Nakoni kanoana

E Boraoi te Rabakau n Aonnaba ma te Baibara?

E Boraoi te Rabakau n Aonnaba ma te Baibara?

Ana kaeka te Baibara

Eng, e ngae ngke te Baibara bon tiaki bokin te rabakau n aonnaba, ma e bon eti kanoana ngkana e taekini baika irekereke ma te rabakau n aonnaba. Iangoi katoto tabeua aika kaotia ae e boraoi te rabakau n aonnaba ma te Baibara, ao iai n te Baibara koaua ibukin te aonnaba aei, aika rangi ni kaokoro ma are a kakoauaa aomata aika bati ake a maiu n te tai are e koreaki iai te Baibara.

  • Iai moan riki te iuniweeti. (Karikani Bwaai 1:⁠1) Ma a bati otokaraki rimoa aika kabwarabwaraa te iuniweeti aei bwa e aki karikaki, ma e riki man bwai ae aki baireaki raoi. A kakoauaa kaaini Baburon bwa aongkoa atua ake a karika te iuniweeti a bon roko mani marawa aika uoua. A taekinaki naba ni karaki ake tabeua bwa e riki te iuniweeti man te bunnimoa ae buburakaei.

  • E kairaki te iuniweeti n te bong teuana ma teuana n tuua ibukin te karikibwai, ma tiaki ni baika akea koauaia. (Iobi 38:33; Ieremia 33:25) A oti man otokaraki ni katobibia te aonnaba bwa e tauaki aroia aomata nako ao n tabetai n aia mwakuri atua aika akea te akoi irouia.

  • E tinetine te aonnaba i aon te akea. (Iobi 26:⁠7) A bati aomata rimoa ake a kakoauaa ae e borababaua te aonnaba, ao e toka i aon te aintoa ke te man, n aroni beekin taari ke te on.

  • A riki karaanga ma koburake n ran man raan ake a buanerake mai marawa ao n taabo riki tabeua, ao imwina a a manga bwaka nakon te aonnaba bwa te karau, te tino, ke atibu aika taian aiti. (Iobi 36:​27, 28; Te Minita 1:7; Itaia 55:10; Amota 9:⁠6) A iangoia kaaini Kuriiti rimoa bwa a riki karaanga n ran man te marawa ae mena i aan te aonnaba, ao e teimatoa te iango aei nakon te ka-18 n tienture.

  • A rierake maunga ao a ruo rikaaki, ao a bati maunga ni boong aikai ake a rabunaki ngkoa ni marawa. (Taian Areru 104:​6, 8) Ma a taekinaki n otokaraki tabeua bwa a karikaki maunga n aron teia ngkai irouia taian atua.

  • E kamarurung te kakaitiaki. N te Tua are e anganaki te natannaomata are I-Iteraera, ao iai naba i buakona tuua ni kaineti ma te kakaitiaki imwin tauakin rabwatan te mate, kaokoroaia ake a ituaki n te aoraki, ao taunakin nakotaarin te aomata. (Nakoaia Ibonga 11:28; 13:​1-5; Te Tua-Kaua 23:13) Ni kaitaraan anne, aia bwainnaoraki teuana I-Aikubita ae a kakabongana n te tai are a taekinaki iai tuua aikai ae kainnanoaki bwa e na katokaaki i aon te maneka, bon te rengarenga ae kabonganaaki naba iai nakotaarin te aomata.

Iai te koaua ae kairua n te Baibara ae irekereke ma te rabakau n aonnaba?

E oti imwin neneran raoi te Baibara bwa bon akea. Aikai tabeua iango aika kairua ni kaineti ma etin te Baibara i aoni baika irekereke ma te rabakau n aonnaba:

Te karioiango: E taku te Baibara bwa e karikaki te iuniweeti i nanon boong aika onobong aika kaka 24 te aoa maania.

Te koaua: N aron ae taekinaki n te Baibara, e aki ataaki maanin te tai are e karika iai te iuniweeti te Atua. (Karikani Bwaai 1:1) E aki naba taekinaki bwa maanra boong ni karikibwai ake a kabwarabwaraaki ni Karikani Bwaai mwakoro 1. E bon atongaki naba bwa “te bong” maanin te tai ni kabane are e karikaki iai aonnaba ao karawa.​​—⁠Karikani Bwaai 2:4.

Te karioiango: E taku te Baibara bwa a karikaki moa aroka imwaini karikan taai ibukini boutokaan te koaua ae te photosynthesis, ke aron te aroka ni karaoa kanana man taai.​​—⁠Karikani Bwaai 1:​11, 16.

Te koaua: E oti n te Baibara bwa taai bon teuana mai buakon itoi i “karawa” ae karikaki imwain taian aroka. (Karikani Bwaai 1:⁠1) E teke teutana iteran te aonnaba n otan taai n te moani “bong” ke n te tai are e moanaki iai te karikibwai. Ngke e a itiaki raoi karawa n te katenua ni “bong” ni karikibwai, ao e a oota nako raoi taai n te aro ae bon tau bwa a aonga ni kona ni karaoi kanaia taian aroka. (Karikani Bwaai 1:​3-5, 12, 13) Ai tibwa imwina riki ae e a kona n noraki raoi ootan taai man te aonnaba.​​—⁠Karikani Bwaai 1:​16.

Te karioiango: E taku te Baibara bwa e katobibia te aonnaba taai.

Te koaua: E kangai Te Minita 1:5: “E oti taai ao e bung taai, ao e waekoa n okira te tabo are e na manga oti iai.” Ma te kibuntaeka aei e bon tii kabwarabwaraa butin taai n aron taraakina man te aonnaba. Ni boong aikai naba ao e kona te aomata ni kabonganai taeka aika “otin taai” ao “bungin taai,” n ataakin ae e katobibia te aonnaba taai.

Te karioiango: E taku te Baibara bwa e borababaua te aonnaba.

Te koaua: E kabonganaaki n te Baibara te kibuntaeka ae “tabon aonnaba” ae nanona “taabo ake taiani kabanea n raroa n te aonnaba.” E aki nanonaki n aei bwa e borababaua te aonnaba ke e katati. (Mwakuri 1:8; kabwarabwara mai nano) N aron naba anne, te taeka ae “maninganingan te aonnaba ake aua,” bon te taeka ni kaikonaki ae nanonaki iai te aonnaba ni kabutaa. Ni boong aikai, e kona temanna ni kamanena naba iteran te kambwati ake aua ni kaikonaka naba iai anne.​​—⁠Itaia 11:12; Ruka 13:⁠29.