Ae. Noatu kare te Pipiria i te puka taieni, e tika te reira me taikuia te kite taieni. Akamanako ana i tetai au akaraanga te akaari maira e te rotai ra te kite taieni ki ta te Pipiria e pera tei roto i te Pipiria te kite taieni mou tikai tei tuke akerai ki te irinakianga o te manganui i te tuatau i tataia te reira.

•   E akamataanga to te ao katoa e pini ua ake. (Genese 1:1) Tei tuke, e maata te au tua taito tei akataka mai e kare teianei ao i angaia mari ra, kua tupu ua mai mei roto i te oripu ua. Irinaki to Babulonia e no roto mai te au atua tei akaanau i teianei ao i nga moana e rua. E tetai atu tua taito, te karanga ra kua kapua mai teianei ao mei te uamoa maatamaata.

•   Kua akaaere meitakiia teianei ao e te au ture natura e te tau, kare mei te tu tauiui ua o te au atua. (Iobu 38:33; Ieremia 33:25) Takapini i teia ao, te apii ra te au tua maani ua e kare a te tangata tauturu i mua i te aroaro o te au atua kino e ka tauiui ua to ratou tu.

•   Kua akautaia te enua ki runga i te kore. (Iobu 26:7) Maata te iti tangata o mua kua irinaki e te paraaraa ra te enua e kua akautaia ki runga i tetai tuputupua me kore manu mei te puakatoro e te onu.

•   Ka taʼe ua te vai i roto i te au kauvai e te punavai no te mea kua akangoteia te reira mei raro i te moana e te au ngai vai e oti ka topa akaou ei ua, kiona, me kore ei ua toka. (Iobu 36:27, 28; Koheleta 1:7; Isaia 55:10; Amosa 9:6) Irinaki to Ereni i taito e kua taʼe te au kauvai mei roto i tetai moana i raro i te enua, e kua vai ua rai teia irinakianga e tae atu ki te 18 anere mataiti.

•   Ka tu te au maunga ki runga e ka eke ki raro. Te au maunga o teia rā, no raro mai te moana to ratou akamataanga. (Salamo 104:6, 8) Tei tuke, e maata te au tua taito tei karanga e na te au atua i anga i te au maunga.

•   Riro te turanga mā e te tamā anga ei paruru i te oraanga kopapa. I roto i te Ture tei orongaia ki te ngati Iseraela, kua kapiti mai te au akakiteanga no te orei anga me amiri i te kopapa mate, te akatakake i te aronga kua tu i te maki piri, e te akaatea i te repo tangata na te ravenga tau. (Levitiku 11:28; 13:​1-5; Deuteronomi 23:13) Kareka to Aiphiti i tera tuatau, tetai ravenga rapakau maki a ratou, ko te parai i tetai manongi kua kaʼiroia ki te repo tangata ki runga i te ngai motu.

 Me akara meitakiia te Pipiria, te pauanga ki teia uianga e, kare. Teia tetai au manako tarevake no te tu tika tikai o te Pipiria:

 Manako tarevake: Akakite te Pipiria e kua angaia te ao katoa e pini ua ake i roto i te ono rā, e 24 ora i te rā.

 Mea tika: Kia tau ki ta te Pipiria, kua anga te Atua i te ao katoa e pini ua ake i muatangana ra, e tuatau kare i akatakaia mai. (Genese 1:1) Pera katoa, ko te au rā tataki tai i angaia ai te au mea i roto ia Genese pene 1, e tuatau roa tikai te reira kare i akakiteia mai te roa. Te tika, kua kapikiia te katoaanga o te tuatau i angaia ai te enua e te rangi ei “rā” okotai ïa.​—Genese 2:4.

 Manako tarevake: Akakite te Pipiria e kua angaia te au ua rakau i mua ake ka angaia te rā no te maani i te reva meitaki (photosynthesis).​—Genese 1:​11, 16.

 Mea tika: Te akaari maira te Pipiria e kua angaia te rā, e okotai etu “i te rangi” i mua ake i te au ua rakau. (Genese 1:1) I te “rā” mua i angaia ai te au mea, kua iti te mārama aveave o te rā ki runga i te enua. E oti, i te atea anga mai te mareva i te toru o te “rā,” kua pakari atu te itinga o te rā ei turu i te ravenga no te au ua rakau i te maani reva meitaki (photosynthesis). (Genese 1:​3-5, 12, 13) I muri roa mai i taka meitaki ei te rā mei runga i te enua.​—Genese 1:​16.

 Manako tarevake: Akakite te Pipiria e te takapini ra te rā i te enua.

 Mea tika: Te na ko ra a Koheleta 1:5: “Te iti nei oki te rā, e te opu nei rai oki te rā ki raro, e te viviki ra ki te ngai i iti mai ei aia.” Kareka ra, te akataka ra teia irava i te aerenga o te rā me akaraia mei runga i te enua nei. I teia tuatau katoa, penei ka karanga tetai tangata kua “iti te rā” me kore “opu te rā,” noatu kua kite aia e te takapini ra te enua i te rā.

 Manako tarevake: Akakite te Pipiria e paraaraa te enua.

 Mea tika: Te taangaanga ra te Pipiria i te tuatua “te openga o te enua” ei akataka i te ngai mamao roa atu o te enua; te openga o te enua ra; kare te aiteanga e e paraaraa te enua e ka taeria koe ki te ope. (Angaanga 1:8) Mei te reira katoa, te tuatua “nga openga mai o te enua e a katoa ra,” e tuatua akatutu ua no te enua katoatoa; i teia tuatau katoa, penei ka taangaanga tetai i te ā tua o te kaveinga (compass) ei tuatua akatutu.​—Isaia 11:12; Luka 13:29.

 Manako tarevake: Akakite te Pipiria e ko te punupunu o te enua e toru taime te maatamaata i te vaito mei tetai ope ki tetai, kareka te numero tano tikai e pi (π), koia oki e 3.1416.

 Mea tika: Te vaito o te “āriki-vai maata akatoia” i roto ia 1 Ariki 7:​23 e 2 Paraleipomeno 4:2, te akataka ra e e 10 kubiti mei tetai nia e tae ua atu ki tetai nia e “e toru ngauru te kubiti i te taura e pini ei kia akapini.” Penei kua tapoto me kore kua tamaataia te numero ki te numero vaitata roa atu. Pera katoa, penei ko te vaito takapini i te āriki-vai, ko a vao ua i te āriki e te vaito mei tetai ope ki tetai, ko a roto ua i te āriki.