Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

¿Atpe tmojbʼabʼil tibʼ aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tukʼilju o tzʼel kynikʼ xjal tiʼj?

¿Atpe tmojbʼabʼil tibʼ aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tukʼilju o tzʼel kynikʼ xjal tiʼj?

Aju in tzaj ttzaqʼweʼn Tyol Dios

 At. Maske nya bʼinchaʼn maj Xjan Uʼj tuʼn tyolin tiʼj ciencia, pero at tqanil toj tiʼjju o tzʼel kynikʼ xjal tiʼj. Toj xnaqʼtzbʼil lu kʼelel tnikʼa tiʼj junjun tiʼchaq in tzaj t-xnaqʼtzaʼn Tyol Dios. Ex kʼelel tnikʼa tiʼj qa at tmojbʼabʼil tibʼ xnaqʼtzbʼil tkuʼx toj Xjan Uʼj tukʼilju o tzʼel kynikʼ científico tiʼj. Ax ikx, in tzaj tqʼamaʼn aju mintiʼ el kynikʼ xjal tiʼj toj ambʼil tej tkubʼ tzʼibʼin Tyol Dios.

  •   Kubʼ bʼinchaʼn tkyaqilju at twitz kyaʼj ex twitz Txʼotxʼ (Génesis 1:1). Noqtzun tuʼnj, ateʼ nim xjal toj ambʼil ojtxe kubʼ kyximen qa tzaj tzyet tkyaqil tiʼchaq tiʼj jun tiʼ ya bʼinchaʼn maj. Ax ikx kubʼ kyximen xjal te Babilonia qa atz i etz qe dios kubʼ bʼinchante tkyaqil toj kabʼe matij mar. Ex in tzaj kyqʼamaʼn junjuntl qa atz tzaj tzyet tkyaqil tiʼj jun matij jos.

  •   Ateʼ junjun ley in che onin tiʼj Txʼotxʼ tuʼn taqʼunan toj tumel tkyaqil qʼij (Job 38:33; Jeremías 33:25). Pero twitz tkyaqil Txʼotxʼ ateʼ xjal in xi kyxnaqʼtzaʼn nya ax tok xnaqʼtzbʼil, ik tzeʼn qa nya xqʼuqin ateʼ xjal ex qa jaku tzʼok bʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj kyuʼn dios nya bʼaʼn.

  •   Mintiʼ jun tiʼ in tzyunte Txʼotxʼ (Job 26:7). Toj ambʼil ojtxe, kyqʼama xjal qa plan Txʼotxʼ ex qa tjax tibʼaj jun matij txkup ik tzeʼn jun búfalo moqa jun tortuga.

  •   Ateʼ nim aʼ ex qe nasimyent tuʼnju in tzaj jbʼal, nieve ex saqbʼaqin. In bʼaj jlu tuʼnju in meqʼt aʼ kyoj mar ex qe nim aʼ, ex in nok te muj (Job 36:27, 28; Eclesiastés 1:7; Isaías 55:10; Amós 9:6). Toj ambʼil ojtxe kubʼ kyximen xjal te Grecia qa e ten nim aʼ, tuʼnju tzaj aʼ tjaqʼxi txʼotxʼ toj mar. Kukx ten kyximbʼetz xjal lu kyoj abʼqʼi 1700.

  •   Aqeju witz in nok qqʼoʼn qwitz tiʼj toj ambʼil jaʼlo, o che ten toj jun ambʼil tjaqʼxi aʼ. Kukx in che jaw kanet ex in che kubʼ naj (Salmo 104:6, 8). Pero ateʼ junjun in kyqʼamaʼn qa e kubʼ bʼinchaʼn qe witz kyuʼn dios ik tzeʼn in nok qkeʼyin jaʼlo.

  •   Qa ma bʼaj qsaqin qibʼ mlay tzaj yabʼil qiʼj. Toj Ley xi tqʼoʼn Dios kye aj Israel, xi qʼamaʼn kye tuʼn tel kytxʼjoʼn kyqʼabʼ qa otoq tzʼok kymakoʼn jun kyimni, tuʼn tel tpan tibʼ jun xjal kyiʼj txqantl qa otoq tzaj jun yabʼil tiʼj ex tuʼn tkux kymaquʼn kytxaʼ (Levítico 11:28; 13:1-5; Deuteronomio 23:13). Noqtzun tuʼnj, toj ambʼil ojtxe ajbʼen kytxaʼ xjal kyuʼn xjal te Egipto tuʼn tbʼant jun pomada kyuʼn tuʼntzun tajbʼen aj kykʼixbʼi.

