Ee. Kata obedo ni Muma ok en bug sayans, gik mowacho e wi sayans gin adiera. We wanon ane gik manyiso ni weche sayans winjore gi Muma. Wabiro nono bende weche moko mag sayans manie Muma to ji ma ne odak e kinde ma ne indike Muma to ne kia.

• Polo kod piny nigi chakruokne. (Chakruok 1:1) Ng’eny sigendni machon ne wacho ni piny gi polo ne ok ochue, kar mano ne gibetie nikech tungni moko ma ne nitie e kor lwasi. Jo-Babulon ne oyie ni nyiseche e mane oloso piny gi polo ne owuok kuom nembe ariyo. Nitie sigendini moko ma wacho ni polo gi piny nowuok kuom tong’ moro maduong’.

• Nitie chike moko moketi ma tayo piny gi polo, to ok ni nyiseche moko e ma taye. (Ayub 38:33; Jeremia 33:25) Sigendini moko puonjo ni dhano onge gi nyalo nikech itayogi gi nyiseche moko maricho kendo ma ok nyal gen.

• Piny oliero ma onge gima osire. (Ayub 26:7) Ji mang’eny chon ne paro ni pinyni opedhore kendo ni isire gi le moro maduong’ kaka dhiang’ mar bungu kata opuk.

• Pi mowuok e nembe idho malo kae to loso boche polo, kae to bang’e gichue piny kaka koth kata pe. Pigego e ma koro dhi e aoche. (Ayub 36:27, 28; Eklesiastes 1:7; Isaya 55:10; Amos 9:6) Jo-Grik machon ne paro ni aoche yudo pi koa kuom nembe manie bwo lowo kendo parono nonya nyaka e higni mag 1700.

• Gode ma waneno e kindegi ne nitie e bwo nembe. (Zaburi 104:6, 8) Kata kamano, sigendni machon wacho ni nyiseche e ma ne oloso gode.

• Rito ler miyo ji bedo gi ngima maber. Ne omi Jo-Israel chike mag rito ler. Ne onyisgi gima onego gitim bang’ lwoko kata mulo ng’at motho, kaka onego giket tenge joma nigi tuoche ma landore kendo kaka onego giwit losruok margi. (Tim Jo-Lawi 11:28; 13:1-5; Rapar mar Chik 23:13) Kata kamano, achiel kuom yore ma Jo-Misri ne tiyogo e thiedho ng’at ma ohinyre ne en wiro yath moriw gi losruok mar dhano e adhola.

Ka inono Muma matut, dwoko en ooyo. Magi gin moko kuom miriambo mamiyo ji wachoga ni Muma ok winjre gi sayans:

Miriambo: Muma wacho ni piny gi polo ne ochue kuom odiechienge auchiel moting’o seche 24.

Adiera: Muma wacho ni Nyasaye ne ochueyo piny gi polo kuom kinde ma ok ong’ere. (Chakruok 1:1) Bende, odiechienge ma ne otigo e chuecho kaka oler e Chakruok sula 1 gin odiechienge ma borgi ok owachi. Parie ni thuolo duto ma ne ochuego piny gi polo iwacho ni en ‘odiechieng’’ achiel.​—Chakruok 2:4.

Miriambo: Muma wacho ni ne olos gik ma twi e lowo ka pok ochue chieng’ ma konyogi mondo gilodhi.​—Chakruok 1:11, 16.

Adiera: Muma wacho ni chieng’ en achiel kuom sulwe manie polo. To wang’eyo ni gik manie polo nochue ka pok ochue gik ma twi e lowo. (Chakruok 1:1) Ler mowuok kuom chieng’ ne ochopo e piny e “odiechieng’” mokwongo mar chuecho. Sama polo ne omedo yawore e odiechieng’ mar adek mar chuecho, ler mang’eny ne ochopo e piny ma en ler ma ne nyalo konyo gik ma twi e lowo. (Chakruok 1:3-5, 12, 13) Bang’e e ka chieng’ ne onenore ayanga e piny.​—Chakruok 1:16.

Miriambo: Muma wacho ni chieng’ lworo piny.

Adiera: Eklesiastes 1:5 wacho kama: “Chieng’ wuok, kendo chieng’ podho; to piyo piyo nono odok ka ma ne oaye, kendo ochako owuok.” Wechegi lero mana gima ng’at manie piny nyalo neno sama ong’iyo chieng’. Pile ka pile, ng’ato nyalo wacho ni “chieng’ wuok” kata ni “chieng’ podho” kata obedo ni ong’eyo ni piny to e ma lworo chieng’.

Miriambo: Muma wacho ni piny opedhore.

Adiera: Muma tiyo gi weche kaka “tung’ piny” sama owuoyo kuom “kuonde maboyo ahinya e piny”; kata kamano, mano ok nyis ni koro piny opedhore kata ni en gi gikone. (Tich Joote 1:8) Bende sama Muma wacho ni “tunge ang’wen mag piny”, owuoyo kuom piny duto. En aena yo ma ji wuoyogago e yor ng’ero ma kata nitie joma nyalo tiyo gi wechego e kindewagi sama giwuoyo e wi kompas.​—Isaya 11:12; Luka 13:29.

Miriambo: Muma wacho ni kopim gimoro molworore, bor mare nyalo romo gi lach mare nyadidek, kata kamano, adiera en ni oromo 3.1416 kama.

Adiera: 1 Ruodhi 7:23 kod 2 Weche mag Ndalo 4:2 wacho ni lach mar “karaya maduong’ miluongo ni Nam” ne romo bede 10 kendo inyisowa ni “tol ma ne nyalo lworo kore ne [en] bede 30.” Samoro mago ok ne gin nembni sie manyiso kaka Namno ne rom. To bende nyalo bedo ni ne opim kore gi oko to lachne ne opim gi ka iye.