Eye, olo kuti Baibolo ni bukulini ya sayansi, yufotokoza luweme vinthu vokhuza sayansi. Tiyeni tiwone visanzo viyakine vamene vingatiyavye kuziŵa kuti Baibolo yukatijana na sayansi. Tiwonesoti mfundo ziyakine zokhuza sayansi zupezeka m’Baibolo zamene zenzesiyana ngako na vikhulupililo va ŵanthu anyinji pa nthawe yamene Baibolo peyenzelembewa.

•   Vinthu vonse vechitalengewa. (Genesis 1:1) Koma nthano zinyinji zakale zufotokoza kuti vinthu vonse vinkhalako veka. Ŵanthu a ku Babulo enzekhulupilila kuti milungu yefumila m’nyanja ziŵili niye yevyala chilengedwe chonse chamene ichi. Komasoti nthano ziyakine zunena kuti ichi chilengedwe chefumila mu lungu iyakine ikulu.

•   Vinthu vonse m’chilengedwe vuchita vinthu mokonkha malamulo a m’chilengedwe osati mokonkha milungu iyakine. (Yobu 38:33; Yeremiya 33:25) Nthano zinyinji muli ichi chalo zuwonesha kuti milungu ni yamphamvu ngako mwakuti ingakwanishe kuchitila ŵanthu vilivonse vayufuna, kaya viweme olo viipa.

•   Ichi chalo chili m’malele. (Yobu 26:7) Ŵanthu anyinji akale enzekhulupilila kuti chalo ni chafulati ndipo chili pansana pa nyama iyakine ikulu monga njati komasoti fulu.

•   Manzi ofuma m’nyanja, m’mimana komasoti m’malo ayakine kuluta kululu monga umphuye wakupya ndipo pavuli pake opona soti pano pachalo monga mvula, fulele olo matalala ndipo olutasoti m’mimana. (Yobu 36:27, 28; Mlaliki 1:7; Yesaya 55:10; Amosi 9:6) Agiriki akale, enzeganiza kuti manzi a m’mimana ofumila m’nyanja za pansi pa lito, ndipo ŵanthu ankhala okhulupilila vamene ivi mpaka m’vyaka va m’ma 1700.

•   Malupili okwanisha kuphulika kufumila pansi pa lito. Ndipo malupili amene alipo lomba teti enze nkati mwa manzi a m’nyanja. (Salimo 104:​6, 8) Koma nthano zinyinji zuwonesha kuti malupili elengewa mwalili teti masiku ŵano na milungu.

•   Malangizo okhudza ukhondo amene enzeteteza ŵanthu. M’malamulo amene enze epelekewa ku ntundu wa Aisiraeli mwenze lamulo yakuti akosamba m’manja akakata chinthu chakufwa. Lamulo iyakine yenze yakuti ŵanthu olwala matenda akuti angapasileko ayawo akoŵapatula, ndipo iyakine yenze yakuti enzefunikila kufwichila viipa akasilija kulithandiza. (Levitiko 11:28; 13:​1-5; Deuteronomo 23:13) Koma pa nthawe yamene Aisiraeli penzepasiwa malamulo amene aŵa, Aiguputo enzeiika pa vilonda mankhwala ayakine amene enzeyavijiwa na matuvi a munthu.

 Tikasakila-sakila bwino-bwino vamene vili m’Baibolo, tingayankhe kuti yayi. Tiyeni tiwone vinthu viyakine vaanena ŵanthu vokhuza mfundo za sayansi zamene zili m’Baibolo:

 Vakukhulupilila ŵanthu ayakine: Baibolo yunena kuti ichi chalo chilengewa kwa masiku 6 ndipo nsiku ililonse yenze ya ma awazi 24.

