Ir al contenido

ÑA̱ NDÁKA̱TU̱ʼUN NA̱ VA̱LÍ KÚA̱AN

¿Ndáaña ndákanixi̱ní inkana xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ ndíxiyó?

¿Ndáaña ndákanixi̱ní inkana xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ ndíxiyó?

 ¿Nda̱chun ndáyáʼviní ña̱ kundixiún? Saáchi ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíxiyó náʼa̱ña ndáa na̱ yiví kúúyó. Ta miíún, ¿ndáa ki̱ʼva ndíxiún?

 U̱ni̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ moda ta ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa kǒo kundiku̱nyóña

Ña̱ nu̱ú: Ña̱ satáyó ndiʼi ña̱ káʼa̱nna xíʼinyó.

 Iin ñá loʼo kúa̱an ña̱ nani Theresa káchiñá “Tá ku̱a̱ʼání anuncio xítoyó xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa, sava yichi̱ nda̱a̱ xáa̱yó kútóoyóña. Tá ku̱a̱ʼání yichi̱ xítoyó na̱ yiví ña̱ ndíxina ti̱ko̱to̱ ña̱ íyo moda, nda̱a̱ miíyó kúni̱yó kundixiyó saá”.

 Su̱ví ná va̱lí kúa̱an kuití ndíku̱n moda. Libro ña̱ nani The Everything Guide to Raising Adolescent Boys (Una guía completa para criar chicos adolescentes) káchiña: “Nda̱a̱ na̱ ta̱a válí ndíku̱n moda [...]. Nani tá válívina sákuaʼana xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo”.

 Ña̱ kivi keʼéna. Biblia káchiña: “Na̱ kíʼvi kándíxana ndiʼi ña̱ káʼa̱nna xíʼinna, soo na̱ ndíchi ndákanixi̱nína ndáaña keʼéna” (Proverbios 14:15). Ña̱kán, ndakanixi̱ní ndáaña kúú ña̱ sánáʼa̱ anuncio ña̱ xítoún. Tá kúú, tá xítoún iin anuncio ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ti̱ko̱to̱ ña̱ sanáʼa̱ní ku̱ñuna, nda̱ka̱tu̱ʼun miíún ña̱yóʼo:

  •  “Tá ná kundikui̱n moda ¿Ndáana chíndeétáʼi̱n xíʼin?”

  •  “Tá ná kundixíi̱ ti̱ko̱to̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa náʼa̱ ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nna xa̱ʼíi̱?”

  •  “¿Á na̱ʼa̱ña ndáa na̱ yiví kúi̱ ta ndáaña kándíxai̱?”

 Consejo. Ti̱xin iin semana, koto va̱ʼún ndáa ti̱ko̱to̱ kúú ña̱ kána nu̱ú anuncio. ¿Ndáa ti̱ko̱to̱ kúú ña̱ kúni̱na xi̱kóna? ¿Á túviún ña̱ kúni̱na ná kundiku̱n moda kán? Iin ñá loʼo ñá nani Keren káchiñá “Kúni̱na ña̱ viíní ná kuna̱ʼa̱yó xíʼin ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíxiyó. Na̱ yiví na̱ kéʼé anuncio kúnda̱a̱-inina ña̱ na̱ va̱lí kúa̱an kúú na̱ ndíku̱n ña̱yóʼo”.

Ña̱ u̱vi̱: Ña̱ ndaka̱xinyó ndáaña kundixiyó ta kundiku̱nyó moda ña̱ va̱ʼa kitáʼanyó xíʼin inkana.

 Iin ta̱ loʼo ta̱ nani Manuel káchira: “Tá iin ti̱ko̱to̱ íyoña moda, ndiʼi na̱ yiví ndíxiña. Ta tá kǒo ndíxiyóña, káʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱yó”. Saátu káʼa̱n iin ñá loʼo ñá nani Anna: “Su̱ví ña̱ kundixi kuitíyó ti̱ko̱to̱ ña̱ íyo moda ndáyáʼvi, chi ña̱ kúniyó kúú ña̱ kitáʼanna xíʼinyó.”

