Библия — эртем ажылы эвес-тир, ынчалза-даа ында эртем айтырыгларынга хамаарыштыр бижээн информация шынныг бооп турар. Библия херек кырында эртем-биле дүгжүп турар деп бадыткап турар каш чижектен көрүптээлиңер. Ол бадыткалдар эртем ажыдыышкыннары кылбаанда-ла Библияга шагда-ла бижиттинген турган.

•   Октаргайның эгези турган (Эге дөс 1:1). Бурунгу хөй тоолчургу чугааларда Октаргай чаяаттынмаан, а хаостан тывылган деп турар. Вавилончулар Октаргайны ийи океандан үнген бурганнар боттандырып каан деп бүзүреп чораан. Оон аңгыда, Октаргай дыка улуг чуургадан тыптып келген деп тоолчургу чугаа база бар.

•   Октаргай тоолчургу бурганнарның күзелдеринге эвес, а бойдустуң өскерилбес хоойлуларынга чагыртып турар (Иов 38:33; Иеремия 33:25). Хөй чоннарның тоолчургу чугааларында кижилер бурганнарның каржы ажыл-херектеринге удур чүнү-даа кылып шыдавас деп өөредип турар.

•   Черни куруг хоста азып каан (Иов 26:7). Бурунгу хөй чоннар Чер дээрге күчүтенниң, буйвол, языты-мелегей азы кандыг-ла бир дириг амытанның кырында салып каан калбак дээрбек деп бүзүреп чорааннар.

•   Океаннарда болгаш өске-даа черлерде суглар бусталып үнгеш, дедир черже хар, чаъс азы долу кылдыр баткаш, хемнерни долдуруп турар (Иов 36:27, 28; Экклесиаст 1:7; Исайя 55:10; Амос 9:6). Бурунгу гректер хемнерни чер адаанда океан суглары-биле долдуртунуп турар деп санап чорааннар. Кижилер аңаа XVIII векке чедир бүзүреп келген.

•   Даглар көдүрлүп база чавызап бадып турар, амгы үениң даглары кажан бир шагда суг адаанга турган (Ырлар 103:6, 8). А чамдык тоолчургу чугааларда даглар амгы үеде турары дег шак ынчаар чаяаттынган деп бижээн.

•   Арыг-силигниң негелделерин сагыыры кадыкшылды камгалаар. Бурунгу израильчилерге берген хоойлуларга мындыг айтыышкыннар турган: өлген мага-ботка дээпкен кижи, ыяап-ла чунар, халдавырлыг аарыглыг кижи бот-тускайланыышкынны сагыыр база кижи бүрүзү бодунуң албанын хөөр (Левит 11:28; 13:1—5; Ыдыктыг хоойлуну катаптааны 23:13). Ол-ла үеде Египетке кижиниң албанын холаан тускай холуксаалар-биле ажык балыгларны эмнээр турган.

 Библияны эки шинчилээр болза, ында частырыг чок деп көстүп кээр. Библияга хамаарыштыр чамдык шын эвес бодалдарны көрүптээлиңер.

 Шын эвес бодал: Библияда Октаргайны алды-ла борбак хонук иштинде чаяап каан дээн.

 Факт: Библияда Октаргайны кажан чаяаганын тода айытпаан (Эге дөс 1:1). Эге дөс 1-ги эгеде бижээн чаяалга хүннериниң кайы хире уламчылап келгени билдинмес. Оон аңгыда, чер биле дээрни чаяап турган бүгү үени «хүн» деп адаан (Эге дөс 2:4).

 Шын эвес бодал: Библияда үнүштерни Хүннү чаяарының мурнунда-ла чаяап каан деп бижээн, а Хүн чокта фотосинтез болдунмас болгай (Эге дөс 1:11, 16).

 Факт: Библиядан алырга, «дээрде» хөй сылдыстарның бирээзи боор Хүн үнүштерни мурнай чаяаттынган (Эге дөс 1:1). Бирги чаяалга «хүнүнде» хүннүң херелдери Черге чедип турган. Чаяалганың үшкү «хүнүнде» дээр аязы берген соонда, Хүннүң херелдери күштүг апаарга, фотосинтез чоруттунуп эгелээн (Эге дөс 1:3—5, 12, 13). Оон удатпаанда Хүн Чер кырындан тода көстүп эгелээн (Эге дөс 1:16).

 Шын эвес бодал: Библияда Хүн Черни долганып турар дээн.

 Факт: Экклесиаст 1:5-те: «Хүн үнүп-ле турар, хүн ажып-ла турар, оон база катап үнер черинче эгиштеп бар-ла чыдар» — дээн. Ол дээрге Чер кырында кижиниң Хүннүң шимчээшкинин эскерип көрүп турарын бижээни-дир. Чер Хүннү долганып турар деп билир-даа болзувусса, «хүн үнүп кээр», «хүн ажа бээр» деп чугаалажыр болгай бис.

 Шын эвес бодал: Библияда Черни калбак дээн.

 Факт: Библияда «чер-делегейниң кыдыынга чедир» дээн сөстер ырак черлерни тайылбырлаарда ажыглаттынып турар (Ажыл-чорудулга 1:8). Ол дээрге Чер калбак база ооң дорт уткалыг кыдыы бар дивейн турар. Ооң-биле дөмей, бис «делегейниң ужу-кыдыы» деп сөстерни ажыглап турар бис. Ол дээрге бүгү делегейни көргүзер дээш ажыглаар метафора-дыр (Исайя 11:12; Лука 13:29).

 Шын эвес бодал: Библияда төгериктиң долгандыр узунун үш диаметрге дең деп бижээн. А херек кырында төгериктиң узуну диаметрни пи (π) санга, азы 3,1416, көвүдедиптеринге дең.

 Факт: 3 Хааннар 7:23; 2 Чылдар 4:2-ден алырга, «далай» дээр борбак чунар саваның бир эриинден өске эриинге чедир хемчээли он кыры дурту, а долгандыр хемчээр болза, үжен кыры дурту. Оларның хемчээлин мугурлап кааш турган чадавас. Ол саваның долгандыр узунун иштинден хемчээп турган, а бир эриинден өске эриинге чедир хемчээлин даштындан хемчээп турган чадавас.