TUALELELENUHO KU VINGILA
Makulukazi a Vantu Vali na ku Tina mu Ucrânia
Lia 24 ya Fevereiro ya 2022, vakua Russia va putukile ku linga ndzita mu cifuti ca Ucrânia. Evi via koka visoti via vingi mu cifuti caco na ku haka miono ya vantu mu vusonde, ngeci vaputukile ku tinina ku vifuti via ha hiehi. a
“Kua kele vimbomba na ku piluila ca mata. Na mua ku vihandeka honi muahi, viose via puile via ku tungumuna. Mu tua vuile nguavo kuli kumboyo ili na ku tuta vantu, netu tua hanguile ku tina mu cifuti. Mu vungendzi, muntu ku muntu ua pandele ku ambata lika vize vi tondeka mu cipete cimo lika. Tua hasele ku ambata lika vindukumentu vietu, vihemba, mema na tumo tu via kulia. Tua sezele viose ku nima na ku satukila ku kumboyo oku vimbomba vi tuika.”—Nataliia ua ku Kharkiv, Ucrânia.
“Na limo litangua liahi tua singaniekele nguetu, tangua mu kala ndzita muno. Nja kele na ku ivua ku piluka ca manta ku vimbonge via ha hiehi na ku ninganga ca vinjanena. Ngeci nja longekeyele vi nja tondekele na ku tunda mu cifuti. Nja tundile hembo ku vi 8:00 na ku londa kumboyo iya ku Lviv, mu nima yaco nja londa Otocarro na kuya ku Polônia.”—Nadija ua ku Kharkiv, Ucrânia.
Mu muzimbu uno
Visoti vika vie ku kokela vakua ku tina ndzita?
Vantu mu Ucrânia, va putukile lika ku tina omo lia ndzita i va putukile vakua Russia mu cifuti cavo. Vunoni Mbimbiliya ya lombolola laza omo lia vika viuma viaco vili na ku lingika:
Vanguvulu va vantu mu mavu ose, va honoua ku hana vize vi va tondeka vantu. Vintsimbu vimo, vantu va kala na mpoko ya ku sika vakuavo, ve ku pangesa mua ku vihia mpoko yaco mu ku yanda vantu.—Ekelesiaste 4:1; 8:9.
Satana Ndiavu “muangana ua hano ha mavu” ua kala na ndzili ya ku songangeya vantu, ngeci Mbimbiliya ya handeka nguayo: “mavu ose a kundama kuli uze mukua vupi.”—Yoano 14:30; 1 Yoano 5:19.
Vutuhu tue ku pinda na visoti vie ku tu umisa cikuma mutima, tuli na ku yoyela mu ntsimbu imo i ya handeka Mbimbiliya nguayo: “Ku matangua aze a ku kotokela ku keza zintsimbu zia ku kaluua.” (2 Timoteo 3:1) Kaha ku matangua aco, kue ku solokele vindzita, mandunduma na misongo ya ku litambuisa—evi vie ku lingisile vantu ku tina.—Luka 21:10, 11.
Kulihi vakua ku tina ndzita va hasa ku uana lulavelelo?
Mbimbiliya ya muesa ngecize Yehova b ikeye Sakatanga uetu, mukua cilemo, ngeci ue ku muesa cikeketima ku vantu vakua ku tina ndzita na vaze ve ku va kakateya ku tunda ha vindzivo viavo. (Ndeutelonomi 10:18) Ku hitila mu Vuangana vueni, Yehova ua kulahesa ngecize a ka tundisako visoti viose via vakua ku tina ndzita na ku hingisa mavuangana a vantu ku Vuangana vueni. (Ndaniele 2:44; Mateo 6:10) Yehova a ka pangesa Vuangana vueni mu ku nongesa Satana Ndiavu. (Loma 16:20) Vuangana vuaco vu ka sika mavu ose na ku manusulako matepeso a mu vifuti. Vantu mu mavu ose va ka pua vusoko vumo lika. Na umo uahi a ka tondeka ku seza ndzivo yeni, muomu Mbimbiliya ya kulahesa ngecize: “Va ka tumama muntu ku muntu muintsi lia muti ueni ua viniu, na muintsi lia mukuyu ueni; kaha na umo uahi a ka va vuisa vuoma: muomu kanua ka Yehova ua vivunga na ci handeka.”— Mika 4:4.
Vuangana vua Njambi, vukevuo lika vu ka manusulako visoti viose via vakua ku tina ndzita lelo lino. Ku hitila mu Vuangana vueni, Yehova a ka manusula visoti viose vi ve ku pinda navio vakua ku tina ndzita. Tu talenu vimo vimueso:
Ndzita. “[Yehova] a lingisa zindzita ku likela.” (Visamo 46:9) Linga tu tantekeye vati Njambi a ka manusulako visoti viose, tandenu muzimbu “Como haverá paz na Terra?”
