Si gu ku mbatayo

Mo gu kuti tangaratangara ariihe

E+/taseffski/via Getty Images (Stock photo. Posed by model.)

ONI NGÉRE TIE!

Kaza Berãse Nasona Kina Kumbatayo Dagba Paranga Agude—Ginipai Baibiri Ayugoho?

Kaza Berãse Nasona Kina Kumbatayo Dagba Paranga Agude—Ginipai Baibiri Ayugoho?

 Rago Sa Sunge, Wegebe 13, 2023, gu basunge du tipa banda pa gbaraga kaza gbiati bandatise (Centers for Disease Control and Prevention) du Amerika yo akusi apangbanga nibipa kaza berãse nga gu nambusa paranga agude Amerika yo. Si ape gupai nga, aparanga agude sukuru naima susa 40 rii kama niima gbiatiyo na bakere gberãrago na kini bi tiyo nga sunge tiyo te tipa gbanga regbo.

 Dr. Kathleen Ethier nga barugupasunge nga ga CDC’s Division of Adolescent and School Health (DASH) ape gupai nga: “Ani ima bi gupai nga gu kaza nga ga berãse nga gu namanga paranga agude nakio kina kumbatayo vuru agu agarãyo 10 susi kusayo. Ono gu kaza berãse nga gu namanga paranga adegude ima gberã kisusi gu nidu mbata, na badungu paranga adegude naima ida ka imo tiyo watadu niima imo tiyo.”

 Gu pangbanga re ape gupai nga:

  •   Paranga adegude naima susa bawe na biama rii kama i naima zioyo ngbaome ka kodaba na yo nga gupai i aidanga ha aida ya. Dr. Ethier ape gupai nga: “Gipai re naba kina bakabangirise ti aboro. Ka si du nga mo ini adegude 10, si ima rengba kadu nga boro sa dagba yo watadu susi gure i naima kodaba na ni ngbaome.”

  •   Biata bawe rii kama nga ga paranga adegude naima berã pa imo tiyo.

  •   Bisue bawe na saba rii kama adu na bakere gberãrago ki zanga maabangirise.

 Agi apai re ima du ni kere pa gberãrago. Gu regbo si aida boro gbia ngbarago tini nga ho du ni ni paranga ni. Ginipai rengbe ka undo paranga agude tipa i sovura kuti agu gberãrago i agbiatiyo na ni areme? Ginipai Baibiri ayugoho?

Baibiri nafu wene arugute fu paranga agude

 Baibiri nafura afura zukazuka tipa gu regbo nga ga fudifudiapai ani araka ti ni areme. Si nagumba gupai nga “rogo kusa rago gbegberẽ rago aye.” (2 Timoteo 3:1-5) Ono tie, Baibiri nafu agu arugute arianga tihe ya nga gu naundo amirioni paranga agude rogo zegino dunduko tipa i du na diabese i ki vura kaa gbiatiyo na akpakarapai vurũ. Mo bingo gi kekeapai du mburuhe rii Baibiri re.

 Undo fu gu paranga agude nasovura na agu aberã nga ga imotise

 Undo fu gu paranga agude nasovura kuti bakere gberãrago watadu gbegberẽ aberã

 Undo fu gu paranga aboro nasovura kuti sawiahe

 Undo fu gu paranga agude nagbiatiyo na gu sosodahe nga ga manga wasiwasi kodaba gbiati zubohe

Baibiri nafu wene arugute fu avunguagude

 Baibiri nafu wene arugute afu a fu avunguagude tipa wai rengbe yo ka undo paranga agude i mangipai kuti akpakarapai nga ga raka. Mo bingo gi kekeapai du mburuhe rii Baibiri re.