Rä 24 de rä febrero de nunä je̱ya, rä ejército Rusia bi yu̱tꞌi ha Ucrania. Po ränge nunä gerra, ndunthi yä jäꞌi xä bo̱ni de yä nguu ꞌne nubye̱ otho habu̱ dä ꞌmu̱i. a

 «Xa mi tagi yä bomba ꞌne mi ntꞌo̱de yä esplosion. Nixi tsa gä mää hängu rä ntsu ndi senti. Ora dä pädihe ge mri ju̱ki yä jäꞌi ko yä tren pa märꞌa yä luga, dä desidihe gä mahe ꞌnehe. Kada nꞌa de gekhe ho̱nse̱ dä hätsꞌihe nꞌa rä tꞌu̱kä mochila habu̱ dä u̱the yä documento, yä ꞌñethi, rä dehe ꞌne te gä tsihe. Mientra mi tagi yä bomba, nuje dä tsohebu̱ gatꞌho ꞌne dä ju̱he rä ꞌñuu pa ha rä estación rä tren» (Natalia, de Járkov, Ucrania).

 «Hingä ndi kamfri ge ma xä nja nꞌa rä gerra. Pe nse̱kitho dä fu̱di dä o̱de hanja mi tagi yä bomba ꞌne asta mi huäꞌtsi mä nguu. Dä desidi gä ma de mä nguu ꞌne dä hatsꞌi ho̱nse̱ nꞌa hängu yä kosa. Dä po̱ni de mä nguu nzu̱ngä hñäto xudi ꞌne dä ju̱ näꞌä rä tren ri ma pa Lviv, ꞌnepu̱ dä ju̱ rä autobus pa Polonia» (Nadia, de Járkov, Ucrania).

Ha nunä artikulo ma gä thädihu̱ nuya yä ntꞌani:

•  ¿Por hanja ndunthi yä jäꞌi xä bo̱ni de yä luga?

•  ¿Toꞌo dä za dä huꞌmpäbi yä mu̱i nuꞌu̱ yä zi jäꞌi xä bo̱ni de yä nguu?

•  ¿Dä za rä Biblia dä matsꞌi nuꞌu̱ yä zi jäꞌi xä bo̱ni de yä hnini po ränge yä gerra?

 ¿Por hanja ndunthi yä jäꞌi xä bo̱ni de yä luga?

 Ndunthi yä jäꞌi otho habu̱ dä ꞌmu̱i po näꞌä rä gerra ja entre Rusia ꞌne Ucrania. Pe rä Biblia uni märꞌa yä raso de por hanja thogi nuya yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe.

•   Yä gobiernu de nunä rä xiꞌmhai nunka xä za xä umbäbi näꞌä rä mfatsꞌi japäbi mꞌe̱di yä jäꞌi. En lugar de dä umbäbi rä mfatsꞌi, usa näꞌä rä autorida pe̱ꞌtsi pa japäbi mänꞌa dä sufri (Eclesiastés 4:1; 8:9).

•   Rä Zithu go geꞌä «rä nda de nunä xiꞌmhai», po rängeꞌä japi ge yä jäꞌi xa dä ntsꞌomꞌu̱i. Rä Biblia enä: «Gatꞌho rä xiꞌmhai o ha rä yꞌe̱ rä tsꞌondähi» (Juan 14:30; 1 Juan 5:19).

•   Mäjuäni ge nzäntho xä nja yä xuñha ꞌne yä sufrimiento, pe mäpaya mänꞌa xä xu. ¿Por hanja? Rä Biblia enä: «Ha yä gäxä pa, ma dä ꞌñepu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe nuꞌu̱ xä ñhei toꞌo dä ze̱ti» (2 Timoteo 3:1). Pe hingä ho̱nse̱ꞌä, rä Biblia ꞌnehe udi ge ha «yä gäxä pa», ma dä nja yä gerra, yä ñheni, rä thuhu, yä mbiꞌmhai ꞌne märꞌa yä tsꞌo thogi (Lucas 21:10, 11). Po ränge nuya yä xuñha, ndunthi yä zi jäꞌi xä zopu̱ yä nguu.

 ¿Toꞌo dä za dä huꞌmpäbi yä mu̱i nuꞌu̱ yä zi jäꞌi xä bo̱ni de yä nguu?

