Pa mande, pa February 13, 2023, lipoti ya kabungwe ka Centers for Disease Control and Prevention (CDC), yefotokoza kuyangizhyilika kwa ciŵelengelo ca acilumbwana amene olwala matenda a maganizo ku United States. Yekamba soti kuti ŵana a sukulu opitilila 40 pa 100 alionse, enzonkhala na cisoni nthawi zinyinji ndipo enzozimvwa kunkhala atyalatyala.

 Dokota muyakine wa zina yakuti Kathleen Ethier wamene ni woyanganila kabungwe ka CDC’s Division of Adolescent and School Health (DASH) efotokoza kuti, “Olo kuti taona kukwela kwa ciŵelengelo ca acilumbwana amene ovutika na matenda a maganizo pa vyaka10 vapita, taona soti kuti ciŵelengelo ca asimbi amene oganiza zozipaya koma soti amene oyesa kuzipaya cukulilakulila.”

 Lipoti iyi yefotokoza kuti:

•   Asimbi 14 pa 100 alionse, olaliwa mwacikakamizo. Dr. Ethier elaŵila kuti, “Izi n’zodesa nkhaŵa ngako, cifukwa pa asimbi 10 alionse ŵamuziŵa, m’mozi olo opitililapo elaliwapo mwacikakamizo.”

•   Pafupifupi asimbi 30 pa 100 alionse, eganizilapo zozipaya.

•   Pafupifupi asimbi 57 pa 100 alionse, enzokumvwa cisoni cikulu olo kuzimvwa kuti ni atyalatyala.

 Viŵelengelo ivi ni vomvwisha ngako cisoni. Acilumbwana ofunika kunkhala acimwemwe. N’cinji cingaŵayavye kulimbana na vuto ya matenda a maganizo? Kansi Baibo yukambapo kuti tyani?

Baibo yupeleka malangizo oyavya kuli acilumbwana

 Baibo yufotokoza momvwika bwino za nthawi yovuta yatilimo. Yuita nthawi iyi kuti “nthawi yapadela koma soti yovuta.” (2 Timoteyo 3:1-5) Olo n’tetyo, Baibo yupeleka malangizo amene oyavya acilumbwana mamiliyoni pacalo conse kulimbana na mavuto yakukumana nayo. Onani nkhani izi zozikiwa pa Baibo.

•   Ndingatani Ngati Ndili Ndi Maganizo Ofuna Kudzipha?

•   Kodi Baibo Linganithandize Ngati Nili na Maganizo Ofuna Kudzipha?

•   Kodi Kudzipha Ndi Njila Yabwino Yothetsera Mavuto?

•   Kodi Ndingatani Ngati Ndili ndi Matenda Ovutika Maganizo?

•   Kodi Ndingatani Kuti Ndisamangoganizira Zinthu Zolakwika?

•   N’chiyani Chingandithandize Ndikakhala Ndi Nkhawa?

•   Kodi Ndingatani Kuti Ndisamasinthesinthe Mmene Ndimamvera?

•   Zimene Mungachite Kuti Muyambirenso Kusangalala (vidyo ya tukadoli)

•   Kodi Ndingatani Anthu Ena Akamandivutitsa?

•   Ndingatani Ngati Anthu Ena Amandivutitsa pa Intaneti?

•   Kugonjetsa Munthu Amene Akukuvutitsani Popanda Kumenyana Naye (vidyo ya tukadoli)

•   Kodi Ndizitani Ngati Ena Akundichitira Zacipongwe?

•   Kodi Ndiyenera Kudziwa Zotani Zokhudza Nkhanza za Kugonana?​—Gawo 1: Mmene Mungadzitetezere

•   Kodi Ndiyenera Kudziwa Zotani Zokhudza Nkhanza za Kugonana?​—Gawo 2: Zimene Mungachite Ngati Munachitidwapo Nkhanza Zotere

Baibo yupeleka malangizo oyavya kuli makolo

 Baibo yupeleka soti malangizo amene angayavye makolo kuti ayavye ŵana ŵao acilumbwana kulimbana na mavuto. Onani nkhani izi zozikiwa pa Baibo.

•   N’chifukwa Chiyani Achinyamata Ambiri Akudwala Matenda Ovutika Maganizo?

•   Ngati Mwana Wanu Wamkazi Akuvutika Maganizo

•   Kodi Ndingatani Ngati Nditamva Kuti Mwana Wanga Amavutitsidwa ndi Anzake?

•   Mmene Mungathandizire Mwana Wanu Amene Amadzivulaza Mwadala

•   Nkhani Yovomereza Ana Kugwiritsa Ntchito Intaneti—Mbali 1: Kodi Mwana Wanga Azigwiritsa Ntchito Intaneti?

•   Nkhani Yovomereza Ana Kugwiritsa Ntchito Intaneti—Gawo 2: Kuphunzitsa Mwana Wanu Wachinyamata Kukhala Wosamala Pogwiritsa Ntchito Intaneti

•   Ana ndi Mafoni—Mbali Yoyamba: Kodi Mwana Wanga Akhale ndi Foni?

•   Ana ndi Mafoni—Mbali Yachiwiri: Phunzitsani Ana Anu Kugwiritsa Ntchito Foni Mosamala

•   Kukambirana ndi Mwana Wanu Nkhani Yotumizirana Zinthu Zolaula Pafoni