Wani’a. Anima ja Biblia mi jun libroʼuk b’a ciencia, pe ayni yiʼoj jastik bʼa tsʼikan bʼa jachni cha kʼotel snaj ja ciencia. Ja wego oj paklaytik jujuntik sjejel b’a Biblia. Ojni awil ke wani syaka sbʼaj soka jas kʼotel snaʼ ja ciencia sok tukni lek ja jastik wa skʼuʼane ja kristyano ja b’a tyempo tsʼijbʼaji ja Biblia.

•   Ja sutsatkʼinali ayni maʼ ya kujlajuk (Génesis 1:1). Pe ja stukili, jitsan loʼilik b’a najate wa xyalawe ke ja sutsatkʼinali kʼulaji bʼa jastik tixani aya, kechani mi naka teyuk bʼa slugarik, sok mi jun jasunuk b’a kʼulaji. Ja babilonioʼik wani skʼuʼane ke ja dyosik maʼ skʼulane ja sutsatkʼinal ti elyejan b’a chabʼ niwak jaʼik. Sok tuk kuentoʼik wa xcholo ke ja sutsatkʼinali ti eljan b’a jun niwan nolobʼ.

•   Spetsanil ja jas wa x-ekʼ ja bʼa satkʼinali sok ja bʼa luʼumi ayni jas wa xnikjiyeyuj (Job 38:33; Jeremías 33:25). Pe ja lom loʼilik b’a tuktukil parte ja b’a luʼumkʼinali wa sjeʼa mini ay skoltajel ja kristyano sbʼaja jas mi xnaxi jastik oj ekʼuk sok ja b’a ayni ekʼele jel malo oj skʼuluke ja dyosik.

•   Ja Luʼumi mini jas yamubʼalyuj (Job 26:7). Poko lame kristyano wa xyalawe ke ja luʼumi jach jastal jun lajan disco b’a yipunej jun winik jel chaʼan ma jun niwan chante, jastal jun búfalo ma jun tortuga.

•   Ja yok jaʼik sok ja b’a wa xbʼojti mini xchʼaki yuja wa xya’a ja’i, ja teʼew sok ja bʼat wa xkoʼ ja bʼa asoni ja wa skʼulan sbʼaj ja yajni wa xtabʼini ja niwak marik sok ja tuk jaʼik (Job 36:27, 28; Eclesiastés 1:7; Isaías 55:10; Amós 9:6). Ja poko griegoʼik wa spensarane ke ja yok jaʼiki ti wa xjak bʼa jaʼik bʼa tey bʼa yibʼ luʼum b’a ti wan elel b’a yoj mar. Jachni skʼuʼane man b’a siglo 18.

•   Ja witsiki wan ajyel ma wan chʼayel; ja witsik wa xkilatik ja wego ti ajyi b’a yoj niwak marik (Salmo 104:6, 8). Pe jitsan kuentoʼik wa xyalawe ke ja dyosiki yeʼn stojbʼese ja witsik jastalni wa xkilatik ja wego.

•   Ja jastal ajyel sak wa skoltayotik b’a mi oj kokotik chamel. Ja sley ja Dyosi wa stʼena ja israʼelenyoʼik b’a oj sak’ ja skʼabʼe ja yajni wa syamawe jun chamwinik, oj ochuke kuarentena ja matik ayiʼoje jun chamel b’a wego wa xya ekʼyi ja tuk sok ja jas oj skʼuluke ja wa xyaweyi payxale (Levítico 11:28; 13:1-5; Deuteronomio 23:13). Pe ja swinkil Egipto ja b’a tyempo jaw, wa xyawe makunuk ja skʼoy ja kristyano b’a stojbʼesjel jun pomada b’a wa sbʼalaweyi ja syajbʼele.

 Ay jujuntik wa xyalawe, ke ja bʼa jas kʼotel snaʼ ja ciencia, ja Biblia ayni yiʼoj jas mi stojoluk. Pe spaklajel stojol lek ja Biblia wa sjeʼa ke ja jaw mini meranuk. La kiltik jujuntik ja abʼalik jaw b’a oj slajtik ja jas wa xyala ja ciencia:

 Abʼal: Ja Biblia wa xyala ke ja sutsatkʼinali kʼulaji b’a kechan wake k’ak’u b’a 24 ora.

