Jehova e Nyasaye madier ma wuon Muma kendo Jachuech mar gik moko duto. (Fweny 4:​11) Jonabi kaka Ibrahim kod Musa ne lamo Jehova, to en e Nyasaye ma Yesu bende ne lamo. (Chakruok 24:27; Wuok 15:1, 2; Johana 20:17) En Nyasach joma odak e “piny duto.”​—Zaburi 47:2.

Jehova en nying makende mar Nyasaye. (Wuok 3:​15; Zaburi 83:18) Nyingno yudore e weche mag dho Hibrania ma tiende ni ‘otimo gimoro amora modwaro.’ Bende, josomo mang’eny wacho ni tiende en ni en “Nyasaye manyalo chopo gimoro amora ma osesingo.” Tiend nyingno owinjore ndi gi Jehova kaka Jachuech kendo Jal ma chopo singoge. (Isaiah 55:10, 11) Muma bende konyowa ng’eyo ni Jehova nigi hera mogundho.—Wuok 34:5-7; Luka 6:35; 1 Johana 4:8.

Nying mar Jehova en nying Nyasaye e dho Hibrania ma olok e dho Kisungu—kata nukta ang’wen ma gin יהוה (YHWH), ma be ong’ere kaka Tetragrammaton. Yo masie ma ne indikogo nyingno e dho Hibrania ok ong’ere maler. Kata kamano, nyingno sigande lach e dho Kisungu, kochakore gi Muma mar William Tyndale ma ne olok e higa mar 1530. *

Ang’o momiyo yo ma niluongogo nying Nyasaye e dho Hibrania chon en gima ok ong’ere?

Dho Hibrania machon ne indiko ma onge nyukta mochung’ kendgi kaka a,e,i,o,u. Ng’ama ne somo dho Hibrania ne nyalo chiwo nyukta makare mag dhokno. Kata kamano, bang’ ka nosetiek ndik Ndiko mag Dho-Hibrania, moko kuom Jo-Yahudi nomuoch gi tim moro ni en gima rach luongo nying Nyasaye. Sama gisomo ndiko moro gi dwol ma malo to ndikono oting’o nying Nyasaye, ne giwilo nyingno gi nyinge kaka “Ruoth” kata “Nyasaye.” Kaka higni ne medo kalo, timno nonya ahinya mochopo kama koro nying mar Jehova ok tigo chuth chuth. *

Jomoko paro ni nying Nyasaye niluongo ni “Yahweh,” to jomoko bende nigi paro mopogore. Buk moro mar Dead Sea Scroll moting’o sula moko mag ndiko mar Tim Jo-Lawi e dho Grik luongo nyingno ni Iao. Jondiko machon mag dho Grik bende ne luongo nyingno ni Iae, I·a·beʹ, kod I·a·ou·eʹ, kata kamano, onge kata achiel kuom nyingego minyalo wach ni ne itiyogo e dho Hibrania machon. *

Puonj moko ma ok ni kare ma ji nigo e wi nying Nyasaye e Muma

Puonj ma ok ni kare: Nying Nyasaye ok onego otigo e Muma nikech ji ne ok ong’eyo kaka ne iluongo nyingno e dho Hibrania machon.

Adiera: Bedo gi paro ma kamano nyiso ni Nyasaye dwaro ni ji mawacho dhok mopogore opogore oluong nyinge e yo machal. Kata kamano, Muma nyiso maler ni jotich Nyasaye ma nodak e kinde machon kendo ma ne wacho dhok mopogore opogore ne luongo nying Nyasaye e yo mopogore opogore.

Ne ane ranyisi mar Joshua, jang’ad bura mar Jo-Israel. Jokristo mokwongo ma ne wacho dho Hibrania ne nyalo luongo nyingno ni Yehoh·shuʹaʽ, ka Jokristo ma ne wacho dho Grik to ne nyalo luonge ni I·e·sousʹ. Muma nyiso e dho Grik ni niluongo nying mar Joshua ma en nying mar dho Hibrania, konyiso ni Jokristogo ne luwo kaka iluongo nyinge gik moko kaluwore gi dhoggi.​—Tich Joote 7:​45; Jo-Hibrania 4:8.

To mano e yo minyalo tigo sama iloko nying Nyasaye e dhok mamoko. Gima duong’ en keto nying Nyasaye kuonde ma owinjore e Muma to ok kaka ne iluongo nyingno e ndalo machon.