Na Saense e Dumellana le Bibele?
Karabo ya Bibele
E, hobane le hoja Bibele e se buka ya saense, e nepahetse ha e bua ka ditaba tsa saense. Hlahloba mehlala e bontshang hore saense le Bibele di a dumellana le hore Bibele e na le dinnete tse amanang le saense, tse fapaneng le seo batho ba bangata ba neng ba phela mehleng ya ha Bibele e ngolwa, ba neng ba se dumela.
Bokahohle bo na le tshimoloho. (Genese 1:1) Ditshomo tse ngata tsa mehleng ya kgale di bolela hore bokahohle ha bo a boptjwa empa bo bile teng ka ho phatloha ho hoholo. Bababylona ba ne ba dumela hore medimo e bopileng bokahohle, e ne e tswa mawatleng a mabedi. Ditshomo tse ding tsona di bolela hore bokahohle bo tswa leheng le leholo.
Letsatsi le letsatsi, bokahohle bo tsamaiswa ke melao ya tlhaho e hlophisehileng, eseng tshusumetso ya medimo. (Jobo 38:33; Jeremia 33:25) Ditshomo tse phetwang lefatsheng ka bophara, di ruta hore batho ba ke ke ba kgona ho itshirelletsa diketsong tsa tshohanyetso le tse sehloho tse etswang ke medimo eo.
Lefatshe le sepakapakeng. (Jobo 26:7) Batho ba bangata ba boholoholo ba ne ba dumela hore lefatshe le batalletse mme le tsheheditswe ke phoofolo ya tonanahadi e kang nare kapa sekolopata.
Metsi a dinokeng le didibeng a tswa metsing a fetohileng mouwane o tswang mawatleng le mehloding e meng ebe a tsholohela lefatsheng e le pula, lehlwa kapa sefako. (Jobo 36:27, 28; Moeklesia 1:7; Esaia 55:10; Amose 9:6) Bagerike ba boholoholo ba ne ba dumela hore metsi a dinokeng a ne a tswa lewatleng le ka tlasa lefatshe mme batho ba ile ba dumela sena ho fihlela dilemong tsa bo 1700.
Dithaba tseo re di bonang kajeno di nyolohile ho tswa ka tlasa lewatle. (Pesaleme ea 104:6, 8) Empa ditshomo tse ding di bolela hore dithaba di ile tsa boptjwa ke medimo.
Bohlweki bo sireletsa batho hore ba se ke ba kula. Molao o ileng wa fuwa Baiseraele o ne o akarelletsa ditaelo tsa ho hlapa ka mora ho tshwara setopo, ho arola batho ba nang le mafu a tshwaetsanang le tsamaiso e sireletsehileng ya dikgwerekgwere. (Levitike 11:28; 13:1-5; Deuteronoma 23:13) Empa ka nako eo Modimo a neng a fa setjhaba melao ena, e meng ya meriana eo Baegepeta ba neng ba e sebedisa ho phekola leqeba e ne e le motswako o neng o na le mantle a motho.
Na ho na le moo Bibele e etsang phoso teng ha e bua ka saense?
Ha re hlahloba seo Bibele e se buang, karabo ke tjhe. A re ke re hlahlobe mashano ao batho ba a buang mabapi le hore Bibele ha ya nepahala ditabeng tsa saense:
Leshano: Bibele e bolela hore bokahohle bo bopilwe ka matsatsi a tsheletseng a dihora tse 24.
Nnete: Bibele e bolela hore Modimo o bopile bokahohle nakong e ke keng ya lekanngwa e fetileng. (Genese 1:1) Hape, matsatsi a popo a boletsweng kgaolong ya 1 ya Genese, e ne e le nako eo bolelele ba yona bo sa bolelwang. Ha e le hantle, nako eo ka yona lefatshe le lehodimo di ileng tsa boptjwa ka yona, le yona e bitswa “letsatsi.”—Genese 2:4
Leshano: Bibele e re dimela di ile tsa boptjwa pele letsatsi le ba teng ho etsa hore dimela di kgone ho iketsetsa dijo di sebedisa kganya ya lona.—Genese 1:11, 16.
Nnete: Bibele e bolela hore letsatsi, e leng e nngwe ya dinaledi tseo e leng karolo ya “mahodimo,” le ile la boptjwa pele ho dimela. (Genese 1:1) Kganya e thothofa, e tswang letsatsing e ile ya fihla lefatsheng ka “letsatsi” la pele kapa nako e bolele bo sa tsejweng ya popo. Ha sepakapaka se ntse se hlaka, ka “letsatsi” la boraro la popo, kganya e tswang letsatsing e ne e se e le matla hoo e neng e kgona ho etsa hore dimela di etse dijo. (Genese 1:3-5, 12, 13) Ke ha morao moo letsatsi le ileng la bonahala ka ho hlaka lefatsheng.—Genese 1:16.
Leshano: Bibele e re letsatsi le potoloha lefatshe.
Nnete: Moeklesia 1:5 e re:“Letsatsi le boetse le tjhabile, letsatsi le diketse, mme le tla le hemesela sebakeng sa lona moo le tlang ho tjhabela teng.” Polelo ena empa feela e hlalosa tsela eo re bonang letsatsi le tsamaya ka yona ha re le lefatsheng. Le kajeno, motho a ka bua mantswe a kang “letsatsi lea tjhaba” le “letsatsi le a dikela,” empa a ntse a tseba hore lefatshe le potoloha letsatsi.
Leshano: Bibele e re lefatshe le batalletse.
Nnete: Bibele e sebedisa polelo e reng, “pheletsong ya lefatshe” ho bolela ‘karolo e holehole ya lefatshe.’ (Liketso 1:8; NW mongolo o botlaaseng ba leqephe) Ka ho tshwanang ha ho buuwa ka, “dipheletsong tse nne tsa lefatshe” ke mokgabopuo o bontshang hore ho buuwa ka lefatshe lohle; kajeno motho a ka bua ka tsela ya tshwantshetso mme a re sesupa tsela se na le dintlha tse nne.—Esaia 11:12; Luka 13:29.
Leshano: Bibele e re sedikadikwe se lekana hantle le bophara ba sona ka makgetlo a mararo, empa tekanyo ya sona e nepahetseng ke makgetlo a 3.1416.
Nnete: Ditekanyo tsa “Lewatle le entsweng ka ho qhibidihiswa” tse fanweng ho 1 Marena 7:23 le ho 2 Likronike 4:2 di bontsha hore le ne le le bophara ba ditswe tse 10 mme “ho ne ho hlokahala kgwele ya ditswe tse mashome a mararo ho le potapota ka hohle.” Ditekanyo tsena di ne di mpa di hakanya boholo ba lona feela. Hape e ka nna yaba boholo ba lona ho le potoloha le bophara ba lona di ne di tshwantshetsa boholo ba beisine kantle le ka hare.