Yaqʼax chupam ri rupam

Yaqʼax rikʼin ri rucholajem

E+/taseffski/via Getty Images (Stock photo. Posed by model).

¡KIXKʼASEʼ APÜ!

Más ye kʼïy qʼopojiʼ kʼojolaʼ najin nkinaʼ jun nimaläj bʼis pa kan | ¿Achkë nuʼij le Biblia chrij riʼ?

Más ye kʼïy qʼopojiʼ kʼojolaʼ najin nkinaʼ jun nimaläj bʼis pa kan | ¿Achkë nuʼij le Biblia chrij riʼ?

 Ri lunes 13 de febrero rchë ri junaʼ 2023, ri Centros para el Control y la Prevención de Enfermedades (CDC) ri kʼo Estados Unidos xresaj jun rutzjol ri akuchï nuʼij achkë nkinaʼ chqä achkë nkiquʼ ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ ri ye kʼo Estados Unidos. Ri rutzjol riʼ nuʼij chë jbʼaʼ ma pa nkʼaj chkë ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ ri ye kʼo básico o diversificado nkinaʼ jun nimaläj bʼis pa kan.

 Ri doctora Kathleen Ethier, ri ukʼwayon bʼey chpan ri Sección de Salud Escolar y del Adolescente chpan ri CDC, xuʼij reʼ: «Röj qatzʼeton chë chkipan ri 10 junaʼ ri ye qʼaxnäq pä, kan ye kʼïy qʼopojiʼ kʼojolaʼ kinaʼon pä jun nimaläj bʼis pa kan. Ye kʼa ri qʼopojiʼ kan más na chik kʼayewal rubʼanon chkiwäch, rma komä kan más ye kʼïy kiquʼun nkikamsaj kiʼ o kikanun rubʼanik rchë nkiʼän riʼ».

 Chpan ri rutzjol riʼ xbʼix chqä reʼ:

  •   Chkë 10 qʼopojiʼ, más 1 chkë ryeʼ (jun 14%) yechaqtiʼin rchë yejeʼ qa rkʼë jun achï. Ri doctora Ethier xuʼij reʼ: «Reʼ kan nuʼän chë nchʼpü qakʼuʼx, rma chkë 10 qʼopojiʼ ri ataman kiwäch, rkʼë jbʼaʼ jun chkë ryeʼ (y rkʼë jbʼaʼ más) bʼanon violar».

  •   Chkë 3 qʼopojiʼ, jbʼaʼ ma 1 chkë ryeʼ (jun 30%) kiquʼun nkikamsaj kiʼ.

  •   Chkë 5 qʼopojiʼ, jbʼaʼ ma 3 chkë ryeʼ (jun 57%) ronojel mul yebʼison.

 Ri najin nqatzjoj qa kan nuyaʼ bʼis pa qan, rma ri tiempo taq jun winäq kʼa kʼajol o qʼopoj na kʼo ta chë kiʼ rukʼuʼx nuʼän. Rma riʼ, ¿achkë xketoʼö ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ chkipan ri qʼij yoj kʼo komä? ¿Achkë nuʼij le Biblia chrij riʼ?

Le Biblia nuyaʼ utziläj taq naʼoj chkë ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ

 Le Biblia nuʼij chë chkipan ri qʼij yoj kʼo komä kan «janina kʼayewal xkejeʼ y kan kʼayewal xtuʼän kikʼwaxik» (2 Timoteo 3:1-5). Ye kʼa yeruyaʼ chqä naʼoj ri ronojel mul yekʼatzin chqä ri najin chik yerutoʼ kan pa millón qʼopojiʼ kʼojolaʼ chwäch jontir le Ruwachʼlew. Re naʼoj reʼ yerutoʼ ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ rchë yekowin yeqʼax chkiwäch jontir ri kʼayewal yekïl. Tatzʼetaʼ re peraj reʼ ri yelesan pä chpan le Biblia.

 Toʼïk chkë qʼopojiʼ kʼojolaʼ ri nqʼax pa kijolon nkikamsaj kiʼ

 Toʼïk chkë qʼopojiʼ kʼojolaʼ ri kʼo jun nimaläj bʼis pa kan o nkinaʼ chë majun yekʼatzin wä

 Toʼïk chkë qʼopojiʼ kʼojolaʼ ri yetzʼil-öx pa kiqʼaʼ kichiʼil (bullying) o ri yeyoqʼ o yetzeʼen chkij pa internet

 Toʼïk chkë qʼopojiʼ kʼojolaʼ ri najin nbʼan tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë

Le Biblia nuyaʼ utziläj taq naʼoj chkë ri teʼej tataʼaj

 Le Biblia nuyaʼ chqä utziläj taq naʼoj chkë ri teʼej tataʼaj rchë yekowin yekitoʼ kalkʼwal rchë yeqʼax chkiwäch ri jalajöj kʼayewal yepë chkiwäch. Tatzʼetaʼ re peraj reʼ ri yelesan pä chpan le Biblia.