 Chendi ni chakuti: Baibolo yunena kuti Mulungu elenga vinthu vonse kale-kale ngako. (Genesis 1:1) Komasoti kutalimpha kwa nthawe yamene Mulungu yechilenga vinthu vonse, yamene yatomolewa kuti masiku mu Genesis chapitala 1, kuliyefotokozewe bwino-bwino. Komasoti nthawe yonse yamene Mulungu yechilenga ichi chalo na kululu yutomolewa kuti “nsiku.”​—Genesis 2:4.

 Vakukhulupilila ŵanthu ayakine: Baibolo yunena kuti Mulungu eyamba kulenga vomela akaliyelenga zuŵa kuti ikoyavya vomela vamene ivo.​—Genesis 1:​11, 16.

 Chendi ni chakuti: Baibolo yuwonesha kuti Mulungu elenga zuŵa, yamene ili m’gulu ya nyenyezi za “kululu,” vomela vikaliye lengewa. (Genesis 1:1) Kungweleŵela kofumila ku zuŵa kwiyamba kuwoneka pano pachalo nkati mwa “nsiku” yoyamba, yamene yenze nthawe itali ngako. Lomba pa “nsiku” yachitatu, kungweleŵela kwamphamvu kofumila ku zuŵa kwefwika pano pachalo ndipo kwiyamba kuyavya vomela. (Genesis 1:​3-5, 12, 13) Vamene ivi pevichitika zuŵa yiyamba kuwonekela bwino-bwino pano pachalo.​—Genesis 1:​16.

 Vakukhulupilila ŵanthu ayakine: Baibolo yunena kuti zuŵa yuzenguluka ichi chalo.

 Chendi ni chakuti: Lemba ya Mlaliki 1:5 yunena kuti: “Zuŵa yufuma ndipo zuŵa yuloŵa, pavulipake yuwutuka mwaŵekuŵeku kuluta kumalo ŵake kuti ikafumesoti.” Komalomba lemba yamene iyi yufotokoza vatuwona sewo pano pachalo vokhuza kuyenda kwa zuŵa. Masiku ŵano ŵanthu akalinena mphela kuti “zuŵa yafuma” ndipo onenasoti kuti “zuŵa yaloŵa” olo kuti ove oziŵa vakuti ichi chalo niye chuzenguluka zuŵa.

 Vakukhulupilila ŵanthu ayakine: Baibolo yunena kuti ichi chalo ni chafulati.

 Chendi ni chakuti: M’Baibolo muli mawu akuti “kwachulekejela chalo.” Mawu amene aŵa otanthauzalini kuti ichi chalo ni chafulati kapena kuti chili na posilijila. (Machitidwe 1:8) Vamene ivi vulingana na mawu oyelekezela akuti “kumalekejelo 4 a ichi chalo,” amene otanthauza chalo chonse chapansi. Masiku ŵanosoti, ŵanthu okonda kukatishila ntchito mawu akuti kum’mawa, kum’chingulo, kumpoto na kum’mwela, moyelekezela.​—Yesaya 11:12; Luka 13:29.

 Vakukhulupilila ŵanthu ayakine: M’Baibolo muli mfundo yuwonesha kuti mwando wamene ungakwanishe kuzenguluka chinthu chamene ni chalaundi monga ni bola, ungafunike kuugaŵa patatu kuti ukwanile kupita pakati na kati pa chinthu chamene icho.

 Chendi ni chakuti: Mipimo ya “tanki yamkuwa” yamene ili pa 1 Mafumu 7:​23 na 2 Mbiri 4:2, yuwonesha kuti pakamwa pa tanki yamene iyo penze pakulu kupima manja10 (kupima kufumila pa kakonyokonyo kufwika ku mapeto kwa vikumo), kupima motendesha pakati pa kamwa yamene iyo. Niyekuti ‘penzefunika mwando utali kupima manja 30 kuti apime kuzenguluka kwa tanki yamene iyo.’ Manamba a mipimo yamene iyi payakine enzelini ndendende monga ni mwakutomolelewa. Komasoti payakine, mipimo yamene iyi yenze yopamikija kutalimpha kwa kunja na nkati mwa tanki yamene iyo.