 Rä Biblia udi ge Jeoba, b näꞌä mä Dängä Hyokätehu̱, xa turämu̱i ꞌne di hueki nuꞌu̱ yä zi jäꞌi xä zopu̱ yä nguu ꞌne pa bi ꞌmu̱i ha märꞌa yä luga (Deuteronomio 10:18). Näꞌä promete ge mänꞌitꞌho po mäde de rä Tsꞌu̱tꞌhui —näꞌä rä Gobiernu xpä hutsꞌi ha mähetsꞌi—, ma dä hñäki nuꞌu̱ yä gobiernu ja mäpaya pa njabu̱ gatꞌho yä jäꞌi dä za dä me̱ꞌtsi nꞌa rä mꞌu̱i temäꞌentho (Daniel 2:44; Mateo 6:10). Jeoba ꞌnehe ma dä usa rä Gobiernu pa dä huati rä Zithu (Romanos 16:20). Rä Gobiernu Äjuä ma dä japi dä mꞌe̱di yä ntꞌu̱tsate ꞌne ma dä logra ge yä jäꞌi dä mädi nꞌa ngu mänꞌaa. Gatꞌho yä mexiꞌmhai ma dä ꞌmu̱i ngu nꞌadä rä familia. Ya hinto ma dä bo̱ni de yä nguu po yä gerra o märꞌa yä tsꞌo thogi. Rä Biblia enä: «Ma dä hñudi ha rä xudi yä uä obxi ꞌne yä igo, ꞌne ya hinto ma dä pidi, geꞌä xä mängä Jeoba näꞌä rä Zi Dada de yä ejército» (Miqueas 4:4).

 Ho̱nse̱ rä Gobiernu Äjuä ma dä za dä hñäki nuꞌu̱ yä xuñha di ñhandui nuꞌu̱ yä zi jäꞌi po̱ni de yä hnini po ränge yä gerra. Ma gä handihu̱ te ma dä me̱fi rä Gobiernu Äjuä.

•   Yä gerra. Salmo 46:9 enä: «[Jeoba] ma dä hñäki yä gerra po gatꞌho rä xiꞌmhai». Pa gi pädi te ma dä me̱fi Äjuä pa dä hñäki yä gerra, hñeti rä artikulo «¿Hanja ma dä zo̱ho̱ dä nja nꞌa rä hogä mꞌu̱i nuua ha rä Xiꞌmhai?».

•   Yä ntsꞌomꞌu̱i ꞌne yä tuhni. Salmo 72:14 enä: «[Jeoba] ma dä ñäni yä jäꞌi de yä ntsꞌomꞌu̱i ꞌne yä tuhni». Pa gi hyandi hanja yä jäꞌi hää dä za dä paati yä mꞌu̱i, hñeti rä artikulo «Rompamos el ciclo del odio».

•   Rä ñhoya. Salmo 72:12 enä: «[Jeoba] ma dä ñäni näꞌä rä zi hyoya adi rä mfatsꞌi». Pa gi pädi te ma dä me̱fi Äjuä pa hñäki rä ñhoya, hñeti rä artikulo «¡Mänꞌitꞌho ya hinto ma dä ñhoya!».

•   Rä thuhu. Salmo 72:16 enä: «Ma dä nja ndunthi yä ꞌmotꞌi ha rä xiꞌmhai». Pa gi hyandi te ma dä me̱fi Äjuä pa njabu̱ gatꞌho yä jäꞌi dä me̱ꞌtsi te dä zi, hñeti rä artikulo «¿Un mundo sin hambre?».

 ¿Dä za rä Biblia dä matsꞌi nuꞌu̱ yä zi jäꞌi xä bo̱ni de yä hnini po ränge yä gerra?

 Hää. Rä Biblia hingä ho̱nse̱ huꞌmpäbi yä mu̱i nuꞌu̱ yä zi jäꞌi xä bo̱ni de yä hnini, ꞌnehe umbäbi yä hogä konseho nuꞌu̱ dä za dä matsꞌi dä ñhandui nuꞌu̱ yä xuñha thogi mäpaya.

 Näꞌä udi rä Noya Äjuä: «Ote gi turimu̱ihu̱. Näꞌä gi yꞌo̱thu̱, pa gatꞌho yä tꞌo̱tꞌe xatuäbihu̱ ꞌne bäntebihu̱ Äjuä. Umbäbihu̱ njamädi ꞌne japäbihu̱ dä bädi näꞌä gi ne gi yꞌapäbihu̱; ꞌne näꞌä tsaya uni Äjuä ꞌne täpäbi gatꞌho yä mfeni, geꞌä ma dä su ri korasohu̱ ꞌne ri mfenihu̱» (Filipenses 4:6, 7).

 Näꞌä ne dä mää. Ora gi thogi nꞌa rä xuñha o ja te tupꞌä ri mu̱i, yꞌapäbi Äjuä ge dä maxꞌäꞌi gi tini rä tsaya ha ri mfeni ꞌne ha ri koraso. Hñeti rä artikulo «Filipenses 4:6, 7 | “Ote gi turimu̱ihu̱”».