Keimon lidoun ariñahani

Ka san Heowabei?

Ka san Heowabei?

Óunabagülei le tíchugubei Bíbülia

 Heowá Búngiubei inarüniti, le uágubei tayanuha Bíbülia, ligía adügübalin sun katei (Arufudúni 4:11). Huduguatiña meha profetagu lun, kéiburi Abüraámü, Moisesi luma Hesusu (Agumesehani 24:27; Áfuriduni 15:1, 2; Huan 20:17). Ligía lubungiutebei “sun ubóu”, mámarügü lubungiute aban ageiraü (Sálumu 47:2).

 Ariñagatu Bíbülia giri lan Bungiu ani lúnrügüñein lan yu lan iri le: Heowá (Áfuriduni 3:15, Traducción del Nuevo Mundo [TNM]; Sálumu 83:18, TNM). Lídangiñe aban dimurei ebüréu lasagarúa iri le, mini lan, “le adügübalin le labusenrun”. Añahein sásaamu asaminarutiña le lan “adügübei lun lasuseredun” mini lubéi iri le. Arufudati katei le gadüna lani Heowá liri ladüga ligía lan adügübalin sun katei, ani gúnfuliti lau sun le lasaminarubei ladügün (Isaíasi 55:​10, 11). Íderagua tumutiwa giñe Bíbülia lun wasubudiruni ligaburi Heowá, ani ínsiñeni ligía ligaburi le súdinitimabei (Áfuriduni 34:​5-7; Lúkasi 6:35; 1 Huan 4:8).

 Lídangiñe ebüréu liabin liri Bungiu, sügügüdawati lidoun garifuna kei Heowá. a Bürüwati meha iri le lau gádürü létüra le יהוה (YHWH), le subudiwabei kei Tetragrámaton. Lau sun ibidiñewa lan meha ida liña lan liridún iri le lidan binadu ebüréu, lüha lúmagiñe layusurún liri “Heowá” lidan garifuna.

Ka uagu ibidiñewa lubéi ida liña lan meha liridún liri Bungiu lidan binadu ebüréu?

 Úati meha bokali lidan binadu ebüréu, le meha aliihabei íchugubalin bokali le ñein lubéi mégeiwa lan. Gama lumoun, lárigiñebei lagumuchun tabürüdǘn Abürüdǘni Ebüréu o (Binadu Daradu), aba hígiraguagüdün huríu houngua lun afiñeni le mébunati, luagu mabuidun lan lun liridúniwa liri Bungiu. Dan meha lubeiti haliihan lau umalali héreti aban bérusu le ñein lubéi láfurida liri Bungiu, aba hasansiruni luagu dimurei “Aburemei” o “Bungiu”. Lau lásügürün saragu dan, aba aganwoundeina lan afiñeni mébunati le ani aba labulieidúniwa ida liña lan meha liridún liri Bungiu lidan binadu dan. b

 Añahein saminatiña “Yahweh” liña lan meha liridúniwa liri Bungiu, añaheinti amu ariñagutiña anihein lan amu luwuyeri liridún. Tidan hóuburatu to adarirúboun yarafa lun Barana Hilaali, anihein aban fánreinti tídangiñeti haliburun Fádirigu lidan güriegu le ñein lubéi habürüdei liri Bungiu kei “Iao”. Añahein giñe binadu abürühatiña güriegu ariñagutiña gayara lan liridúniwa liri Bungiu kei “Iaé”, “Iabé” o “Iaoué”, lau sun lira, siñati larufudúniwa anhein ítara liña lubéi meha liridún liri Bungiu lidan binadu ebüréu. c

Saminaü burí charati luagu liri Bungiu tidan Bíbülia

 Le hafiñerubei saragu gürigia: Bíbülia burí to ñein lubéi láfuacha iri Heowá, fidiwarügüti ñein.

 Le inarünibei: Liri Bungiu le abürüdǘbei lau gádürü létüra, fuati kéiburi 7,000 wéiyaasu tidan Bíbülia. d Tídangiñe tiibe-agei Bíbülia, gidawaali liri Bungiu mébunouga, ani aba híchugun “Aburemei” ñein.

 Le hafiñerubei saragu gürigia: Memegeirunti Bungiu suntigabafu aban iri.

 Le inarünibei: Bungiu guánarügü adügǘbei lun labürüdǘniwa liri saragu milu wéiyaasu tidan Bíbülia, ani ariñagati houn ha áhuduragubaña lun lun hayusuruni liri (Hoeli 2:32; Rómana 10:13). Siadi lumutiña meha Bungiu profetagu yéetiña ha álugubaña hadügün lun labulieidúniwa liri (Heremíasi 23:27).

 Le hafiñerubei saragu gürigia: Mosu lafalarún hechun huríu lun lagidarún liri Bungiu tídangiñe Bíbülia.

 Le inarünibei: Inarüni añahein lan meha hádangiñe huríu ha abürühabarun Bíbülia míridun hamuti liri Bungiu, gama lumoun magida hamuti iri sánduti le tídangiñe. Le linarün katei, mabusenrunti Bungiu lun wafalarun échuni le múaranti luma lugumadin (Matéu 15:1-3).

 Le hafiñerubei saragu gürigia: Siñati layusurúniwa liri Bungiu tidan Bíbülia ladüga ibidiñewati lau ichouruni ida liña lan meha liridún lidan binadu ebüréu.

 Le inarünibei: Según le hasaminarubei gürigia ha, lunti ábameme lan ligaburi liridúniwa liri Bungiu lidan sun ubóu meberesenga ka lan iñeñein hayanuhabei gürigia. Ánhounti Bíbülia, arufudatu írida hamani meha gürigia ha áhuduragubaña lun Bungiu lidan binadu dan hiri amu lidan igaburi le kamanibei lidan hererun.

 Ariha waméi likesin aban alidihati ísüraelina gíriti Hosué. Másiñati írida hamani meha kristiánugu ha ayanuhabaña ebüréu lidan furumiñeti sígulu iri le kei “Yeshúa”, hati ayanuhabaña güriegu, “Iesous”. Tidan Bíbülia, sügügüdawati iri le lídangiñe ebüréu lun lidoun güriegu. Arufudati katei le luagu yusu hamani meha kristiánugu hiri amu lidan igaburi le kamanibei lidan hererun (Adügaü 7:45; Ebüréu 4:8).

 Ligiaméme gayaraabei ladügǘn lidan lásügürawagüdün liri Bungiu. Mama ligaburi liridún súdinibei, le súdinitimabei lafidiruniwa iri le lidan fulasu le yuubei lun tidan Bíbülia.

a Dariwati liri Bungiu “Heowá” tidan binadu hóuburatu lidan ebüréu. Ánheinti tidan Bíbülia Sandu Bürütu lidan garifuna, sügügüdawati iri le kei “Aburemei”, “Wabureme”, o “Bungiu”.

b Tidan tibiaman líburu New Catholic Encyclopedia, bolumen 14, ariñagatu lidan ubanaü 883 luma 884: “Fiu dan lárigiñe hanügǘn ísüraelina hageiragiñe, aba wéiriya lan linebenwa iri Yahweh, ítara liña lagumeserun échuni lun lasansirúniwa iri le luagu dimurei ADONAI O ELOHIM”.

c Hadariruba lanwoun ariñahani lidan fánreinti 1 le tídanbei garüdia Adundehani lun taturiahóun Lererun Bungiu le gíribei “Liri Bungiu lidan Abürüdǘni Ebüréu”.

d Ariha humóun dimurei-agei Teológico Manual del Antiguo Testamento, númeru I, laini 970 luma 971.