Mapakeso na luozi. “A ka kula muono uavo ku mapakeso na luozi.” (Visamo 72:14) Linga tu hase ku ivuisisa vati vantu va vakalu va hasa ku alulula cifua ca visinganieka viavo, tandenu cimpande “Mua ku Manusuila Vizindo.”
Vuhutu. “[Yehova] a ohiela mukua ku zela omo a tambeka.” (Visamo 72:12) Linga mu tantekeye vati Njambi a ka manusulako viuma viose vie ku koka vuhutu, tandenu muzimbu “Será que é possível acabar com a desigualdade econômica?”
Ku honoua via kulia. “Ku ka kala ku-lana ca mbuto ha mavu.” (Visamo 72:16) Linga mu tantekeye vati Njambi ua kulahesa ngecize na umo uahi a ka honoua ku kala na via kulia, tandenu muzimbu “Um mundo sem fome”.”
Vuno lelo lino Mbimbiliya i hasa ku kuasa vakua ku tina ndzita ni?
Eyo. Ku tundisako lulavelelo lu va hasa ku kala naluo vakua ku tina ndzita, Mbimbiliya i hasa ku va kuasa naua kulua na visoti vi vali na ku pinda navio mu ntsimbu ino.
Citume ca Mbimbiliya: “Cisiname a tsiliela mezi ose; Vunoni mukua liano a tala vuino ku vinanga vieni.”—Visimo 14:15.
Vi ca lumbunuka: Liviukisilenu vua lumo ku visoti vi mu hasa ku lihita navio na vati mu hasa ku liniunga. Cikuavo naua, liniugenu kuli vaze va kala na vutumbe vua ku tondesesa mizimbu ya vakuavo na kuli vaze vakua ku tina ndzita ku vihela vize ku va vi tantekeya.
Citume ca Mbimbiliya: “Omo tu li na via ku lia na vuzalo, nevi vene tu ka tumama na vuhuanga.”—1 Timoteo 6:8.
Vi ca lumbunuka: Kati mu pue na ku tuala mana ku vupite. Vunoni puenu na ku viukilila na vize vi muli navio.
Citume ca Mbimbiliya: “Viuma viose mu hianga vantu va mi lingilevio, mukemuo vene va lingilienuvio enu naua.”—Mateo 7:12.
Vi ca lumbunuka: Puenu vakua lukakatela na vuhuanga. Vifua via co vi ka mi kuasa ku yoya mua cili na vakuenu kaha na vantu va mu ka tunga navo va ka mi singimika.
Citume ca Mbimbiliya: “Kati mu lingule umo ca cipi neci ca cipi.”—Loma 12:17.
Vi ca lumbunuka: Nga va mi handeka mua ku vihia, kati mu tavese matoto a mi lingise ku lingula. Muomu ku lingamo ci ka vueza lika ku visoti vienu.
Citume ca Mbimbiliya: “Nji ku hasa viose muli uze ue ku nji kolesa.”—Filipu 4:13.
Vi ca lumbunuka: Puisenu Yehova kavusamba kenu ua kama na ku vundila kuli ikeye ntsimbu yose. Njambi a ka mi hana ngolo linga mu hase ku kolesa.
Citume ca Mbimbiliya: “Na vimo viahi mu umina mitima; vunoni mu viose mu ku vundila na ku lambelela hamo na ku santsela, tumbulenu vizango vienu kuli Njambi. Kaha ciyulo ca Njambi cize ca hiana mana ose, ci ka niunga mitima yenu na visinganieka vienu.”—Filipu 4:6, 7.
Vi ca lumbunuka: Ambe nga muli na ku pinda na visoti via ku linga na ha meso vui, vundilenu Njambi a mi hane ciyulo ca muntima. Talenu cimpande “Filipenses 4:6, 7: ‘Não estejais inquietos por coisa alguma’”.
a Mu nima ya limo litangua lia ndzita, vakua (Alto Comissariado das Nações Unidas para os Refugiados) ya hanene muzimbu ua ku livuezelela ca vakua ku tina ndzita mu Ucrânia. Vantu va ku pua 2 milhões va tinine ndzita ku vifuti via ha hiehi. Kaha 1 milhão ya vantu va tinine ku vihela vikuavo mu cifuti ca Ucrânia vene.
b Yehova lia pua lizina lia Njambi. (Visamo 83:18) Talenu cimpande “Quem é Jeová?”
Halumo mu Hasa ku Lema Naua Evi
Rússia i Linga Ndzita na Ucrânia—Vuno Vupolofeto vua mu Mbimbiliya vuli na ku Lipuisamo ni?
Tantekeyenu vika via lumbunuka viuma vili na ku soloka mu ntsimbu ino.
ESSENTIAL BIBLE TEACHINGS
Vika Vuangana vua Njambi?
Yesu mu ku ambulula ceni cose ua longesele via Vuangana vua Njambi ku hiana nkala cimpande. Mu vihita via miaka vandongesi veni va ambulula via ku iza ca vuangana vuaco.
