Olupe wihina wone muselu dhilimo

Yehova baani?

Yehova baani?

Yowakula ya mBibliyani

 Yehova Mulugu eebaribari anasorihiwa mBibliyani, teto Mpaddusi a dhithu dhatedhene. (Apocalipse 4:11) Oliye aali Mulugu a namavuhulela Abaraawu, Moyizeji ni Yesu. (Génesis 24:27; Êxodo 15:1, 2; João 20:17) Oliye kahiyo Mulugu a muthu mmodha baahi mbwenye Mulugu aathu aatene eli ‘mwilaboni yatene yavati.’ — Salmos 47:2.

 Bibiliya ononiha wihina Mulugu onna ndina nimodha baahi, Yehova. (Êxodo 3:15; Salmos 83:18) Ndina nna nnadhela wa verbu yEbarayiku enatapulela “okala ele anafuniye.” Teto aliba oohudhera owinjhiva enawoga wi ndina nna nowi “Yehova” nnatapulela “Oliye kavo ethu enanvila.” Yotapulela ela enofwanelela pamadhene mwaha oliye dipaddusile dhithu dhatedhene ni onowakwanihedha efunelo yaye. (Isaías 55:10, 11) Bibiliya ononikavihera onona pamadhene dhikalelo dha Yehova thabwathabwa ekalelo yaye enlubale, odhivela. — Êxodo 34:5-7; Lucas 6:35; 1 João 4:8.

Ndina nowi Yehova emanyawa, ndina na Mulugu nnadhela Webarayiku, nnalebiwa ni maletira mannayi יהוה (YHWH), enoniwe ninga Tetragrama. Ofiyedha peeno kavo muthu ananda osoriha makalelo naromoliwiwa ni ewogelo ya Ebarayiko yakale. Ndina nna Yehova nihinoniwa ni nnolabihedhiwa vanlubale ni ewogelo yEmanyawa. a

 Ndina nna nnoofwanyeya mu livuru na Matewuji, Filemoni ni Judasi nitapuleliwe ni Emanyawa.

Mwahaya bwaddi kinoneye makalelo nasorihiwa ndina na Mulugu ni Ebarayiko akale?

 Ewogelo yEbarayiku yakale kiyalabihedha mavogali yalebaga, mbwenye yalabihedha makonsowanti baahi. Teto muthu awoga Ebarayiku ahinona makaleloya owileri. Nuuvira mudhidhi, Dholebela Dhebarayiku dhigamanle olebiwa, maJudewu yahikanna elemelelo yohuwoga ndina na Mulugu mwaha yowogesa wi kiyaali ethu yapama owoga ndina nne. Yilerigi ni ndhu nootama yolebela yanna ndina na Mulugu yosaddula wekavo madhu owi “Nabwiya”obe “Mulugu.” Nuuvira mudhidhi athu kiyanona osoriha ndina na Mulugu mwaha mubuwelo wowi ethu yabure osoriha ndina na Mulugu. b

 Athu amodha enawoga wihina ndina na Mulugu nasorihiwa “Yahweh,” mbwenye amodha enawoga wi nasorihiwa nimakalelo mamodhaya. Rolu yo Mar Morto enna epaddi ya yolebela ya Levítico elebiwe ni Egerego yalabihedha ndina nowi Iao. Ohiya makalelo yala oosoriha, anamaleba a ewogelo yeEgerego akale enihina ndina nna nasorihiwa Iae, Iabé ni Iaoué. Mbwenye kawo ethu enoniha wihina ala yaali mwebaribarene makalelo oosoriha ndina nna ni Ebarayiko yakale. c

Dhowoota wodhela ndina na Mulugu mBibliyani

 Yowoota: Ndina nna “Yehova” kanafwanyeya mu dholebelani dhobajha dha mBibliyani.

 Ebaribari: Ndina na Mulugu ni Tetragrama nnodhamo dila 7 mil mBibliyani. d A Bibliya owinjhiva ehivenyihamo ndina na Mulugu vano weekamo mwithaneliwo ninga, “Nabwiya.”

 Yowoota: Mulugu da kopolo dhatedhene, kanahowela ndina wi nimuhiyanihe naathu amodha.

