Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Abalere, Mwanganabya n’Engebe Eyuwene

Abalere, Mwanganabya n’Engebe Eyuwene

“Wasyanyikangya enzira y’engebe.”​—ESYONYIMBO 16:11.

ESYONYIMBO: 133, 89

1, 2. Ebyabya oku Tony bikakanganaya bithi ngoku kithokekene erikolha esyombinduka omwa ngebe?

TONY mwakulha isyawithe thatha. Abya omwa siniya, aliwe isyanzire kutsibu esukuru. Nibya abya inianemulengekania okw’ileka esukuru. Okwa syowikendi, Tony iniakayalebaya esyofilimu kutse iniayasiba n’abanywani biwe. Isyawithe mwagha kandi isyal’inywa ebibatsi ebikathamiraya, aliwe isyawithe ekighendererwa omwa ngebe. Isyasi nibya Nyamuhanga ng’aneho. Kiro kighuma, Tony mwasangana Abema ba Yehova babiri neryo amababwira erithika-thika liwe oku Nyamuhanga. Mubamuha esyobrokyuwa ibiri esy’erisoma​—Was Life Created? na The Origin of Life​Five Questions Worth Asking.

2 Babere bakathasyabungira Tony, amalengekania wiwe abya iniabirihinduka kutsibu. Abya iniabirisoma kutsibu esyobrokyuwa erihika okw’ibya isyabiriyilinga-linga. Tony mwabwira Abema Yehova athi: “Hatholere ihabya ihane Nyamuhanga.” Mwatsuka erigha e Biblia, kandi lyolho-lyolho amalengekania wiwe okwa ngebe amahinduka. Athali atsuka erigha, Tony syabya muthendekwa mubuya, aliwe mwabya mughuma w’okwa bathendekwa babuya okwa sukuru yabu! Nibya n’omwimaniri w’esukuru mwasweka. Mwabwira Tony athi: “Amalengekania wawu n’emikolere yawu byabiryuwana kutsibu. Mbwino ni busana n’eribya haghuma n’Abema ba Yehova?” Tony mwabugha athi kya n’ekyo n’eribwira omwimaniri w’esukuru okwa byak’igha. Mwaghunza esukuru kandi namunabwire ni mutemburi w’omughulhu wosi kandi mughombe muwathikya. Tony atsemire lino eribya iniawithe Thatha w’olhwanzo, Yehova!​—Esyonyimbo 68:5.

WOWE YEHOVA, WUKENDI THOKA

3. N’ihabulha lyahi erya Yehova akaha abalere?

3 Ebyabya oku Tony bikathwibukaya ngoku Yehova atsomene abalere. Anzire iwabya ndeke omwa ngebe kandi eyuwene, neryo akakuhabulha athi wibuke “Omuhangiki wawu omwa biro by’obulhwana bwawu.” (Omugambuli 12:1) Eki si kyolho, aliwe kyangana thokekana. Busana n’obuwathikya bwa Nyamuhanga, wanganabya ndeke omwa ngebe iwukine mulere n’enyuma waho iwamabirikulha. Erithuwathikya eriyitheghererya eki kya ndeke, thukendikania okwa kya wathikaya Abaisraeli erikinda Ekihugho Ekyalhaghanisibawa n’ekyaha Dawudi amaaka w’erikinda embangyi Goliata.

4, 5. N’isomo lyahi ery’omughaso erya thuk’igha okwa mibere Abaisraeli bakindiramu e Kanana n’emibere Dawudi akindiramu Goliata? (Lebaya ebisasani ebiri okw’itsuka.)

4 Ni busondoli bwahi obwa Yehova aha Abaisraeli ibakisiya ibingira omwa Kihugho Ekyalhaghanisibawa? Mwanababwira athi babye basirikali babuya kutse eriyeghesya amalhwa? Eyihi! (Eryibuka Ebihano 28:1, 2) Mwababwira athi bamwowe n’erimuyikethera. (Yosua 1:7-9) Okwa bandu, erihabulha eri siryangabere ly’amenge, aliwe okwa Baisraeli lyabya iry’erihabulha eryuwene kutsibu. Mirundi mingyi, Yehova mwawathikya abandu biwe erikinda Abanya Kanana. (Yosua 24:11-13) Kikayithagha erikirirya erithoka eriowa Nyamuhanga, aliwe mughulhu mungyi erikirirya eryo likaleka ithwasingura. Eki kyabya kihikire kera, kandi kikinahikire namunabwire.

