E FESILI MAI A TALAVOU
E Pefea Oku Foliga?
Kaia e ‵tau ei o manavase koe ki ou gatu? Me e fakaasi mai i gatu se fakamatalaga e uiga ki a koe. Se a te fekau e avatu ne ou gatu e uiga ki a koe?
Mea ‵se masani e tolu ki teuga mo te auala ke ‵kalo keatea mai i ei
Mea ‵se #1: Taliaga o mea fakasalalau ke pule mālō atu ki ou foliga.
“I nisi taimi e tosina atu au ki se teuga ona ko te uke o faka‵pulaga i tv ne lavea ne au,” ko muna a te talavou tamaliki ko Theresa. “Kafai ko faka‵fonu faeloa tou mafaufau ki ata o tino e ‵pei ki se vaegā gatu, e faigata ke se fakaakoako ki ei.”
E se ko tama‵liki fāfine fua e pokotia i faka‵pulaga i tv. “E penā foki loa a te tokouke o tama‵liki tāgata e pokotia i fakamalosiga penā,” ko pati i te tusi ko The Everything Guide to Raising Adolescent Boys. “E tiga eiloa koi fo‵liki latou, ne mafai ne tino faipisinisi o fakamalosi atu ki tama‵liki tāgata.”
Se kilokiloga tai ‵lei atu: E fai mai te Tusi Tapu: “A te tino e se lava te faka‵tau e talitonu ki so se pati, kae ko te tino atamai e mafaufau ‵loto ki ana kalafaga takitasi.” (Faataoto 14:15) E ‵tusa mo te akoakoga fakavae tenā, taumafai ke iloilo aka a faka‵pulaga i tv. E pelā mo faka‵pulaga i tv e uiga ki gatu kolā e lavea atu te “fia sili,” “fia gali,” io me ko te “fia lavea,” ke fesili ifo:
‘Ko oi eiloa ka maua ne ia a mea aoga māfai e fakaakoako au ki te vaegā teuga tenā?’
‘Ko oi a tino ka fakaata atu ne au olotou vaegā olaga i ei?’
‘E mata, e fakaasi atu i te vaegā olaga tenā a mea ‵tonu e uiga ki a au mo oku talitonuga?’
Manatu mō vaegā teuga: Ke onoono faka‵lei ki te faka‵pulaga tenā i te tv mō se vaiaso mo nisi mea fakasalalau mō olotou manatu ki te teuga tenā. Se a te vaegā olaga e fakamalosi aka i ei? E mata, e isi ne fakamatalaga sē lavea kolā e fakamalosi aka ei koe ke mafaufau me e ‵tau eiloa o fakaakoako atu ki te vaegā teuga tenā? “E lasi eiloa te fakamalosiga ke ‵lei katoatoa ou foliga, ou gatu, kae ke fakaasiasi atu foki te ‘‵lei katoatoa’ o tou foitino,” ko muna a te talavou tamaliki ko Karen. “Ona ko te mea tenā, e iloa ne tino fai faka‵pulaga me e mafai o ‵pogofie ne latou a talavou.”
Mea ‵se #2: Te taliaga o foliga lauiloa ke ‵pau mo tino katoa.
“Kafai ko lauiloa se vaegā gatu,” ko muna a te talavou tamaliki ko Manuel, “tenā ko fakaakoako ki ei a tino katoa. Kafai e se pei ki ei, ko mata kilo‵kilo atu a tino ki a koe.” Ne lotomalie a te talavou tamaliki ko Anna ki ei. “Kae e se ko te teuga telā e fakamalosi aka kae ko te fia faka‵pau fua ki tino katoa,” ko ana muna.
Se kilokiloga tai ‵lei atu: E fai mai te Tusi Tapu: “Fakagata te fakaakoako ki te olaga masani tenei.” (Loma 12:2) E ‵tusa mo te manatu fesoasoani tenā, onoono ki tau koga safe gatu kae fesili ifo:
‘Ne a mea e fakamalosi aka ei a te filifiliga o oku gatu?’
‘E pefea te tāua ki a au o te igoa o se kamupane takutakua?’
‘E mata, e taumafai au o fai a tino ke ofo i oku gatu?’
Manatu mō vaegā teuga: I lō te kilo atu ki manatu fua e lua—teuga fou (ke talia) io me ko teuga mua (ke se talia)—mafaufau ki te tolu o auala: tou loto talitonu mo te tokagamalie. A te mauaga o se lagonaga lotomalie, ka fai ei ke se manavase malosi koe ki manatu o te tokoukega.
Mea ‵se #3: Mafaufauga ‘ko te tuku faka‵sau atu, ko te ‵lei tenā.’
“A te ‵tonuga loa, nisi taimi e tofotofogina ke pei ki se mea e tai tuku faka‵sau atu ei koe, se mea tō ‵mutu io me ko tō sai‵tia io me se ‵lei,” ne fai ‵tonu mai se tamaliki fafine e igoa ki a Jennifer.
Se kilokiloga tai ‵lei atu: E fai mai te Tusi Tapu: “Ke mo a ma fakatāua ne koutou a teuga i tua . . . ke fai koutou e pelā mo te tino sē lavea ko te loto.” (1 Petelu 3:3, 4) E ‵tusa mo te manatu aoga tenā, mafaufau me se a te mea e gali atu—gatu fia lavea io me ko uiga ‵gali o te loto.
Manatu mō vaegā teuga: A tou toe ‘teuga ‵lei’ ko te agamalu. E tonu, e se lauiloa te pati tenā i aso nei. Kae mafaufau ki ei i te auala tenei:
Kai sau‵tala aka eiloa koe mo se tino gutu faipati kae faipati faeloa e uiga ki a ia? A te mea fakafanoanoa, me kāti e se iloa ne te tino tenā me ko oko eiloa i tena fakafi‵ta atu ki a koe!
A gatu e fai pelā me se sau‵talaga, telā e mafai o fai atu ‘‵kilo mai fua ki a au,’ kae e fakafi‵ta atu ki tino i ou tafa
Kafai e pei koe ki gatu sē ‵lei, e fai koe e pelā mo te tino tenā. E fai atu ne ou teuga a te fekau tenei ‘kilo mai ki a au,’ kae e fakafoliga atu me e se tokagamalie ou lagonaga io me saga ifo koe ki a koe eiloa—io me ko te avā mea konā. E fai foki ei koe ke manako malosi ki so se auala e mafai o ‵saga atu ei a tino—ke oko ki auala ‵se.
I lō te taumafai ke fakasalalau atu se mea telā e se ‵togi atu ne koe, taumafai ki te agamalu. “E se fakauiga a te agamalu me e ‵tau o ‵pau ou teuga mo tou tupuna fafine,” ko muna a se tamaliki talavou ko Monica. “E fakauiga fua ki te āva ki a koe eiloa mo tino i ou tafa.”