 Ebaribari: Mulugu daholela anamaleba Bibiliya wihina elebe ndina naaye dila dhowinjhivadhene mBibliyani. Teto onowoga naale enamulabela wihina elabihedhege ndina naaye. (Isaías 42:8; Joel 2:32; Malaquias 3:16; Romanos 10:13) Mulugu ahifiyedha wasinyusa anamavuhulela owoota yasayela makalelo owathukulela athu oddiwala ndina naaye. — Jeremias 23:27.

 Yowoota: Ninga elemelelo ya maJudewu, ndina na Mulugu nnohowela ovenyihiwamo mBibliyani.

 Ebaribari: Ebaribari wihina Majudewu mamodha yaali anamaleba kayafuna osoriha ndina na Mulugu. Naari dhigarive ndo, aliwa kiyavenyihamo mBibliyani. Mwebaribarene, Mulugu kanafuna wihina niharihege dhilemelelo dhaathu dhinanimwalaniha ni malamulo aye. — Matewuji 15:1-3.

 Yowoota: Ndina na Mulugu kanilabihedhiwege mBibliyani mwaha kannonne makalelo nasorihiwiwa ni ewogelo yEbarayiku.

 Ebaribari: Mubuwelo ola onowoniha wihina Mulugu anajhehera wihina athu enawoga dhiwogelo dhohiyana-iyana esorihege ndina naaye mwamakalelo mamodhave obe ooligana. Teto Bibliya anoniha wihina adhaari a Mulugu akale yawoga dhiwogelo dhohiyana-iyana, yosoriha mandina mwamakalelo oohiyana-iyana.

 Yotajhiha modha wodhela muselu ola thi ndina na namatoriha oWizarayeli, Jozuwe. Makiristawu a nsaka noobajha yawoga ewogelo yEbarayiku podi wera yasoriha ndina nna ninga Yehoh·shuʹa, vano ale yawoga ewogelo yeEgerego podi wera yasoriha I·e·sous. Bibiliya anowoniha makalelo ndina nowi Jozuwe natapuleliwiwa ni Egerego. Eyo enovaha onamona wowihina Makiristawu a nsaka noobajha yasoriha mandina mowiwanana ni makalelo athu owinjhiva yasorihiwa ni ewogelo yewa mudhidhi yole obe yalabihedha ele yaali yokweya owoga. — Atos 7:​45; Hebreus 4:8.

 Simodhave yapadduwa ni ndina na Mulugu. Enlubaleya kahi onona makalelo oosoriha ndina nno mbwenye fupweha ndina nno mburo wofwanelela nafwanyeyiwamo mBibiliyani.

a Tyndale ahilabihedha ndina nowi “Iehouah” mudhidhi atapulelaga malivuru 5 oobajha a mBibliyani. Nuuvira mudhidhi, ewogelo Yengeleji osadduliwa vano ndina na Mulugu wambela olebiwa mowiwanana ni makalelo athu yawogiwa mudhidhi yole. Motajhiha, yaka ya 1612, Henry Ainsworth ahilabihedha ndina nowi “Iehovah” atapulelaga livuru na Salmos. Vano avirisedhagamo yolebela ela yaka ya 1639 oliye olabihedha ndina “Jehovah.” Mwamakalelo mamodhave, anamatapulela Bibiliya American Standard Version akumihiwe yaka ya 1901, yahilabihedha ndina “Jehovah” dhipaddi dhatedhene mwafwanyeya ndina na Mulugu mu dholebela dhebarayiku.

b Edição anabiili a New Catholic Encyclopedia, Volume 14, dhipaddi 883-884 anihina: “Nuuvira mwana mudhidhi Odhaari ogamanle athu yahibajha othithimiha vanlubale ndina nowi Yahweh teto yowoova osoriha, mwaha wa yeyo wambela olabihedha madhu owi ADONAI obe ELOHIM mburo dhatedhene mwafwanyeya ndina nno.”

c Wegi onone dhithu dhimodha, osugwe apêndice A4, “O Nome Divino nas Escrituras Hebraicas”, mu Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada.

d Osugwe Theological Lexicon of the Old Testament, volume 2, epaddi 523-524.