Hizaha raha an̈atiny

Mba Mifan̈araka ma Raha Koran̈iny Baiboly Ndreky Siansy?

Mba Mifan̈araka ma Raha Koran̈iny Baiboly Ndreky Siansy?

Valiny Baka amy Baiboly

 Baiboly tsy bokiny siansy, kanefa marin̈y aby raha volan̈inizio momba siansy. Aleva onon̈o baka iro ohatra vitsivitsy ty. Ho hitanao amindro io fa Baiboly mifan̈araka tsara amy siansy, sady an̈atinizio ao misy koran̈a momba siansy, kanefa mbala tsy nifan̈araka tamy raha ninoanolo maro tamy fotoan̈a nanoratan̈a izy.

  •   Raha jiaby io nisy fanombohany. (Genesisy 1:1) Tsy mitovy amy zen̈y ndraiky raha volan̈iny fampianaran̈a maro taloha tan̈y. Raha jiaby io zen̈y tsisy namoron̈o, fa baka tamy raha nikorontan̈a zen̈y nampisy izio, baka io nalamin̈y. Babylonianin̈y aby io nino fa navy baka taminy osean aroe zen̈y iro zan̈ahary niboany raha jiaby io. Misy angano hafa koa mivolan̈a fa baka tan̈atiny antody maventy be zen̈y niboany raha jiaby ty.

  •   Misy olo mino fa zan̈ahary taitaitry aby io zen̈y mibaiko raha mandalo. Tsy marin̈y zen̈y. Isanandra, raha jiaby io man̈araka lalàn̈any natira efa milamin̈y tsara. (Joba 38:33; Jeremia 33:25) Angano maro erantany mampianatra fa tsisy raha vitanolombelon̈o foeky man̈oloan̈a raha ratsy sady tsy ampoizin̈y ataondro zan̈ahary aby io.

  •   Tany ty mihevaheva. (Joba 26:7) Maro taminolo taloha tan̈y nino fa tany ty fisaka, baka io misy olo maventy be zen̈y na biby mitana izity, karaha ataony aomby dy na tortỳ.

  •   Zavon̈o miala baka aminy osean ndreky amy loharano hafa in̈y manjary mahalen̈y, na lanezy, na havandra izikoa fa latsaka amy tany. Ke zen̈y amy zay izy mameno ten̈arano ndreky loharano aby io. (Joba 36:27, 28; Mpitoriteny 1:7; Isaia 55:10; Amosa 9:6) Griky taminandra taloha, nieritreritry fa misy osean be ambany tany an̈y, ke zen̈y izy manjary ten̈arano io. Mbala nino zen̈y fo olo firaka tamy taonjato faha-18.

  •   Bongo aby io mitombo ndreky mihen̈y. Taloha, bongo aby hitantsika amy zioty io tambaniny ranomasin̈y tan̈y. (Salamo 104:6, 8) Kanefa tsy zen̈y raha volan̈iny angano maro; zan̈ahary aby io zen̈y nan̈ano poziny bongo aby hitantsika io.

  •   Fahadiovan̈a io miaro fahasalaman̈a. Lalàn̈a namian̈a firenenany Israely nan̈iraka iro hanasa tan̈ana isaka baka nitana fatinolo, mila hatokan̈a toeran̈a lan̈iany manan̈a aretin̈y mifindra, ndreky mila totofan̈a raha maloto. (Levitikosy 11:28; 13:1-5; Deoteronomia 23:13) Kanefa tamy fotoan̈a nan̈amezan̈a didy aby io, iro Ezipsianin̈y aby io nampiasa raha mifangaro amy tainolo atao famodian̈a masony bay.

Misy diso ma raha volan̈iny Baiboly momba siansy?

