuyani onomuromela Mulugu vina onovilibihedha woona dhilobo ninga  monoonela Mulugu. David wahivittiya weddihiwa na Mulugu vina wanimwiwelela. (1 Korinto 2:12, 13) David yotagiha ya muttu ona moonelo womuyani. Iyene ohiloga: “Nyuwo Mulugu muli wakwana waga.” (Masalmo 16:5) David wahimutamalela Mulugu ofiyedha ologa wi “wakwana” waga, iyene wahikaana mandano ofiyedhana na Mulugu vina wannimukosa Mulugu ninga vottawela vaye. (Masalmo 16:1) Iyene ohiloga yopurelamo yaye eraga: “N’eji miyo ddinoziveliwa.” Kayaliwo elobo yina yamwagalaliha David ottiya omarho waye na Yehova!—Kengesa Masalmo 16:9, 11.

8. Dhilobo gani dhinawukamihedhe ofwanya ohagalala mwigumini mwawo?

⁸ Ninga mulogile David, muttu onzuzumela muhaku, kanfwanya wagalala mwigumini mwaye. (1 Timóteo 6:9, 10) Mbali dhahi onkala o Canadá ohiloga: “Ohagalala ona iyo kahiyo mareliho annivaha egumi, mbwenye onda mwa onvaha elobo-txilobo Yehova, Onnivaha dhilobo dhotedhene dhamwigumini.” (Tiago 1:17) Akala weyo onowunuwiha nroromelo nawo wa Yehova nanda omulabelaga, iyene onele wuvaha mareliho menjene mwigumini mwawo. Elobo gani enfwanyeliwe okosa wi wunuwihe nroromelo nawo? Ovilibihedhege wengesa Nzu naye, wang’ana vina otanaalela dhottanddiwa dhaye, wubuwela mikalelo dhaye vina ononelamo mukwelelo onukwela iyene.—Roma 1:20; 5:8.

9. Nzu na Mulugu ninwodha dhavi owusaddula?

⁹ Dila dhina Mulugu onowoniha okwela waye moodhela onisaddeya egakala yofuneya moligana na babi onakwela anaye. David wanvaha ttima osaddeyiwa ofiyedha ologa wi: “Ddinomutamala Nabuya onddivaha malago, na mathiyu vina onoddubutxedha mmurimani mwaga.” (Masalmo 16:7) David wantanalela wi awodhe osunza mubuwelo wa Mulugu. Iyene wanfwara masunziho aye vina wanrumeela wogoleliwa na iyene. Ogafwara yotagiha yaye, omukwela wawo Mulugu onele wunuwa, onele okala Mukristu woliba omuyani. Murogora dhahi onkuweliwa Christin ohiloga, mudhidhi onpepesa miyo vina ontanalelemi dhinengesemi, ddinona ninga Yehova oddilebele miyo!

10. Ninga mumalele iyo osunza nivuru na Izaiya 26:3, okana mubuwelo womuyani onawukamihedhe dhavi?

¹⁰ Weyo ogakala muttu womuyani onele owodha ozinddiyela dha mwilaboni vina onele okana moonelo wa Mulugu na dhilobo dha musogorho. Yehova onouvaha eziwelo na etanaalelo enddimuwa. Sabwaya? Iyene onfuna wi oziwe dhilobo dha ttima wi owodhe okosa yosakula yapama, woonege dhamusogorho ohigurumelaga! (Kengesa Izaiya 26:3.) Mbali dhahi onkuweliwa Joshua wakala elabo ya Estados Unidos ohiloga, nigakala amarho a Yehova ninowodha osasanyedha dhofuna dha mwigumini mwehu, oziwa eli yamakamaka na ehili yamakamaka mwigumini, enodhana ohagalala.

11. David osakulile wuvi mandano aye?

¹¹ Kengesa Masalmo 16:3. David wanziwa onafanyiye mandano aderetu. Nona wanasakula attu animulabela Yehova bamagana mandano, okosa ejene ehinvaha ‘wagalala.’ Iyene wahiloga wila akwaye ‘botxena’ sabwani anfwara malago  aderetu a Yehova. Munasalmo mwina ohiloga yakakene mwaha wa mandano okosiliye nona ohileba: “Ddinowandana na etene anurumelani, anvirihamo ofuna wenyu.” (Masalmo 119:63) Mutoma ovirile nihisunza wila ninofwanya mandano apama mwari mwa attu animulabela vina animwiwelela Yehova. Kuwatamele attu anligana na weyo bahi wila okosena mandano.

