Xiya marito lama nga laha hansi kutani u hlamula swivutiso leswi nga ta landzela.

1.   Hi wahi marito lama nga hlamuselaka vanhwanyana lava u va vonaka eka tifilimi, thelevhixini kumbe timagazini?

2.   Hi wahi marito lawa wena u lavaka ku tiviwa hi wona?

 Handle ko kanakana, tinhlamulo ta wena ta xivutiso xo sungula ti huma eka nxaxamelo 1 naswona tinhlamulo ta xivutiso xa vumbirhi u ti kume eka nxaxamelo 2. Loko swi ri tano, swi vula leswaku u lava ku va munhu wo antswa ku tlula nhwanyana la “tolovelekeke” loyi u n’wi vonaka eka xinavetiso naswona a wu wexe u nga ni ku navela ko tano! Xiya leswaku ha yini.

 “Tifilimi ti kombisa nhwanyana tanihi muxandzuki la nga riki na mahanyelo lamanene. Leswi swi endla hina vanhwanyana hi vonaka hi nga tshembekanga hi ri lava vilelaka ngopfu hi ndlela leyi vanhu va hi tekaka ha yona naswona hi endla mhaka yitsongo yi va leyikulu.”—Erin.

 “Vanhwanyana lava nga eka tifilimi ni le ka thelevhixini hakanyingi va lava ku voniwa naswona va khathala ngopfu hi ndlela leyi va langutekaka ha yona, swiambalo, ndhuma swin’we ni ku rhandza majaha.”—Natalie.

 “Swi tolovelekile ku vona nhwanyana a ri eku nweni, a etlele ni majaha naswona a ri karhi a xandzukela vatswari vakwe. Loko nhwanyana a nga endli swilo sweswo, u tekiwa tanihi mukhongeri kumbe toya loko swi ta etimhakeni ta masangu.”—Maria.

 Tivutise: ‘Ndlela leyi ndzi ambalaka ha yona, ndzi endlaka swilo ha yona ni ku vulavula ha yona, xana swi kombisa vumunhu bya mina kumbe swi kombisa leswaku ndzi tekelela vanhu va le ka swinavetiso?’

•   Vanhu vo tala lava ehleketaka leswaku va kombisa leswi va nga xiswona, va va va tekelela leswi va swi vonaka eka swinavetiso. Nhwanyana la vuriwaka Karen u te: “Sweswo swi endliwa hi ndzisana ya mina ya nhwanyana. Yi tiendla onge yi khathala hi swiambalo ni majaha ntsena. Yi ni malembe ya 12 ntsena, yi tlharihile naswona ndza swi tiva leswaku ku ni swilo swin’wana leswi yi khathalaka ha swona kambe yi tiendla xiphukuphuku hikuva yi ehleketa leswaku yoleyo hi yona ntsena ndlela leyi yi nga fanaka ni vanhwanyana van’wana.”

   Bibele yi ri: “Tshikani ku titwananisa ni mafambiselo lawa ya swilo.”—Varhoma 12:2.

•   Ku tekelela swinavetiso a swi kombisi leswi vanhwanyana hinkwavo va lavaka ku va swona. Alexis la nga ni malembe ya 15 u te: “Swinavetiso swi kombisa vanhwanyana va ri lava ti khathalelaka ku tlula mpimo, lava nga hlelekangiki naswona va toloveleke ku tikhoma hi ndlela yo biha kambe ndzi ehleketa leswaku vo tala va hina hi ni vuswikoti byo endla swiboho leswinene. Hi ni swilo swin’wana swa nkoka leswi hi swi endlaka evuton’wini bya hina ematshan’weni yo tshamela ku ehleketa hi jaha ro karhi ro saseka.”

   Bibele yi ri: ‘Vanhu lava wupfeke, . . . va letela matimba ya vona ya ku twisisa hi ku ma tirhisa leswaku va hambanisa leswi lulameke ni leswi hoxeke.’—Vaheveru 5:14.

•   Ku tekelela swinavetiso swi hetisisa ku navela ka van’wamabindzu ku nga ri ka vanhwanyana. Tikhampani letikulu to kandziyisa, ta tifexeni, ta thekinoloji swin’we ni ta vuhungasi ti xiye leswaku ti nga endla mali yo tala hi ku humesa swinavetiso leswi kokaka mahlo eka vana lava nga si fikaka emalembeni ya vuntshwa. Buku leyi nge 12 Going on 29 yi te: “Vanavetisi va vula leswaku vana lava nga riki na swiambalo swa manguva lawa, swingwavila, switolwa-tolwa ni switirhisiwa swa elektroniki a va nge rhandziwi. Vantshwa va tshamela ku vona swinavetiso leswi va kokaka mahlo leswi va endlaka va lava ku xava swilo leswintshwa.”

   Bibele yi ri: “Hinkwaswo leswi nga emisaveni—ku navela ka nyama ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi—a swi humi eka Tatana, kambe swi huma emisaveni.”—1 Yohane 2:16.

 Swo anakanyisisa ha swona: I vamani lava vuyeriwaka ngopfu loko wena u ehleketa ngopfu hi swiambalo leswi nga efexenini? I vamani lava vuyeriwaka loko u lava selfoni leyi nga le fexenini leswaku u ta rhandziwa hi tintangha ta wena? Xana van’wamabindzu va khathala ngopfu hi ku navela ka wena kumbe ka vona?

•   Kambisisa leswi van’wamambindzu va swi navetisaka. Loko u ya u kula, u va ni vuswikoti byo vona swilo leswi enteke. Anakanyisisa hi ndlela leyi ku tekelela swinavetiso swi nga ku khumbaka hakona. Alana loyi a nga ni malembe ya 14 u te: “Swinavetiso swi kombisa nhwanyana a tole switolwa-tolwa swo tala ku tlula swiambalo naswona vantshwa vo tala a va swi xiyi leswaku sweswo a swi va endli va languteka kambe swi va endla va tikomba va heleriwe hi ntshembo.”

•   Hlakulela tipakani ta wena hi ku ya hileswi u lavaka ku va swona. Hi xikombiso, ehleketa hi timfanelo leti u ti hlawuleke eku sunguleni ka xihloko lexi leti u nga lavaka ku tiviwa ha tona. Ha yini u nga sunguli sweswi ku va na tona kumbe u antswisa eka tona? Ku hambana ni ku kuceteriwa hi vanavetisi, Bibele yi ri: “Mi tiambexa vumunhu lebyintshwa, lebyi hi vutivi lebyi kongomeke byi endliwaka byi va byintshwa hi ku ya hi xifaniso xa Loyi a byi tumbuluxeke.”—Vakolosa 3:10.

•   Tekelela mahanyelo ya vanhu lavanene. Van’wana va nga ha va va ri va ndyangu wa ka n’wina, vo tanihi manana kumbe hahani. Van’wana ku nga ha va ku ri vanghana va wena va xisati lava wupfeke. Timbhoni ta Yehovha ta vuyeriwa swinene eka xikombiso lexinene xa vamakwerhu va xisati lava nga evandlheni ra Vukreste.—Tito 2:3-5.

 Xiringanyeto: Hlaya buku leyi nge Tekelela Ripfumelo Ra Vona ku dyondza hi swikombiso swa le Bibeleni swa vavasati lavanene vo fana na Rhuti, Hana, Abigayele, Estere, Mariya na Marta. Buku yoleyo yi kandziyisiwe hi Timbhoni ta Yehovha naswona ya kumeka eka www.pr418.com/ts.