Jéhova sé non Dyé vwé-a, èk sé li ki fè tout bagay. (Wévélasyon 4:11) Sé li Abrahanm, Moziz èk Jézi té ka adowé. (Jennésis 24:27; Ègzodòs 15:1, 2; Jan 20:17) Alò, Jéhova pa Dyé yon sèl nasyon, mé i sé Dyé ‘tout latè-a.ʼ—Sam 47:2.

 An Bib-la non Bondyé sé Jéhova. (Ègzodòs 3:15; Sam 83:18) An Hibrou, non-an “Jéhova” vlé di: ‘I Sa Annékòz Népòt Sa I Vlé Fètʼ. Èvèk an chay moun ki ka étidyé langaj Hibrou dakò non-an vlé di ‘I Sa Annékòz Népòt Sa I Vlé Fètʼ. Èk sa ka fè sans paski sé Jéhova ki fè tout bagay, èk sé li sèlman ki sa akonpli tout sa i vlé fè. (Izaya 55:10, 11) Bib-la ka édé nou konnèt Jéhova pli mèyè, sitou pli bèl kawaktèʼy-la lanmityé.—Ègzodòs 34:5-7; Louk 6:35; 1 Jan 4:8.

 An Hibrou yo ka sèvi kat (4) kawaktè pou épélé non Bondyé. Sa sé יהוה (YHWH). Lè nou twadwi sé kat (4) kawaktè sala an langaj Kwéyòl non Bondyé sé Jéhova. Nou pa konnèt ègzaktiman ki mannyè yo té ka pwononsé non Bondyé an langaj Hibrou an tan lontan, mé nou ka sèvi non-an ‘Jehovahʼ an langaj Annglé pou plizyè syèk. Pwèmyé fwa-a non-an Jéhova té pawèt an langaj Annglé, sé an Bib-la William Tyndale té twadwi an lanné mil senk san twant (1530). a

Pouki nou pa konnèt ègzaktiman ki mannyè yo té ka pwononsé non Bondyé an langaj Hibrou an tan lontan?

 An tan lontan lè yo té ka ékwi langaj Hibrou, yo pa té ka mété sé kawaktè-a “a, e, i, o, u”. Mé sa pa té an pwoblenm paski lè an moun ki ka palé Hibrou té ka li, i té sav ègzaktiman ki koté pou mété sé kawaktè sala. Kanmenm, apwé yo fini ékwi pwèmyé pa-a an Bib-la (“Vyé Tèstanman-an”), adan sé Jwif-la koumansé kwè i sété an mové bagay pou pwononsé non Bondyé. Konsa, lè yo té ka li an lévanjil ki té ni non Bondyé, yo té ka sèvi “Senyè” ében “Bondyé” pito. Kon tan té ka pasé, pli an pli moun doubout sèvi non Bondyé. Konsa apwé plizyè syèk, pyèsonn pa té konnèt ègzaktiman ki mannyè pou pwononsé non Bondyé. b

 Adan moun ka di an tan lontan yo té ka pwononsé non Bondyé kon “Yawé”, mé adan moun ka di yo té ka pwononséʼy lòt mannyè. Pou ègzanp yo twapé an pòsyon liv Livitikòs an langaj Gwik koté non Bondyé ka pwononsé kon Yawo. Osi moun ki té ka ékwi langaj Gwik di non Bondyé sa pwononsé kon Yayi, Yavé èk Yawé. Mé nou pa vwéman asiwé mannyè-a yo té ka pwononsé non Bondyé an langaj Hibrou an tan lontan. c

Sa moun ka di konsèné non Bondyé ki pa vwé

 Sa moun ka di: Non Bondyé pa sipozé an Bib-la, paski nou pa konnèt ègzaktiman ki mannyè yo té ka pwononséʼy an langaj Hibrou.

 Lavéwité-a: Lè moun di sa, sé konmsi yo ka di, Bondyé vlé tout moun pwononsé nonʼy menm mannyè-a menm si yo ka palé diféwan langaj. Mé Bib-la ka moutwé, sèvant Bondyé an tan lontan té ka pwononsé non moun diféwan silon langaj-la yo té ka palé.

 Pou ègzanp, Jòchwa sété an jij an nasyon Izwayèl. Sé Kwityen-an an pwèmyé syèk-la ki té ka palé langaj Hibrou, té kay pwononsé non Jòchwa kon Yèhochouwa, èk sa ki té ka palé langaj Gwik té kay pwononséʼy kon Hisous. Magwé Jòchwa sé an non Hibrou, Bib-la ka di nou mannyè yo té ka pwononsé non-an an langaj Gwik. Alò sa ka moutwé, sé Kwityen-an an tan lontan té ka pwononsé yon non an diféwan mannyè silon langaj yo.—Twavay 7:45; Hibrou 4:8.

 Nou sa sèvi menm pwensip sala lè nou ka twadwi non Bondyé. Sa ki pli enpòtan sé pou mété non “Jéhova” an tout sé koté-a i sipozé yé an Bib-la, pa mannyè-a nou ka pwononséʼy.