5 Goliata abya mulhwi mbangyi. Abya w’obuuli bw’esyometere esiri ng’isathu (esyofuti 9.5), kandi abya akaheka ebyuma by’amalhwa ebikalire. (1 Samweli 17:4-7) Aliwe, Dawudi iyo abya awithe omunzeledi n’erikirirya liwe omu Nyamuhanga. Oyuthawithe erikirirya iniangana lengekania athi Dawudi abya mukiru erianza erilhwa na Goliata! Aliwe omwa kwenene, Goliata yuwabya mukiru.​—1 Samweli 17:48-51.

6. Omo mwatsi ono thukendi kania okuki?

6 Omo mwatsi owahwere, muthwakanirye okwa bindu bbini ebyangaleka ithwatsema kutsibu n’eribya ndeke omwa ngebe. Muthw’ighire ngoku thutholere ithwatsomana ekiyithawa kyethu ky’obunyakirimu, eribya n’abanywani abanzire Nyamuhanga, erihiraho ebilhubirirwa ebitholere, n’erilhangira obwiranda obwa Nyamuhanga abirithuha mwa kindu kikulhu. Omo mwatsi ono, thukathasyayaminya bingyi ngoku thwanga ghasirwa omw’ikolha ebindu bibuya ebi. Erikolha eki, leka thulebaye emisingyi mirebe eyiri omwa Esyonyimbo 16.

TSOMANA EKIYITHAWA KYAWU EKY’OBUNYAKIRIMU

7. (a) Wanga soborera wuthi omundu oyutsomene eby’obunyakirimu? (b) “Obutheke” bwa Dawudi bwabya ibw’obwahi kandi eki mukyamuhambako kithi?

7 Omundu oyutsomene eby’obunyakirimu awithe erikirirya omu Nyamuhanga kandi akalengaho erilhangira emyatsi ngoku Nyamuhanga akalhangirayo. Akalighira Yehova erisondolha engebe yiwe n’erithwamu erimwowa. (1 Abanya Korinto 2:12, 13) Dawudi ni ky’erileberyako eky’omundu oyutsomene eby’obunyakirimu. Mw’imba athi: “Omwami Mukulhu, iwe wuli butheke bwaghe.” (Esyonyimbo 16:5) Dawudi mwatsemera “obutheke” bwiwe, ni bugha ambu obughuma bwiwe na Nyamuhanga, kandi mwamuyira mwa busaghiro bwiwe. (Esyonyimbo 16:1) Neryo, mwabugha athi: “Ekirimu kyaghe kikatsanga.” Sihali ekyatsemesaya Dawudi ng’obunywani bwiwe bwa hakuhi na Yehova!​—Soma Esyonyimbo 16:9, 11.

8. Ni bindu nga byahi ebyangaleka iwathunga engebe eyuwene?

8 Abandu abakahweraya amalengekania w’okwa sente kutse eby’eriyitsemesya sibangabana etseme ng’eya Dawudi abana. (1 Timoteo 6:9, 10) Mughalha wethu e Kanada akabugha athi: “Etseme y’okwenene, siyiryasa busana n’ebya thukathoka omwa ngebe, aliwe busana n’ebya thukaha Yehova Nyamuhanga, Oyukaha obuli lhusunzo lhubuya.” (Yakobo 1:17) Wamathunga erikirirya omu Yehova n’erimukolera, iwukendi thunga engebe eyuwene kandi eyithekene. Neryo wangakolhaki erighumya erikirirya lyawu? Wutholere iwasiba na Yehova omw’isoma Ekinywe kiwe, erisamalira ebindu ebyuwene ebyo abirihangika, n’erilengekania okwa mibere yiwe, imwamuli olhwanzo olho akuwithire.​—Abanya Roma 1:20; 5:8.

