Wãra kartama

¿Bʉitara kʼaiba Jeowara?

¿Bʉitara kʼaiba Jeowara?

Daizeze Bedʼeaba panʉbʉ

 Jeowatrʉ Daizeze wãrĩnuara iya nejõma parãsi baera (Apocalipsis 4:11). Iyira kãgapanasi propetara Abrahánba akʉza Moisésba, adewara Jesubida (Génesis 24:27; Éxodo 15:1, 2; Juan 20:17). Iyira mawũã pʉwʉrʉ abaʉ Daizeze ẽ awuarabʉrʉ naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃ Daizeze (Salmo 47:2).

 Daizeze Bedʼeabara jarabʉ Daizezera trʉ̃ barabʉta, iyi trʉ̃ra: Jeowa (Éxodo 3:15; Salmo 83:18). Jeowa trʉ̃ra zebʉ bedʼea ebreodeba, naʉ̃ba jarakĩrãbʉ «aripe obʉta». Ẽbẽra estudiapanʉraba jarapanʉ Daizeze trʉ̃bara jarakĩrãbʉta «Iya Jarabʉra jõma Aripe Obʉta». Naʉ̃ bedʼeara bigabʉ Jeowaitara iya nekʼãrẽ jõma obʉ baera. (Isaías 55:10, 11). Adewara Daizeze Bedʼeabara kʼarebabʉ Jeowaba nebia erbʉ ũdukʼawuaita, maʉ̃ne iyi kãga ũdukʼawuaita (Éxodo 34:5-7; Lucas 6:35; 1 Juan 4:8).

 Daizeze trʉ̃ ebreodebʉra españoldera Jehová. Naʉ̃ trʉ̃ra ebreoderabʉsida letra kimareba (יהוה) naʉ̃ta trʉ̃panʉ Tetragrámaton, naʉ̃ letrara españoldera naʉ̃ YHWH. Bia kʼawuada ẽ mina Daizeze trʉ̃ sãwũã jarabasita ebreode kikibari baera, españolbara dããraba bedʼea Jehová zokʼabʉta. Juan de Valdésba nããra Salmos españoldebʉside zokʼasi Daizeze trʉ̃ta poaga 1537 kʼawa. a

¿Kʼãrẽa bia kʼawuada ẽ Daizeze trʉ̃ sãwũã jarabʉta ebreo bedʼea kikibaridera?

 Ebreo bedʼeadera zokʼa e basi bocal A, E, I,O, U, mamina ãya karta lebʉrʉdera ãyi krĩchade kʼawuabasi sama zokʼaibarata. Escrituras Hebreas (Antiguo Testamento) jõma bʉsidadera, ʉ̃kʉrʉ judioraba krĩchapanasi Daizeze trʉ̃ jaraira kayiruata. Ãya testo nemi jĩgʉa lebʉrʉde ũdupanasibʉrʉ Daizeze trʉ̃ta awuara jarapanasi, zokʼabasi bedʼea «Señor» mawũã e bʉrʉ «Dios». Poaga bio berabarida tẽã ẽbẽra mejãchaʉba abarika krĩchapanasi, maʉ̃ kʼarea kĩrãduasida Daizeze trʉ̃ wãrĩnu sãwũã jarabadara. b

 Ʉ̃kʉrʉba jarapanʉ Daizeze trʉ̃ra jarabasita «Yahweh» («Yahvé») mamina ʉ̃kʉrʉba awuara krĩchapanasi. Rollos del mar Muertode wiña ũdusida Levíticodebemata griego bedʼeade, mama Daizeze trʉ̃ta kʼãwũã bʉchuasi «Iao». Ʉ̃kʉrʉ griegoraba jarabasi kʼãwũã jaraseabʉta «Iaé», «Iabé» mawũã ẽ bʉrʉ «Iaoué» mamina mia kʼaiba aripe kʼawua ẽ sãwũã jarabasita Daizeze trʉ̃ra ebreo bedʼea kikibaridera. c

¿Sãwũã krĩchapanʉ ẽbẽrabara Daizeze Bedʼeade Daizeze trʉ̃chu ʉ̃rʉra?

 Ʉ̃kʉrʉba krĩchabʉta: Daizeze Bedʼeade Jehová trʉ̃edabʉchura krĩñaeda bʉeda.

 Wãrĩnuta: Ebreode Daizeze trʉ̃ letra kimarenebʉra bʉchu 7.000 audre Daizeze Bedʼeade d. Ẽbẽra mejãchaʉba Daizeze Bedʼea tradusipanʉrabara bʉeda ẽ Daizeze trʉ̃ Jeowara, maʉ̃bari bʉepanʉ «Señor».

