Mi inakoj Internet, awehtʼal chi xa nikʼ paʼ ne inareq taqeh video eh foto wilik kʼoyomal chupaam. Reʼ Hayley, jenaj xqʼun 17 haabʼ wilik reh iruqʼor: «Ma ko ruman ta chik chi reʼ hat ne inasikʼ, reʼ laʼ i reh tirusikʼ i hat».

 Atoobʼ ta wilik i maʼ inkaaj ta kilom i kʼoyomal, wilik pech kiqʼehbʼik chupaam i mahk wilih. Reʼ Greg, re’ 18 haabʼ wilik reh iruqʼor: «Inukapaaj naq chi maʼ jaruuj nawilom i kʼoyomal, xa reʼ laʼ xponik i qʼiij chi xnubʼan. Ma’ akoj akʼux awuukʼ».

 Yuʼnaak maʼ kʼaxik ta rureqariik i kʼoyomal. Ruukʼ taqeh foto inkitaqʼaaj taqeh kʼachareel chi tʼusulkeebʼ taqeh maʼ kʼaxik ta rukorsjiik eh rutaqʼabʼjiik i kʼoyomal.

 Reʼ xqareq chi riij: Noq reʼ taqeh amaam eh awajaaw kʼijool naq taqeh, maʼ qʼeʼ ta naq inilarik i kʼoyomal, xa reʼ laʼ yuʼnaak xa ahaʼ ne inawil i wilih. Xa reʼ laʼ: ¿Ne na inakowej awiibʼ reh chi maʼ ne ta inawil? (Salmo 97:10.)

 Hooʼ, mi pan korik maʼ inawaaj ta awilom. Xa reʼ laʼ, peet ko ruman chi ne inanabʼeej chaaj woʼ reet maʼ holohik ta chi ne inawil taqeh ehtalil keh taqeh kʼachareel kʼahchiʼ kibʼanam i kʼoyomal.

 Reʼ inkikapaaj juʼjun: Rilariik i kʼoyomal maʼ ne ta tirujotʼ.

 Reʼ korik: Rilariik ehtalil keh taqeh kʼachareel tʼusulkeebʼ taqeh, jeʼ rukabʼ i bʼanaj siikʼ, korik chi reʼ wilih maʼ irujotʼ ta taqeh apulmón, xa re’ la’ irujotʼ akapebʼaal, iruchʼuwaʼreej paam. Rilariik i kʼoyomal ne irubʼan chi ne inakapaaj i maʼ holohik taj chi riij i yohkik ruukʼ jenoʼ kʼachareel, eh reʼ Dios xukorsaj i wilih reh chi reʼ i kiʼibʼ chi kʼachareel ne kiwihʼik pan jenaj wach kʼuxliis eh maʼ ne ta inkichʼaq kiibʼ (Génesis 2:24). Eh reʼ wilih ne irubʼan chi ne inakapaaj chi kʼahchiʼ abʼanam i holohik atoobʼ ta maʼ holohik taj. Jenaj ehtalil, reʼ taqeh inkitzʼir riij i wilih inkiqʼor chi reʼ taqeh i winaq inkil i kʼoyomal imponik chi kiwach rusakʼariik taqeh ixoq.

Reʼ Santo Laj Huuj inqʼorik chi riij taqeh kʼachareel «maʼ kihiʼlik ta chik chubʼaan chuʼnchel i chʼuwaʼ wach naʼojbʼal» (Efesios 4:19). Maʼxta chik inkaaj reh, ruum chi reʼ i kikapebʼaal jotʼomaj chik eh maʼ tiʼ ta chik inkikʼraaj noq inkibʼan i maʼ holohik taj.

 Reʼ inkikapaaj juʼjun: Rilariik i kʼoyomal kʼih i holohik laj naʼojbʼal irukʼuhtaaj aweh.

 Reʼ korik: Rilariik i kʼoyomal irubʼan chi ne inayeew chuwach rubʼanariik i inawaaj abʼanam. Re’ wilih irubʼan chi ne inawil taqeh kʼachareel xa reh chi ne kiyohkik awuukʼ. Reʼ taqeh inkitzʼir riij i wilih, inkiqʼor chi reʼ taqeh inkilow i kʼoyomal, noq inkibʼan kaxaro maʼ inkireq ta rusuqkiil i wihʼik ruukʼ i kuchʼihil.