 Ehe. Hita fa tsy zen̈y foeky izikoa fa baka nidinihin̈y tsarabe raha volan̈iny Baiboly io. Ty misy hevitry diso sasany hanan̈anolo maro ke mahavy iro mivolan̈a fa tsy mifan̈araka amy siansy Baiboly:

 Hevitry diso: Baiboly mivolan̈a fa tan̈aty tsiota andra fo namoron̈ana raha jiaby ty, sady izio 24 lera andra araiky.

 Ny marin̈y: Izikoa Baiboly zahavan̈a, tsy ten̈a voafaritry tsara fotoan̈a niasany Zan̈ahary raha jiaby io. (Genesisy 1:1) Sady tsy ten̈a voafaritry koa mety nahadin̈y karakory halavasany andra famoron̈ana koran̈iny amy toko 1, amy Genesisy. “Andra” fo, ohatra, ikaian̈a fotoan̈a jiaby niasan̈a tany ndreky lan̈itry.—Genesisy 2:4.

 Hevitry diso: Baiboly mivolan̈a fa raha mahitso nisy talohany masoandra. Kanefa izio ny man̈amia hazavan̈a ivilomany raha maniry.—Genesisy 1:11, 16.

 Ny marin̈y: Baiboly man̈ambara fa masoandra io an̈isany lakintan̈a maro amy “lan̈itry” an̈y, ke izio niasain̈y talohany raha mahitso. (Genesisy 1:1) Mbala nanjavonjavon̈o hazavan̈any masoandra navy tambony tany teto, taminy “andra” voanalohany, na tamy fepotoan̈a voanalohany tamy famoron̈ana. Nahainibian̈a tsihelihely amy zay habakabaka. Taminy “andra” fahatelo, efa nahampy tsara hazavan̈a navy tambony tany, ke nahavita niasa tsara hamiloman̈a raha mahitso. (Genesisy 1:3-5, 12, 13) Tafara taty amy zay vo nanjary tazan̈a tsarabe masoandra.—Genesisy 1:16.

 Hevitry diso: Baiboly mivolan̈a fa masoandra mihodin̈y man̈odidin̈y tany.

 Ny marin̈y: Mpitoriteny 1:5 mivolan̈a: “Mipiriaka masoandra, baka iô tsofotro, sady izy meky aby handeha amy toeran̈a hiboahany baka iô.” Andininy io raha zisty mikoran̈a momba fihetsikiny masoandra tazantsika ambony tany aty. Sady matetiky olo mivolan̈a “masoandra mipiriaka” ndreky “masoandra tsofotro”, kanefa haintsika tsarabe fa tany ty ny mihodin̈y man̈odidin̈y masoandra.

 Hevitry diso: Baiboly mivolan̈a fa tany ty fisaka.

 Ny marin̈y: Marin̈y fa Baiboly mampiasa volan̈a “farany tany”, kanefa raha tiany volan̈iny amy zen̈y amy toeran̈a farany lavitry ambony tany. (Lioka 11:31) Ke zen̈y tsy midika fa tany ty fisaka na misy farany. Karaha zen̈y koa, volan̈a “vazantany efatra” io fomba hivolan̈ana tany jiaby ambony tany na man̈erantany.—Isaia 11:12; Lioka 13:29.

 Hevitry diso: Baiboly mivolan̈a fa intelony diametrany boribory araiky man̈amia firy mezirany sisiny mikodidin̈y izy. Kanefa ny ten̈a izy, diametra ampitomboen̈a 3,1416 (pi na π).

 Ny marin̈y: Amy 1 Mpanjaka 7:23 ndreky 2 Tantara 4:2 mikoran̈a firy habezany “raha maventy fasian̈a rano” in̈y, baka io volan̈iny ao koa fa 10 hakiho diametranany. Volan̈iny koa fa “tady 30 hakiho vo nahavita nikodidin̈y izy.” Kanefa mety tambelanizio izy nalain̈a mezira io ke nazahoan̈a diametranany, fa baka tan̈atiny ndraiky nangalan̈a mezirany boribory io.