Skip to content

BAKUBUSI BALABUZYA

Nkaambo Nzi Nconditeelede Kwiiya Bukkale Bwabantu Batondezyegwa aa TV?—Cibeela 1: Cibeela Cabasimbi

Nkaambo Nzi Nconditeelede Kwiiya Bukkale Bwabantu Batondezyegwa aa TV?—Cibeela 1: Cibeela Cabasimbi

 Ino bantu batondezyegwa aa TV bajisi bukkale buli buti?

 Amubone mabala aali ansi aawa, mpoonya mwiingule mibuzyo iitobela.

Cibeela 1

Cibeela 2

Bajisi maano aabwana

Balabikkila maano

Mbazangi

Balaitobela milawo

Tabalilemeki

Balalilemeka

Tabakwe maano

Mbasongo

Balavwiya

Balaamaano

Balabeja

Balasyomeka

  1.   Mabala aali aatondezya mbobabede bakubusi basimbi mbomubona mumavidiyo, aa TV, naa mumamagazini?

  2.   Mabala aali aatondezya mboyanda kuzyibwa?

 Kulangilwa kuti bwiinguzi mboopa kumubuzyo wakusaanguna wabujana mucibeela 1, mpoonya bwiinguzi kumubuzyo wabili wabujana mucibeela Ikuti kacili boobo, nkokuti uyanda kuti umwiinde mukubusi uulya uutondezyegwa mu TV, alimwi toli olikke pe! Kobona ncocili boobu.

 “Mumavidiyo, mukubusi utondezyegwa kuti muzangi, uutalangi zintu munzila iili kabotu. Citondezya mbuli kuti toonse tuli basimbi batasyomeki, babikkila buyo maano mbobatubona bantu akupa kuti makani masyoonto-syoonto abe mbuli kuti makani mapati.”​—Erin .

 “Basimbi bakubusi ibatondezyegwa mumavidiyo aa TV lyoonse bayanda kuti bantu kabababona alimwi babikkila kapati maano mbobaboneka, mbobasama, mpuwo, alimwi abasankwa.”​—Natalie.

 “Kanji-kanji musimbi weebelwa aa TV ulanywa bukoko, uloona abasankwa, alimwi tabamvwidi bazyali bakwe. Ikuti musimbi kataciti zintu eezyi, inga ubonwa mbuli kuti ulipa kaleza-leza naa ulaayoowa makani aakoonana.”​—Maria.

 Amulibuzye kuti: ‘Sena mbondisama, mbondicita zintu, alimwi ambondaambaula citondezya bwini mbondibede, naa citondezya kuti ndiiya muntu uulya uutondezyegwa aa TV?’

 Ncomweelede kuzyiba

  •   Banji ibayeeya kuti batondezya bube bwabo beni mubwini inga batobela nzyobabona aa TV. Mukaintu umwi wazina lya Karen wakaamba boobu: “Oobu mbwabede musyoonto wangu musimbi. Ucita mbuli kuti kunyina ncabikkila maano pele buyo zisani abasankwa. Ndilizyi kuti kuli ncacitila boobo pele ooku nkulipanga buyo nkaambo uyanda buyo kuti abe mbuli basimbinyina bamwi. Alimwi ujisi buyo myaka iili 12!”

     Bbaibbele lyaamba kuti: “Amuleke kutobela ziyanza zyabweende bwazintu obuno.”​—Baroma 12:2.

  •   Bukkale butondezyegwa aa TV tabutondezyi bwini basimbi boonse mbobayanda kuba. Alexis uujisi myaka iili 15 wakaamba kuti: “Basimbi batondezyegwa aa TV balaliyanda, tabasitikide, alimwi bacita zintu cabwana, pele ndiyeeya kuti tobanji tulijisi maano aakucita zintu kabotu. Tujisi zimbi zyakucita mubuumi bwesu kunze lyakuyeeya basankwa.”

     Bbaibbele lyaamba kuti: “Bantu basimide . . . balaamaano aayiisyidwe kwaandaanya ciluzi acitaluzi.”​—Bahebrayo 5:14.

