SIKURU KA UNENO!
Jatend Weche mag Thieth Wacho ni Rowere ma Tudore gi Ji e Intanet NyaloYudo Pek Moko—Ang’o ma Muma Wacho?
E dwe mar Mei, tarik 23, higa 2023, jatend thieth moro e Piny Amerka nowacho ni nyithindo ma tudore gi ji e intanet yudoga chandruoge moko.
“Kata obedo ni rowere nyalo yudo ber moko sama gitudore gi ji e intanet, nitie gik mang’eny ma nyiso ni rowere ma timo kamano yudoga chandruoge moko kaka tuoche mag paro kendo gicharega.”—Social Media and Youth Mental Health: The U.S. Surgeon General’s Advisory, 2023.
Joma nochiwo ripodni nowacho gimomiyo ne dwarore ni ji otang’ gi wachno.
Rowere manie kind higni 12 nyaka 15 “ma tudore gi ji e intanet kuom thuolo mohingo seche 3 e odiechieng’, yudoga chandruoge moko kaka tuoche mag paro e yo mayot ahinya.”
Thoth rowere ma johigni 14 “ma tudore ahinya gi ji e intanet ok nindga moromo, itimonegiga gik maricho e intanet, ginenoga ni ok gichuere mondisore, gicharega, kendo gibedoga gi tuoche mag paro, to ahinya-ahinya rowere ma nyiri.”
Ere kaka jonyuol nyalo rito nyithindgi mondo kik chandruoge ma kamago yudgi? Muma chiwo paro moko ma nyalo konyo.
Gik ma jonyuol nyalo timo
Ng’e gik ma nyalo yudo nyithindi. Kaka janyuol, ng’e chandruoge ma nyalo yudo nyathini sama otudore gi ji e intanet, kae to ing’ad ka be ibiro yiene tudore gi ji e intanet kata ooyo.
Puonj mar Muma: “Tieg nyathi e yo monego oluw.”—Ngeche 22:6.
Mondo iyud weche momedore, som sula ma wacho ni “Je, Mtoto Wangu Atumie Mitandao ya Kijamii?”
Ka iyie ne nyathini mondo otudre gi ji e intanet, tem matek mondo ing’e gik ma nyalo hinye e intanet kod gik motimo kuno. Ere kaka inyalo timo mano?
Rit nyithindi kuom gik ma nyalo hinyogi. Puonj nyathini fwenyo gik ma nyalo hinye e intanet kendo ong’e kaka onyalo tang’ kodgi.
Puonj mar Muma: “Terruok, gi kit timbe duto ma ok ler, kod ich-lach, kik hul kata matin e kindu, . . . kata tim wich-kuot, kata mbaka mofuwo, kata angera modwanyore.”—Jo-Efeso 5:3, 4.
Mondo iyud weche ma nyalo konyi, som sula ma wacho ni, “Mfundishe Kijana Wako Kutumia Mitandao ya Kijamii kwa Njia Salama.”
Ket ne nyithindi tong’. Kuom ranyisi, inyalo keto chike ma konyo nyathini ng’eyo ni onego oti gi thuolo ma romo nade e tudruok gi ji e intanet kod sa ma onyalo timoe kamano.
Puonj mar Muma: “Beduru motang’ ahinya mondo. . . uwuoth ka jo mariek, ka utiyo maber gi kinde ma un-go.”—Jo-Efeso 5:15, 16.
Ti gi vidio man gi pichni migoro e bod ma wiye wacho ni, Ti Mariek gi Yore mag Tudruok e Intanet mondo ikonye neno gimomiyo iketone tong’ e tudruok gi ji e intanet.
Samoro Inyalo Hero Magi Bende
KEND KOD NGIMA MAR JOOT
Be Nyathina Onego Obed gi Smartphone?
Ne penjo moko minyalo penjori mondo ing’e ka be in gi nyathini uikoru ne ting’ ma betie ka nyathi nigi smartphone.
GIK MA MBESENI WACHO
Gik ma Rowere Wacho e wi Simbe mag Lwedo
Rowere mang’eny tiyo gi simu e yore mathoth. Gin rach kata ber mage mag tiyo gi simbe mag lwedo?
PENJO MA ROWERE OHERO PENJORE
Be Bedo gi Osiepe Mang’eny e Intanet En Wach Maduong’ Ahinya?
Nitie joma oyie timo gik ma nyalo hinyogi mana ni mondo gibed gi osiepe mang’eny e intanet. Be ng’ato onego oyie timo gima kamano?
WECHE E WIWA
Kwa Mondo Opuonji Muma Nono ma Onge Chudo
Yud puonjruok Muma ma onge chudo e sa mowinjore kodi kendo e kama ihero.