9. Wangalighira wuthi Ekinywe kya Nyamuhanga erikusondolha?

9 Hakanayira Nyamuhanga iniathukangya olhwanzo lhwiwe omw’ithuhabulha thukaliyithagha, ngoku thatha w’olhwanzo akanakolha. Dawudi mwangirira erihabulha eri n’eribugha athi: “Ngapipa Omwami Mukulhu, oyukanyihana, egha omwa kiro ng’igha amenge omwa muthima waghe.” (Esyonyimbo 16:7) Dawudi iniakaghaniraya okwa malengekania wa Yehova n’erighendera kugho. Mwalighira amalengekania wa Nyamuhanga erimusondolha, ni bugha ambu amuhindule nuku angabya mundu mubuya. Wamakolha ekiri ng’ekyo, olhwanzo olhwa wuwithire Nyamuhanga n’eribya iwanzire erimutsemesya ibikendyongera, nawu iwabya Mukristayo oyukulire. Mwali wethu iya Christin akabugha athi akabya akasekulya n’erighanirya okwa by’akasoma, akayowa Yehova iniahandikisaya emyatsi eyo busana nayu!

10. Ngoku kiri omu Isaya 26:3, eritsomana eby’obunyakirimu kikendi kuwathikya kithi?

10 Wamabya iwutsomene eby’obunyakirimu, wukathunga amalengekania wa Nyamuhanga okwa kihugho n’obuthuku bwakyo bw’embere. Yehova akakuha amenge awalengireyo aya n’eriminya. Busana naki? Anzire iwaminya ekikulhu omwa ngebe, iwathwamu ndeke, n’erilindirira obuthuku bw’embere butsiryubaha! (Soma Isaya 26:3.) Mughalha wethu oyukahulhawamo Joshua, e Amerika, akabugha athi, wamasighalha hakuhi na Yehova, iwukendi lhangira ndeke ekikulhu omwa ngebe n’ekithe kikulhu kutsibu.

NYWANA ABANYWANI B’OKWENENE

11. Dawudi mwasombolha athi banywani biwe?

11 Soma Esyonyimbo 16:3. Dawudi mwaminya ngoku angabana abanywani abuwene. Abanywani abo asombolha babya ini bandu abanzire Yehova, kandi mukyaleka iniatsema kutsibu. Mwahulha banywani biwe mwa “bandu babuya” kundi ibakalengaho erighendera okwa misingyi ya Yehova ey’esyongeso esihenirye. Owundi muhandiki w’esyonyimbo kw’anabya ayowire athya okw’isombolha abanywani neryo mwahandika athi: “Indi mwira w’abosi abakakukolera, w’abosi abakakenga emighambo yawu.” (Esyonyimbo 119:63) Ngoku kine omo mwatsi owahwere, nawu wanganabana abanywani bangyi abuwene omwa bandu abanzire Yehova kandi abakamwowa. Kandi sikirimanyisaya indi batholere ibabya b’emyaka yawu.

12. Busana naki Dawudi na Yonatana babya banywani kundu?

12 Dawudi mwathasombolha abanywani omwa b’emyaka yiwe basa. Wangan’ibuka omughuma w’okwa banywani ba Dawudi ab’okwa ndungu? Obundi iwanganahulha Yonatana. Obunywani ahakathi-kathi ka Dawudi na Yonatana ni bughuma bw’okwa manywani awuwene kutsibu awali omwa Biblia. Aliwe wunalhue wasi ngoku Yonatana abya alengirye Dawudi y’emyaka nga 30? Neryo busana naki babya banywani kundu bathya? Obunywani bwabu bwabya buseghemere okw’ikirirya lyabu omu Nyamuhanga. Kandi ibasikenie n’owundi erianza emibere mibuya y’owundi, ng’obuthubaha obwa buli mughuma akangaya bakalhwa n’esyonzighu sya Nyamuhanga.​—1 Samweli 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1.

13. Wang’ongera wuthi abanywani? Iha eky’erileberyako.

13 Nga Dawudi na Yonatana, thwangana tsema kutsibu thwamabya n’abanywani abanzire Yehova kandi abamuyikethere. Kiera, oyuwamabirikolera Nyamuhanga habw’emyaka mingyi, akabugha athi, “Nabirinywana abandu omwa kihugho kyosi, abalhuire omwa mibere n’ebihanda muthina-muthina.” Wamakolha ekiri ng’ekyo, iwukendi yilhangirira ngoku e Biblia n’omulimu abuyirire bikaleka ithwabya lihiika lighuma ery’ekihugho kyosi ery’abaramya.