 Ja smeranil: Ja Biblia wa xchiktes ke ja Dyosi skʼulan ja sutsatkʼinal b’a jun tyempo mi xnaxi (Génesis 1:1). Chomajkil, ja b’a Génesis kapitulo 1 mi xyala janekʼ tyempo yi’oj ja b’a kʼakʼuʼik kʼulaji ja jastiki. Jaʼukto ma’, ja Génesis 2:4 wa x-aji sbʼiʼiluk «k’ak’u» ja janekʼ tyempo yiʼaj yuj ja «Dyos b’a skʼulajel ja luʼumi soka satkʼinali».

 Abʼal: Ja Biblia wa xyala ke bʼajtanto kʼulaji ja kʼuli yuja Kʼaʼuj, pe lek meyuk ja Kʼaʼuji mini oj bʼobʼ ajyuk ja fotosíntesis (Génesis 1:11, 16).

 Ja smeranil: Ja Biblia wa xyala bʼajtanto ke ja Dyos oj skʼuluk ja kʼuliki, «skʼulan ja satkʼinaliki», b’a tini chʼikan ja kʼanalik, b’a tini cha ay ja Kʼaʼuji (Génesis 1:1). Ja b’a bʼajtan «k’ak’u», ma ja tyempo b’a skʼuljel ja kʼulbʼeniki, ja Luʼumi kʼot sbʼaj ijlabʼ, pe mini chikanuk lek. Ja b’a yoxil «k’ak’u» b’a skʼuljel ja jastiki, masxani jaman ja spojtsili. Sok stsʼakatal ja jaw, masxa kʼot sbʼaj ijlabʼ ja Luʼumi b’a jachuk ojxa bʼobʼ ajyuk ja fotosíntesis (Génesis 1:3-5, 12, 13). Mas tsaʼan, ja Kʼaʼuji kʼexa chiknajuk lek ja b’a Luʼumi (Génesis 1:16).

 Abʼal: Ja Biblia wa xyala ke ja Kʼaʼuji ti wan ekʼ buelta ja bʼa Luʼum.

 Ja smeranil: Ja Eclesiastés 1:5 wa xchiktes: «Ja kʼaʼuji wa x-eli sok ja kʼaʼuji wa smuku sbʼaj, anto wegoxta wa xkumxi ja bʼa lugar wa xcha eli». Soka yaljelik it, ja Biblia kechan ita wa xcholo ja jasa wa xkilatik ja bʼa Luʼum, bʼa lajansok wa x-ilxi wan nijkel ja Kʼaʼuji. Pes yibʼanal ja kristyano wa xyala ke «ja kʼaʼuji wa x-eli» ma «ja kʼaʼuji wa smuku sbʼaj», anima wa xnaxi ke jaʼa Luʼumi yeʼnani wan buelta ja bʼay ja kʼaʼuji.

 Abʼal: Ja Biblia wa xyala ke ja Luʼum lajan.

 Ja smeranil: Ja Biblia wa xya makunuk ja yaljel «xchikin ja luʼum» bʼa yabʼjel stojol ke b’a jun najat lugar ja bʼa luʼumi; pe mi wanuk yaljel ke lajan ma ay xchikin (Lucas 11:31). Junxtani soka yaljel «ja xchanil xchikinik ja luʼumi» bʼajni jun modo bʼa tsʼebʼoj wa xchiktes ja Biblia bʼa yeʼnteroʼil ja luʼumi. Ja yaljel «chane punto cardinal», ke wa xkatik makunuk ja bʼa jtyempotiki, junxtani wa xcha kʼan yalsok (Isaías 11:12; Lucas 13:29).

 Abʼal: Ja Biblia wa xyala ke ja sniwanil (circunferencia) jun circulo jaʼa janekʼ snajtil (diámetro) yiʼoj bʼa kʼulubʼal multiplicar bʼa oxe, pe ja stojoli tʼilani ja oj axuk makunuk ja pi (π, junuk 3.1416) bʼa skʼulajel multiplicar.

 Ja smeranil: Jastalni wa xyala ja 1 Reyes 7:23 sok ja 2 Crónicas 4:2 ja «yetal jaʼ bʼa kʼulaji sok yerro» ay yiʼoj 10 xujkubʼal ja snajtili sok «wani xkʼanxi jun kuerda bʼa treinta xujkubʼal bʼa sjoybʼajel». Pe bʼobʼta ja it multiplicadoʼay bʼa numeroʼik tsʼikan. Sok bʼobʼta ja smedida yiʼoj ja snajtili ti kʼulubʼal multiplicar soka spimil ja yetal ja jaʼi sok jaxa ja sbʼisol ja setanali bʼobʼta jaʼa bʼa yojoli.