12. David na Jónata akanele eni mandano aderetu?

¹² David kasakulile attu oligana na iyene wila akosena mandano. Onofuna omuziwa muttu mmodha wali mukwaye wa David? Wali Jónata. Mandano a David na Jónata mandano o’zivela wiwa ali mBibiliani. Wanziwa wi Jónata na David ahittiyana vyaka 30 nanda munddimuwa wali Jónata? Kito awene asakuleleni wandana? Mandano awa ankosa epaddi ya omuroromela Mulugu. Awene anzuzumelana muttu na mukwaye, antanalelana, anlibihana mukoddoni na amwiddani a Mulugu.—1 Samuwel 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1.

13. Onawodhe dhavi okosa mandano a pama? Kavaha yotagiha.

¹³ Moligana na David na Jónata, Jowodheya iyo ‘okana wagalala’ nigatamelaga abale animukwela Yehova vina animuroromela wi akale akwehu. Kiera omulabeli Mulugu mwa vyaka dhinjene ohiloga, “Miyo ddikosa mandano na attu adhilabo dhottiyana vina mweddelo ottiyana.” Ogamutagiha murogora oddu onele woona wi Bibilia na muya wokoddela, dhinokamihedha okosa mandano a onamudhi orugunuwa elabo yotene.

14. (a) Dhogana dhinawukamihedhe ofwanya wagalala mwigumini mwawo sivi? (b) Azombwe ena alogile eni sabwa ya dhogana dhifwanyilani?

¹⁴ Kengesa Masalmo 16:8. Motagiha, omulabela Yehova yali elobo yamakamaka mwa David. Dhogana dhawo dha musogorho dhigakala dha dhowiwanana na omulabela Yehova, egumi yawo enele wagalala, dhotadela dhawo dhinele osogorha. Mbali onkuweliwa Steven ohiloga: “Okana dhogana  vina ovilibihedha wakwaniha dhoganadha dhaga enoddagalaliha vaddiddi.” Mbali dhahi wa muzombwe wa elabo ya Alemanha onkamihedha elabo yina ohiloga: “Ddigoluvala, kanddifuna wubuwela wi muzombweni mwaga ddihinonga mudhidhi ddikosaga dhinddizivela ddamwinya.” Weyo vina onubuwela dhawene? Enofuneya olabihedha mudhidhi na ewodhelo yawo wi omuttittimihena Yehova vina wakamihedhe attu ena. (Galásia 6:10) Kasakula omulabela Yehova omukumbirhaga wi awukamihedhe wakwaniha dhogana dhawo. Kakuluvela wi Iyene onele wakula nlobelo nawo!—1 Joau 3:22; 5:14, 15.

15. Dhogana dhawo dhinfuniwe ofanya sivi? ( Koona kasha “Dhogana dha Mukristu.”)

¹⁵ Dhogana dhawo sivi? Weyo onovilibihedha wi ohodhege wakula na mazu awo omatugumanoni? Onofuna okala piyonero obe olaba o’Betel? Ogafuna kasunza elogelo yina wi owodhe wa kamihedha attu na miselu dhapama. Barak muzonbwe dhahi onlaba mabasa amudhidhi otene ohiloga: “Ddigavenya masiku otene ddinoziwa wi ddindowa ddanvahe Yehova dhotene dhinwodha miyo, oziwa ejene enoddagalaliha vaddiddi.”

16. David wona dhavi magano na malamulo a Mulugu, sabwaya jani?

¹⁶ Kengesa Masalmo 16:2, 4. Ninga mumaleli iyo osunza mutoma ovirile, nigeddiha egumi yehu na magano a Mulugu ninofwanya ofuru webaribari. Nisunza okwela dhili dhapama vina widda dhili dhabure. (Amós 5:15) David ohiloga wi Yehova ‘nipara na dhilobo dhapama.’ Murima wapama elobo yaderetu. Iyene woona magano na malamulo a Yehova ninga elobo ya ttima. David wannivilibihedha okasa dhili dhpama vina omutagiha Mulugu. Wantamela widda dhilobo dhotedhene dhinidda Mulugu. Elobo yakosiye yali widda wawebedha amilugu osemiwa. Webedha amilugu osemiwa onoveyiha nlogo na attu vina onowiya nttittimiho na webedhiwa wa Yehova.—Izaiya 2:8, 9; Ovuhulela 4:11.