HIRAHO EBILHUBIRIRWA EBITHOLERE

14. (a) Wangayihiriraho wuthi ebilhubirirwa ebyuwene omwa ngebe? (b) Abandi balere bakabugha bathiki okwa bilhubirirwa byabu?

14 Soma Esyonyimbo 16:8. Oku Dawudi, erikolera Nyamuhanga ky’ekyabya kindu kikulhu kutsibu. Wamagherererya Dawudi wukayihiriraho ebilhubirirwa n’erilengekania mughulhu wosi okwa kya Yehova akakusunzira, neryo engebe yawu iyikendyuwana. Mughalha wethu oyukahulhawamo Steven akabugha athi: “Erilhubirira ekindu kirebe, erikiberererya, n’erisubya ameso w’enyuma ingalhangira esyombinduka esyo nabirikolha kikanyilethera etseme.” Mughalha wethu omulere owe Germany oyunemukolera omwa kindi kihugho akabugha athi: “Omwa bukulhu bwaghe, singanzire ngasyasubya ameso w’enyuma n’erilhangira ebyo nabya ingakolha ibyabya by’eriyitsomana.” Nawu wukanayowa wuthya? Neryo kolesaya ebyo wasi n’amaaka wawu eriha Nyamuhanga y’olhukengerwa n’eriwathikya abandi bandu. (Abanya Galatia 6:10) Hiraho ebilhubirirwa omwa mubiiri wa Yehova n’erimusaba akuwathikaye eribiberererya. Iwangana kakasya ngoku akendisubirya emisabe yawu!​—1 Yoane 3:22; 5:14, 15.

15. Ni bilhubirirwa byahi ebyo wangayihiriraho? (Lebaya akasanduko “ Ebilhubirirwa Birebe eby’Erilengekaniako.”)

15 Ni bilhubirirwa nga byahi ebyo wangahiraho? Kandi ibbwa erilengesya erisubirya okwa mihindano omwa binywe byawu? Kutse erihiraho ekilhubirirwa eky’erikolha obutemburi kutse erikolera okwa Beteli? Kandi wangana lengaho erigha owundi mubughe nuku wangakolesyagho eribwira abandi okwa ngulhu yuwene. Barak ni mughalha wethu omulere oyuli omwa mubiiri w’omughulhu wosi oyukabugha athi: “Obuli kiro eribuka inganasi ku ngaha Yehova y’akaghalha kaghe akosi kikanyilethera etseme eyo ngathe nangabana omwa wundi mubiiri wosi-wosi.”

THEGHAYA OBWIRANDA OBWA NYAMUHANGA AKAKUHA

16. Dawudi mwayowa athi busana n’ebihano bya Yehova n’emisingyi yiwe, kandi busana naki?

16 Soma Esyonyimbo 16:2, 4Ngoku kine omo mwatsi owahwere, thwamaghendera okwa bihano bya Nyamuhanga n’emisingyi yiwe, thukabya bwiranda kundu. Thuk’igha erianza ekibuya n’eripona ekibi. (Amosi 5:15) Dawudi mwabugha athi “ebibuya byosi” bikalhua oku Yehova. Yehova ni mubuya omwa byosi akakolha, kandi obuli kibuya ekyathuwithe kikalhua okw’iyo. Dawudi mwakolha kutsibu erigherererya Nyamuhanga n’erianza ebyo Yehova anzire. Aliwe Dawudi kandi mwigha eripona ebyo Nyamuhanga akabugha athi ni bibi. Ekighuma ky’okwa bindu ebi ly’eriramya esyosanamu, ni bugha ambu eriramya owosi-wosi kutse ekyosi-kyosi athe Yehova. Eriramya esyosanamu likakehaya ekitsumbi ky’abandu n’erileka erisikya eritholere Yehova iryahebwa owundi mundu kutse ekindi kindu.​—Isaya 2:8, 9; Eribisulirwa 4:11.

17, 18. (a) Ni kyahi ekya Dawudi abugha okwa bitsibu ebikalhua omw’iramya ly’amabehi? (b) Ni byahi munabwire ebikaleka abandu “ibayilethera amalighe mangyi”?