 Ña̱ kivi keʼéna. Biblia káchiña: “va̱ása taxindó ña̱ nasama ña̱ ñuyǐví yóʼo miíndó” (Romanos 12:2,). Kundiku̱n consejo yóʼo, ta koto ndáa ti̱ko̱to̱ kúúmiíún ta nda̱ka̱tu̱ʼún ña̱yóʼo miíún:

  •  “¿Ndáaña ndákanixi̱níi̱ tá ndáka̱xii̱n ti̱ko̱to̱ kundixii̱?”

  •  “¿Á ndáyáʼviní kundixíi̱ ti̱ko̱to̱ ña̱ marca?”

  •  “¿Á kúnii̱ ña̱ ná ndakanda̱-ini inkana xíʼin ki̱ʼva ña̱ ndíxíi̱?”

 Consejo. Nu̱úka ña̱ ndakanixi̱ní kuitíún xa̱ʼa̱ ña̱ kundiku̱n moda á ña̱ kǒo kundi̱ku̱nña, ndakanixi̱ní xa̱ʼa̱ inka ña̱yóʼo: kundixí ña̱ kúni̱ miíún. Tá va̱ʼa kuniún xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ndíxiún, kǒo kundi̱ʼi-iniún xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱ní inkana xa̱ʼún.

Ña̱ u̱ni̱: Va̱ʼaníka ña̱ sánáʼa̱yó ku̱ñuyó.

 Iin ñá loʼo ña̱ nani Jennifer káchiñá: “Míí ña̱ nda̱a̱, sava yichi̱ kútói̱ kundixíi̱ ti̱ko̱to̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa náʼa̱; tá kúú, ña̱ kundixíi̱ ti̱ko̱to̱ ña̱ loʼoní, ña̱ ni̱ʼi̱ní á ña̱ sánáʼa̱ní ku̱ñui̱”.

 Ña̱ kivi keʼéna. Biblia káchiña: “Kǒo kundi̱ʼi̱ní-inindó xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva koo lazo ña̱ katúnndó xi̱níndó ni ña̱ kuniñúʼundó oro á ña̱ kundixindó ti̱ko̱to̱ ña̱ yaʼviní, [...] va̱ʼaka ña̱ ná ndasalivi ndóʼó ná koo ña̱ ndíka̱a̱ níma̱ndó” (1 Pedro 3:3, 4). Ña̱ kundiku̱n consejo yóʼo, ndakanixi̱ní ndáaña kúú ña̱ va̱ʼaníka: ña̱ naʼún nu̱ú na̱ yiví ndáa ki̱ʼva ndíxiún á ña̱ koún iin na̱ yiví na̱ va̱ʼa-ini.

 Consejo. Ña̱ ndáyáʼvika kúú ña̱ to̱ʼó kundixiyó. Ni tiempo vitin kǒo káʼa̱nnína xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ndakanixi̱ní ña̱yóʼo:

 ¿Á xa̱a̱ káʼún xíʼin iin na̱ yiví na̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ mií kuitína? Ña̱ kéʼéna kúú ña̱ sákuxíkana na̱ migona nu̱úna.

Táki̱ʼva íyo ña̱ natúʼunyó xíʼin inkana saá íyo ti̱ko̱to̱, tá kúniyó kotona miíyó, sakuxíkayóna nu̱úyó.

 Tá ndíxiún ti̱ko̱to̱ ña̱ náʼa̱ní ku̱ñún kivi na̱ʼún ña̱ ni̱nuní kúni̱ún á kúni̱ún ña̱ ndiʼina ná koto miíún. Chi tá kéʼún saá kivi ndakanixi̱ní inkana ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼún.

 Va̱ʼaka vií kundixiún, ta to̱ʼó koo miíún. Iin ñá loʼo ñá nani Monica káchiñá: “Ña̱ núu kundixiyó va̱ása kúni kachiña ña̱ kundixiyó táki̱ʼva ndíxi xi̱tányó. Chi saá náʼa̱yó ña̱ íxato̱ʼóyó miíyó ta saátu inkana”.