  •   Ikwiiya bukkale bwabantu batondezyegwa aa TV kusumpula basimakwebo​—kutali basimbi bakubusi. Akaambo kakubona kuti balakonzya kujana mpindu, basimakwebo bapanga zintu​—mbuli mabbuku, zisani, makkompyuta, alimwi azintu zyakulikondelezya​—nzyobayandisya bana batanasika abukubusi. Bbuku litegwa 12 Going on 29 lyakaamba boobu: “Basimakwebo baamba kuti bana batanakkwanya myaka iili 13 ibatajisi zisani zipya, zyakulisakatizya alimwi atuncini tubeleka mbuli kkompyuta, tabajisi mpuwo. Lyoonse bana batanakkwanya myaka iili 13 babona nzyobaambilizya basimakwebo izikwelelezya, kabatanazyiba ikaambo zintu eezyo ncozikwelelezya.”

     Bbaibbele lyaamba kuti: “Zintu zyoonse zili munyika​—zisusi zyanyama alimwi azisusi zyameso amambonwa akaambo kazintu nzyajisi muntu​—tazizwi kuli Taata pe, pele zizwa munyika.”​—1 Johane 2:​16.

 Ncomweelede kuyeeya: “Kuti mwayeeya kujatikizya mazina aalembedwe aazintu zidumide kapati, ino mbaani bajana mpindu kapati? Mubwini mbaani bajana mpindu ikuti mwaula fooni iidumide kutegwa mubonwe kuti ndinywe buyo nomwiijisi akati kabeenzinyoko? Ino ncinzi ncobabikkila kapati maano basimakwebo​—bubotu mbomujana naa mpindu njobajana?

 Ncomukonzya kucita

  •   Amwiiye kukaka bukkale butondezyegwa aa TV. Nomuyaabukomena, mulaba amaano akubona zintu kabotu. Amubelesye maano kutegwa muzyibe zintu izitondezyegwa aa TV mbozikonzya kumujatikizya. Musimbi wazina lya Alana uujisi myaka iili 14 wakaamba kuti: “Musimbi mukubusi inga utondezyegwa kuba azyakulisakatizya zinji muciindi cakusama kabotu, alimwi bakubusi banji tabazyi kuti muciindi cakuboneka kabotu​—zibapa kutaboneka kabotu.”

  •   Amube ambaakani zyakuba muntu ngomuyanda kuti mube. Mucikozyanyo, amuyeeye kujatikizya bukkale bubotu mbomwabona kumatalikilo aacibalo eeci​—bukkale mbomulombozya kuba ambubo. Mulakonzya kutalika kusolekesya kuba abukkale oobo lino, naa kuyaambele mukubutondezya. Bbaibbele lyaamba kuti: ‘Amulisamike buntu bupya, oobo bubukulusyigwa lyoonse kwiinda muluzyibo lwini-lwini kutegwa bukozyanye acinkozya cayooyo wakabulenga’​—ikutali kweelana abukkale mbobakulwaizya basikwaambilizya makwebo.​—Bakolose 3:​10.

  •   Amujane bantu bajisi cikozyanyo cibotu. Bantu aaba mulakonzya kubajana mumukwasyi wanu, mbuli banyoko naa mwanookwabo banyoko mukaintu. Bamwi balakonzya kuba bamakaintu basimide alimwi abalongwe. Bakamboni ba Jehova balikkomene kuba abamakaintu Banakristo banji mumbungano ibajisi bukkale bubotu.​—Tito 2:​3-5.

 Muzeezo: Amubelesye bbuku lya Amwiiye Lusyomo Lwabo kutegwa mwiiye kuzwa kuzikozyanyo zyamu Bbaibbele zyabamakaintu bakajisi bukkale bubotu mbuli Rute, Hana, Abigayeli, Esita, Mariya alimwi a Marta. Bbuku lya Amwiiye Lusyomo Lwabo lilamwaigwa a Bakamboni ba Jehova alimwi nkolili a www.pr418.com/toi.