Lwakwanza, Siku 13 z’Omwezi gwa 2, 2 023, Esantre y’Okurhangana n’Okumala Amalwala (CDC), y’omu Etat-Unis yahaanire eraporo oku bilolere amagala m’emisole y’omu Etat-Unis. Barhegere oku abanafunzi b’oku masomo makulu 40 kwe 100 bagwerhe obulwala b’oku vunika enzoka (okubula obulangalire).

 Dogtere Kathleen Ethier, mwimangizi we Departema y’Emisole y’Olubiruko n’Amagala oku Masomo (DASH) ya (CDC), aderha ntya: “Rhwabwene gurhe ebibazo y’omu bwenge by’emisole yibyachiyongera bwenene mu myaka 10 yamagera. Aliko abanyere bali omu myaka y’olubiruko babali bahurana bwenene echola chibazo kulusha mira, kandi hali banyere banene b’eyola myaka bali bawaza oku bakachiniga, abali balonza kujira ntyo, changwa abachinigire.”

 Eyola raporo ederhere ntya:

•   Banyere barhalukire muguma kwe 10 bachibiruka k’okuderha (14%) bafarhiirwe emisi buzira kulonza. Dogtere Ethier aderhere ntya: “Biyubahisize bwenene bulala, mu banyere 10 wakaba oyinji, chiro ahubwe muguma mubo changwa banene bafarhiirwe emisi.”

•   Hofi munyere muguma ku 3 (30%) bagerere aha bawaza okubachinige.

•   Hofi banyere basharhu ku 5 (57%) bachiyunvirhe bagwerhe emilago changwa bavunikire omurhima bwenene.

 Ebyola bintu byoshi bigayisize bwenene. Emyaka y’obusole yalikwanene kuba bisanzi by’obusiime n’omwishingo. Bichi byakarhabala emisole egale kulwisa ebibazo by’okuvunika enzoka eju y’ebi bali bahurana zene? Bichi Ebiblia ederhere?

Ebiblia ehereze emisole y’olubiruko amahano bakakolesa

 Ebiblia eshambere bwinja-bwinja oku bihe rhulamiremo zene bivunire enzoka. Eyirikire echila chihe oku “bihe bidarhi bikomere okubilembera.” (2 Timoteo 3:1-5) Aliko, Ebiblia ehaanire amahano marhabere amamilioni m’emisole omu gulu yoshi yibagala kuhima ebibazo bali bahurana. Olole eyila myazi eyumangire oku Biblia:

•   Nifanye Nini Ikiwa Sitamani Kuendelea Kuishi? (Gurhe Nakajira nka Nyunvire Ntachilonzeze Kulama)?

•   Ninapenda Kufa​—Biblia Inaweza Kunisaidia Wakati Niko na Mawazo ya Kujiua ? (Indonzeze kufa—Ebiblia Yakantabala Si Amango Ngwerhe Amawazo m’oku Chiniga)?

•   Usikate Tamaa! (Omenye Wavunika Omurhima!

•   Ninaweza Kukabilianaje na Kushuka Moyo? (Gurhe Nakalwisa Okuvunika Omurhima?)

•   Namna Gani Ninaweza Kuepuka Mawazo ya Mubaya? (Gurhe Nakalwisa Enkengero Zibi?)

•   Ninaweza Kukabilianaje na Mahangaiko? (Gurhe Nakalwisa Omulago omu Bwenge?)

•   Namna Gani Naweza Kuongoza Hisia Zangu? (Nkagurhe Nakayerekeza Amawazo Mani?)

•   Omugayo gwakahindamuka bwanaba busiime (Okuchapa oku Tabulo y’Omweru)

•   Nifanye Nini Ninapoonewa ? (Gurhe Nakajira Bali Bambonerera?)

•   Nifanye Nini Nikinyanyaswa Mtandaoni? (Gurhe Nakajira Akaba Yibampambarira oku Enternete?)

•   Ohime omuntu oli wakuhambarira buzira kumukubirha (Okuchapa oku Tabulo y’Omweru)

•   Nifanye Nini Nikisumbuliwa Kingono? (Gurhe Nakajira Nkabamaseza Kujira Echijiro ch’Obubaraga?)

•   Ninapaswa Kujua Nini Kuhusu Kushambuliwa Kingono? (Gurhe Nakajira Amango Bamanshunika Kukola Echijiro Ch’obuhya n’Okukolerwa Kubi)?—Chigabi cha 1: Ochishoge Ebiwakajira

•   Ninapaswa Kujua Nini Kuhusu Kushambuliwa Kingono? (Bichi Nkwanene Kurhegera oku Bilolere Okukolerwa Buligo oku Bilolere Echijiro ch’Obuhya?—Chigabi cha 2: Okushuba Kuchiyunva Bwinja

Ebiblia ehereze abazere amahano makwanene bakakulikira

 Ebiblia ehanire amahano makwanene oku bazere yi barhabala abana babo bachili misole bagale kuhurana ebibazo bikomere byabuli lusiku omu kalamo. Rhurhole eyila myazi eyumangire oku Biblia.

•   Vijana Wanashuka Moyo—Sababu Gani? Ni Nini Inaweza Kuwasaidia (Bulagurhe Emisole Enavunika Omurhima? Bichi Byakabarhabala)?

•   Wakati Kijana Wako Mwanamuke Ana Mahangaiko! (Amango Omwana Wawe w’Obunyere oli omu Myaka y’Olubiriko ali Ahurana Emilago!)

•   Nifanye Nini Ikiwa Mtoto Wangu Anaonewa? (Bichi Nakajira Akaba Yibabonerera Omwana Wani?)

•   Wakati Kijana Wako Anajiumiza Mwenyewe? (Amango Omwana Wawe Ochilimusole Alichikoromesa Yewe Yenyine?)

•   Watoto na Mitandao ya Kijamii (Abana oku Geza Bisanzi Binene oku Site z’oku Ganirako n’Abantu Banene)—Chigabi cha 1: Je, Mtoto Wangu Atumie Mitandao ya Kijamii (Omwana Wani Akwanene Kukolesa Esite z’Okuganira n’Abantu Banene Si?)

•   Watoto na Mitandao ya Kijamii (Abana oku Geza Bisanzi Binene oku Site z’oku Ganirako n’Abantu Banene)—Chigabi cha 2: Mfundishe Kijana Wako Kutumia Mitandao ya Kijamii kwa Njia Salama (Orhabale Omwana Wawe Kukolesa Bwinja Site z’oku Ganirako n’Abantu Banene)

•   Watoto na Simu za Mkononi (Okuntu Abana Bakakolesa Etelefone)—Chigabi cha 1: Kuwafundisha Watoto Kutumia Simu ya Mkononi kwa Busara (Orhabale Abana Bawe Kukolesa Etelefone oku Bwikenzi?)

•   Watoto na Simu za Mkononi (Okuntu Abana Bakakolesa Etelefone—Chigabi cha 2: Kuwafundisha Watoto Kutumia Simu ya Mkononi kwa Busara (Orhabale Abana Bawe Kukolesa Etelefone oku Bwikenzi

•   Jinsi ya Kuzungumza na Kijana Wako Kuhusu Kutuma Ujumbe Mchafu (Okuntu Wakarhabala Omwana Wawe Aleke Kurhumirana Emyazi Elolere Eby’obumaguza oku Enternete)