Ir al contenido

Ir al índice

E+/taseffski/via Getty Images (Foto de archivo. Escenificación con una modelo).

¡NAʼLIK OQ AWACH!

Kʼih chik taqeh kʼijool kʼahchiʼ ruyowabʼjiik i kikapebʼaal | ¿Chajariik iruqʼor i Santo Laj Huuj?

Kʼih chik taqeh kʼijool kʼahchiʼ ruyowabʼjiik i kikapebʼaal | ¿Chajariik iruqʼor i Santo Laj Huuj?

 Reʼ lunes 13 reh febrero reh 2023, reʼ molaabʼ iril taqeh yabʼilaal eh irutobʼeej taqeh kʼachareel reh chi maʼ ne ta kiyowabʼjik (CDC i rubʼihnaal pan inglés) reh Estados Unidos xqʼorik chi riij nikʼwach wilik i kikapebʼaal taqeh kʼijool ar Estados Unidos. Reʼ molaabʼ wilih xuqʼor chi kʼisiin maʼ yejaal keh taqeh kʼijool i ko kʼahchiʼ keebʼ chi tijinik intzʼirik kiwach eh inkikʼraaj chi maʼxta kuyʼinik.

 Reʼ doctora Kathleen Ethier, reʼ inkamanik pan molaabʼ CDC, jenaj reh i kikʼamwik kibʼeeh taqeh inkitobʼeej taqeh kʼijool kʼahchiʼ keebʼ chi tijinik eh yowaabʼ taqeh, xuqʼor: «Atoobʼ ta chuwach taqeh lajeebʼ haabʼ xiʼikʼik reʼ i ruyabʼilaal i kikapebʼaal taqeh kʼijool kʼahchiʼ rukʼihiik wach, yuʼnaak inilarik chi kʼih taqeh qʼahxoq inkikapaaj eh inkaaj kikansam kiibʼ, eh reʼ kapebʼaal wilih kʼahchiʼ runimbʼiik wach».

 Reʼ molaabʼ i xutzʼir riij xuqʼor:

  •   Jenaj reh lajeebʼ chi qʼahxoq (reʼ 14%) xichoparik ruum jenoʼ winaq, atoobʼ ta reʼ keh maʼ inkaaj ta naq. Reʼ doctora Ethier xuqʼor: «Reʼ wilih qojruyeew chi kapebʼinik. Reh lajeebʼ chi qʼahxoq i awehtʼal kiwach, jenaj keh (oon más chi jenaj) xichoparik ruum jenoʼ winaq».

  •   Chi kixilak ixibʼ chi qʼahxoq, jenaj keh (reʼ 30%) iraaj rukansam riibʼ.

  •   Chi kixilak hoobʼ chi qʼahxoq, wilik na ixibʼ (reʼ 57%) xa intzʼirik woʼ kiwach eh inkikʼraaj chi maʼxta kuyʼinik.

 Runabʼjiik i wilih iruyeew rutiʼkiil qakʼux, ruum chi reʼ kʼijolal reh naq chi suq kikʼux. Ruum ajreʼ, ¿chajariik ne intobʼinik keh taqeh kʼijool reh chi reʼ kikapebʼaal tuqlik wach? ¿Chajariik iruqʼor i Santo Laj Huuj?

Reʼ Santo Laj Huuj ne irutobʼeej taqeh kʼijool

 Reʼ Santo Laj Huuj ruqʼorom naq chik i kʼahchiʼ rukʼulariik pan qaqʼijil; Ruqʼorom naq chik chi chupaam i qaqʼijil «xa reh reh wach i tiʼ kʼaxik naarilariik» (2 Timoteo 3:1-5). Xa reʼ laʼ, iruyeew kinaʼojbʼal taqeh kʼijool, eh reʼ taqeh naʼojbʼal wilih rutobʼeem chik kʼih taqeh kʼijool jun suut i akʼal. Reʼ taqeh naʼojbʼal wilih irutobʼeej taqeh reh chi ne inkikuy taqeh kʼaxkilal kiʼikʼik wiiʼ. Jenaj ehtalil, chawil taqeh naʼojbʼal wilih i esamaj taqeh pan Santo Laj Huuj.

 Toobʼinik keh taqeh kʼijool i kʼahchiʼ kikapaam chi nakikansam kiibʼ

 Toobʼinik keh taqeh kʼijool intzʼirik kiwach ruum i yabʼilaal depresión, tiʼ kikʼux oon inkikapaaj chi maʼxta kamaj taqeh

 Toʼbʼinik keh taqeh kʼijool i kijotʼarik taqeh (bullying) oon kijotʼarik taqeh pan internet

 Toobʼinik keh taqeh kʼijool i xichoparik taqeh ruum jenoʼ kʼachareel

Reʼ Santo Laj Huuj ne irutobʼeej taqeh ajabʼees

 Reʼ Santo Laj Huuj iruyeew kinaʼojbʼal taqeh tutbʼees ajabʼees reh chi ne inkitobʼeej taqeh kakʼuun kixqʼuun reh chi ne inkikuy taqeh kʼaxkilal kiʼikʼik wiiʼ. Jenaj ehtalil, chawil taqeh naʼojbʼal wilih i esamaj taqeh pan Santo Laj Huuj.