17, 18. (a) Yopurelamo gani elogile David enafwanya attu animwebedha amilugu a ottambi? (b) Masaka abano elobo gani “enenjedhedha okubanya wa attu”?

¹⁷ Nsaka na Bibilia, mararuwo ankosa mpaddi wa mebedhelo a ottambi. (Ozeya 4:13, 14) Noona attu enjene anziveliwa na mebedhelo aba onyakuwa. Mbwenye kahiyo attu otene! Noona David wahileba abale anawebedha amilugu ‘anovitotela wiwa opa.’ Attu aba anaperheka anawa wi akosiwena mikuttu dha amilugu! (Izaiya 57:5) Yehova kaziveliwana otimbwini oku. (Jeremiya 7:31) Keliwa nsaka nttile weyo wali mwana, mohaganyedha ogahagalala vaddiddi sabwa ya amambali awo omulabela Yehova!

¹⁸ Masaka abano, marelijiau menjene anorumelela okosa mararuwo, ofiyedha orumela ogonihana wa attu a vyano dholigana. Attu anofwara meddelo onyakuwa onaga ninga ana ofuru, mbwenye mwebaribari awene ‘anowenjedhedha goyi dhawa.’ (1 Korinto 6:18, 19) Txino weyo onoona esuwene. Noona munvuruwane Babinyu wa wirimu. Murome weha eli yapama wi mmwiwelele Mulugu. Murome wubuwela ngovi dhinimugwela muttu onkosa mararuwo. Weyo ohimala ozinddiyela wi onziveliwa  dhonyakuwa onogumanana masoso. (Galásia 6:8) Josuwé ologiwe mundduni, ohiloga: “Iyo nihikaana ofuru wa okosa enfunihu, mbwenye nigalabihedha na mukalelo wabure enele onitotela okubanya.”

19, 20. Mareliho gani anafwanye azombwe animuroromela Yehova vina animwiwelela?

¹⁹ Yezu ohiloga: “Mugavirihamo mazu aga, munokala-wene anamasunza aga, munonona ebaribari; ebaribariyá jinaufuruleni.” (Joau 8:31, 32) Ninomutamaalela Yehova sabwani ohiniziwiha ngovi ya webedha wottambi. Ottiya ejuwene, iyene ‘onele onivaha nttittimiho na ofuru ninakela ana a Mulugu.’ (Roma 8:21) Weyo onele ojavo ofuru webaribari oromana ovanene ogafwara masunziho a Yezu. Mwadhawene, onele ‘oziwa ebaribari’ sabwa ya osunza vina olabihedha!

²⁰ Azombwe, kavahani ttima ofuru onuvahani Yehova. Mulabihedhe na mirugu. Enele wukamihedhani okosa dhosakula dha ttima vina osogorho wenyu onele ozerimela. Murogora dhahi wa muzombwe ohiloga: “Olabihedha ozombwe na mukalelo wofwanyelela onele wukamihedha musogorho na dhosakula dhenyu dhiniwanana na mabasa otela obe oteliwa vina okala muziye.”

21. Onakose elobo gani wi wakele ‘egumi yebaribari’?

²¹ Masiku abano omariha, attu enjene anologa wi okalawo onoziva, mbwenye egumi kinrutxa onyuguluwa. A ttu kanziwa enfuna wapadduwela mangwana. (Tiago 4:13, 14) Yosakula ya mirugu ja odhowa neddaga mudila ya “egumi yohimala”—enafwanye iyo mwilaboni eswa. (1 Timóteo 6:19) Yehova kanimukokela muttu omulabela. Ejo enomulibiha muttu-muttu wa iyo na dhosakula dhaye. Omukose Yehova ninga ‘wakwana’ wawo, olabaga masiku otene vakuvi na iyene, otamaalele ‘dhilobo dhetene dhapama’ dhinuvaha iyene. (Masalmo 103:5) Kakana ebaribari Yehova onele wuvaha wagalala onddimuwa okala-nokala-wene!—Masalmo 16:11.