 Ʉ̃kʉrʉba krĩchabʉta: Daizeze jõma oseabʉbara nesida ẽ trʉ̃ abapai erbaita.

 Wãrĩnuta: Daizezebara ẽbẽrarã Daizeze Bedʼea bʉdaraʼa mejãcha bʉbisi iyi trʉ̃ra akʉza iya jarabʉ obʉraʼa jarasi zokʼamarẽã maʉ̃ta (Isaías 42:8; Joel 2:32; Malaquías 3:16; Romanos 10:13). Daizezebara zʉbʉria osi propetara zeri ẽãra aña jaradiabadara iyi trʉ̃ kĩrãduamarẽã (Jeremías 23:27).

 Ʉ̃kʉrʉba krĩchabʉta: Odaibara zõrãrã judiodebemaba obada kĩrãkʼa, ãĩbʉeibara Daizeze trʉ̃ra Daizeze Bedʼeadeba.

 Wãrĩnuta: Ʉ̃kʉrʉ judiora Daizeze Bedʼeadebemata abarika bʉchubara Daizeze trʉ̃ jarada ẽ basimina, ãya ãĩbʉe ẽ basi Daizeze Bedʼeadeba Daizeze trʉ̃ra. Jeowabara kãga iya jõma zokʼabʉta ũrĩnamarẽã mawũã nããbema ẽbẽraba obʉ kĩrãkʼa oda ẽ marẽã (Mateo 15:1-3).

 Ʉ̃kʉrʉba krĩchabʉta: Daizeze trʉ̃ra Daizeze Bedʼeade bʉbe ẽ kʼawua ẽ baera ebreode sãwũã aripe jarabʉta.

 Wãrĩnuta: Maʉ̃ta ĩjãpanʉbʉrʉ dayirãbara krĩchadayi Daizezebara. kãgabasita jõmaʉ̃ba jaradamarẽã iyi trʉ̃ra ebreodebʉrʉ awuru bedʼeade bedʼeabʉmina. Daizeze Bedʼeabara jarabʉ nããbema ẽbẽrabara ẽbẽra trʉ̃ta akʉza Daizeze trʉ̃ra ãyi bedʼeade jarabasita.

 Akʉdaya yizata israelita Josué trʉ̃ ʉ̃rʉ. Nããbema kristianora ebreode bedʼeapanʉrabara trʉ̃gabasi «Yeshúa» mamina yi griegode bedeʼeapanʉrabara trʉ̃gabasi «Iesous». Naʉ̃ trʉ̃ ebreodeba zesimina tradusisida griegodebida, naʉ̃ba jarakĩrãbʉ nããbema kristianorabara zokʼabasita badʉ trʉ̃ta ãyi bedʼeade (Hechos 7:45; Hebreos 4:8).

 Daizeze trʉ̃sida abarika berabaribʉ tradusibʉdade. Mamina akʉ ẽ baibara Daizeze trʉ̃ sãwũã aripe jarachuta, awuarabʉrʉ audre yibia Daizeze trʉ̃ Daizeze Bedʼeade bʼaita.

a Juan de Valdésbara zokʼasi trʉ̃ «Iehova». Poagaza bedʼea awuara awuara wãne Daizeze trʉ̃ bʉchusida awuara wãsi. Bari jaradaita tradusion los Salmos de Bernardino de Rebolledoba poaga 1661ne, zokʼasi «Jehova». La Biblia de Scío de San Miguelba poaga 1791ne, notade zokʼasi «Iehováh». La bersion Torres Amat poaga 1824de, zokʼasi «Jehovah» akʉza Reina-Valera poaga 1862de, zokʼasi «Jehová».

b The New Catholic Encyclopedia bolumen 14 pagina 883, 884de jarabʉ: «Destierro tẽã yi trʉ̃ Yahweh mejãcha wawia ũdubi jʉ̃drʉsida, maʉ̃ kʼarea ẽbẽrabara jara jʉ̃drʉsida ADONAI mawũã ẽ bʉrʉ ELOHIM».

c Bʉa audre kʼawuakĩrãbʉbʉrʉ jʉrʉda yi 1ne karta Guía para el estudio de la Palabra de Dios, yi trʉ̃ «El nombre de Dios en las Escrituras Hebreoarameas».

d Akʉra Diccionario Teológico Manual del Antiguo Testamento, tomo 1, columnas 970 akʉza 971.