17 Omwa buthuku bwe Biblia, obusingiri kyabya kighuma ky’okw’iramya esyosanamu. (Hosea 4:13, 14) Abandu bangyi babya banzire eriramya ly’amabehi kundi ibanzire obusingiri, aliwe eriramya ng’eri mulyanaleka ibatsema? Eyihi nahake! Dawudi mwabugha athi abakaramaya esyonyamuhanga sy’amabehi “bakayirethera amalighe mangyi.” Abandu abo nibya ibakanahongera abaana babu esyonyamuhanga sy’amabehi! (Isaya 57:5) Yehova mwapona obubi bwabu. (Yeremia 7:31) Ku wabyaho omwa buthuku obo, wangasimire kutsibu ababuthi bawu eribya ibakaramaya Yehova!

18 Munabwire, amadini mangyi w’amabehi akaligha obusingiri, imwamuli n’ab’olhubutho lhughuma erikolha emyatsi y’engyingo. Engebe y’obutswatswa yanganaleka abandu ibayowa nga bali omo bwiranda, aliwe omo kwenene “bakayirethera amalighe mangyi.” (1 Abanya Korinto 6:18, 19) Wune wayilhangirira eki? Neryo, abalere, muhulikirire Thatha wenyu w’elhubulha. Yilhangirire ngoku ni kibuya eriowa Nyamuhanga. Lengekanaya ndeke okwa bitsibu ebikalhwiririra omwa busingiri. Wukendi lhangira ngoku siwutholere wukayirethera ebitsibu busana n’eriyitsemesya habw’akathambi kake. (Abanya Galatia 6:8) Joshua, oyo thulyakanayako, akabugha athi: “Thwangana kolesya obwiranda bwethu ngoku thwanzire, aliwe eribukolesya nabi sikiriletha etseme.”

19, 20. Ni mighisa yahi eyo abalere abikirirye Yehova kandi abakamwowa bakendi syabana?

19 Yesu mwabugha athi: “Mwamabya imukakwama ebinywe byaghe, imuli bigha baghe kwenene. Kandi mwasyaminya ekwenene, n’omwatsi w’ekwenene asyabaha obwiranda.” (Yoane 8:31, 32) Thukasima Yehova, kundi thuli bwiranda okwa dini y’amabehi, obuthaminya, n’ebihaniriro by’obulhaghu. Omwa buthuku bw’embere, thulindirire “obwiranda n’olhukengerwa lhw’abaana ba Nyamuhanga.” (Abanya Roma 8:21) Na lino wanganabya omwa bwiranda obo wamakwama erikangirirya lya Kristo. Omwa nzira eyi, ‘iwukendiminya ekwenene’ butsira omw’ighayo lisa aliwe n’erighendera kuyo!

20 Abalere, mutheghaye obwiranda obwa Nyamuhanga akabaha. Mubukolesaye ndeke. Kikendi bawathikya erithwamu lino ebikendi syaleka imwabya ndeke obuthuku obukasa. Mughalha wethu omulere akabugha athi: “Erikolesya ndeke obwiranda iwukine mulere kikakuwathikaya enyuma waho erithwamu okwa myatsi mikulhu-mikulhu, ng’erisondya omubiiri owatholere kutse erisombolha ow’eringira nayu omwa butheke kutse eribya muhuru habw’obuthuku bulebe.”

21. Wanga thunga wuthi “engebe eyiri ngebe kundu”?

21 Omwa kihugho kibi kino, nibya n’engebe eyo bandu bakabugha bathi yuwene yikabya nyikuhi. Sihali omundu oyuwasi engyakya nga bikendibya bithi. (Yakobo 4:13, 14) Neryo ekyo wutholere erikolha ly’erithwamu ebyanga kuwathikya erisyabana “engebe eyiri ngebe kundu”​—engebe y’erikotha omwa kihugho kihya kya Nyamuhanga ekibuya. (1 Timoteo 6:19) Yehova syalikaka mundu wosi-wosi erimukolera. Kiri okwa buli mundu erithwamu ekyo akendikolha. Neryo wukole Yehova mwa “butheke” bwawu omw’iyithunda hakuhi nayu buli kiro, n’erihamba ndeke “emyatsi mibuya” eyo akakuha. (Esyonyimbo 103:5) Wubye n’eriyikethera ngoku Yehova anganakuha ebitsange n’obutseme bunene kera na kera!​—Esyonyimbo 16:11.