Reʼ Santo Laj Huuj iruqʼor keh taqeh aj nimaneel: «Cha kanaaʼ taq rubʼaan i yiibʼ wach naʼojbʼal. Ma aʼn taq chik i kʼoyomal, jeʼ woʼ i chʼuwaʼ wach chi bʼanarik, jeʼ woʼ xa chibʼih jariik iraaj maʼ raaj bʼanarik, jeʼ woʼ rubʼaan i yiibʼ wach chi bʼanarik” (Colosenses 3:5). ¿Maj korik chi reʼ wilih inkʼularik noq inilarik i kʼoyomal?

 Reʼ inkikapaaj juʼjun: Reʼ maʼ inkil taj i kʼoyomal, maʼ inkibʼan ta chajariik inkaaj. Maʼxta kehtʼal chi riij i wihʼik ruukʼ jenoʼ kʼachareel.

 Reʼ korik: Reʼ taqeh kʼachareel maʼ inkil taj i kʼoyomal maʼ inkikapaaj taj i yiibʼ wach chi riij i wihʼik ruukʼ jenoʼ kʼachareel. Chi keh jenaj kooch iruyeew i Dios keh taqeh i kibʼanam chik kaxaro, reh chi ne inkikowej i kikʼaxooj chi kiwach eh chi ne kiwihʼik pan jenaj wach kʼusliis. Noq inkibʼan kaxaro, reʼ i maʼ inkil taj i yiib’ wach inkibʼan rusuqkiil i wihʼik ruukʼ i kuchʼihil.

Reʼ Santo Laj Huuj inqʼorik chi tehlik wach chi riij i wihʼik ruukʼ jenoʼ kʼachareel. Jenaj ehtalil, iruqʼor keh taqeh winaq i kaxaro chik taqeh: «Cha aʼn rusuqkiil i kʼacharik ruukʼ. Looqʼ-oq aweh awehkʼeen, ruum qʼeʼ holohik, cha kʼax, ruum xa eliik i ruyeew rusuqkiil akʼux» (Proverbios 5:18, 19).

 ¿Chajariik ne inabʼan mi kʼaxik chaweh chi maʼ ne ta inawilow i kʼoyomal? Chupaam i huuj reh kamanik «Cómo rechazar la pornografía» ne inareq kʼih taqeh i holohik laj naʼojbʼal ne tikitobʼeej.

Chʼiklik oq pan akʼux, ne irubʼan chi ne inaqʼil awiibʼ reh chi maʼ ne ta inawil i kʼoyomal. Eh mi hat chik qʼehbʼinaq chupaam i mahk wilih, ne irubʼan chi ne inakanaaʼ rilariik. Chakanaaʼ rilariik, chi jeʼreʼ ne tiʼelik korik.

 Chawil chajariik xukʼul i Calvin. Reʼ reh xutikʼaaʼ rilariik i yiibʼ wach noq 13 haabʼ naq wilik reh. Reʼ reh iruqʼor: «Wehtʼal naq chi rubʼanariik i wilih maʼ holohik taj, xa reʼ laʼ kʼaxik naq chi weh rukanabʼjiik rilariik i wilih. Chi riij i reʼ maʼ suq ta naq inwikʼraaj wiibʼ. Jenaj qʼiij , reʼ wajaaw xunabʼeej i wilih. Atoobʼ chi xunabʼeej. Ko ruman naq chi ne kinkitobʼeej».

 Reʼ Calvin xutijej nikʼwach rukanabʼjiik rilariik i kʼoyomal. Reʼ reh iruqʼor: «Maʼ holohik ta chi xnutikʼaaʼ rilariik i kʼoyomal. Ko kʼahchiʼ nukʼulum i kʼaxkilal ruum i wilih, ruum chi wilik pech inkʼulik pan nukʼux i yiibʼ wach ehtalil xwilow. Wilik pech inukapaaj rilariik i kʼoyomal. Xa reʼ laʼ, inukapaaj chi riij i suqkil kʼuxliis inwikʼraaj noq inubʼan iraaj i Jehová, ruum chi saq wach i nukapebʼaal eh kʼahchiʼ wuyʼeem i holohik».