Junjun nya ax tok tqanil tiʼj Tyol Dios

 Ateʼ junjun in tzaj kyqʼamaʼn qa nya junx taʼ aju o tzʼel kynikʼ científico tiʼj tukʼilju tkuʼx toj Tyol Dios. Pero qa ma qo xnaqʼtzan tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios kʼelel qnikʼ tiʼj qa nya ax tok jlu. Qo xnaqʼtzan tiʼj junjun nya ax tok tqanil in tzaj kyqʼamaʼn científico tiʼj.

 Aju in tzaj kyqʼamaʼn xjal: In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa bʼant Txʼotxʼ ex kyaʼj toj qaq qʼij te 24 or.

 Aju axix tok: In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa kubʼ tbʼinchaʼn Dios Txʼotxʼ ex kyaʼj toj ambʼil ojtxe (Génesis 1:1). Ax ikx, in tzaj tqʼamaʼn uʼj te Génesis toj capítulo 1 qa e bʼant qe tiʼchaq toj qaq qʼij, pero mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn qa te 24 or qe qʼij. Ex in nok tqʼoʼn Génesis 2:4 tbʼi ambʼil ajbʼen «tej tkubʼ tbʼinchaʼn Dios txʼotxʼ ex kyaʼj» te qʼij.

 Aju in tzaj kyqʼamaʼn xjal: In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa kubʼ tbʼinchaʼn Dios awal ex qe tzeʼ tej naʼmxtoq tbʼant Qʼij, noqtzun tuʼnj, mlay ten kychwinqlal tzeʼ qa mintiʼ Qʼij (Génesis 1:11, 16).

 Aju axix tok: In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa tej naʼmxtoq kybʼant tzeʼ, «kubʼ tbʼinchaʼn Dios kyaʼj», kyxol jlu ateʼ cheʼw ik tzeʼn Qʼij (Génesis 1:1). Toj tnejel «qʼij» tej kybʼant qe tiʼchaq, oktz tqan Qʼij twitz Txʼotxʼ pero nyaxix qʼanchaʼl. Toj toxin qʼij tej kybʼant tiʼchaq, ya otoq spikʼeʼ twitz kyaʼj. Tuʼn jlu oktz mas tqan Qʼij ex jakutoq ten kychwinqlal tzeʼ (Génesis 1:3-5, 12, 13). Yajxitl, xi tzyet tuʼn tqoptzʼaj Qʼij twitz tkyaqil Txʼotxʼ (Génesis 1:16).

 Aju in tzaj kyqʼamaʼn xjal: In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa in qʼon Qʼij welt tiʼj Txʼotxʼ.

 Aju axix tok: In tzaj tqʼamaʼn Eclesiastés 1:5 jlu: «In jawil qʼij, ex nneʼx qʼij, ex ax nnaʼj meltzʼaj juntl maj tuj tlugar tuʼntzun tjawil juntl maj». Kyukʼil yol lu, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios aju in nok qqʼoʼn qwitz tiʼj twitz Txʼotxʼ. Kykyaqil xjal in tzaj kyqʼamaʼn qa «in netz Qʼij» moqa «in kux bʼaj Qʼij» tuʼnju in kubʼ kyximen qa in bʼet Qʼij. Noqtzun tuʼnj, o tzʼel nikʼbʼaj tiʼj qa a Txʼotxʼ in qʼon welt moqa in sutin tiʼj Qʼij.

 Aju in tzaj kyqʼamaʼn xjal: In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa plan Txʼotxʼ.

 Aju axix tok: Aj tyolin Tyol Dios tiʼj «ttxaʼnpun txʼotxʼ» atz in yolin tiʼj tkyaqil twitz Txʼotxʼ, pero mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn qa plan Txʼotxʼ moqa at tmojonil (Lucas 11:31). Ax ikx, aj ttzaj tqʼamaʼn Tyol Dios «kykyajel ttxʼuʼk kyaʼj» moqa kyaje plaj, atz in yolin tiʼj tkyaqil planeta. Ex tiʼjx jlu jaku yolin txol yol qe «kyaje puntos cardinales» (Isaías 11:12, Xjan Tuʼjil; Lucas 13:29).