Ja Jyoba yeʼn ja Dyos smeranil wa xyala ja Biblia, ja Kʼuluman b’a yibʼanal ja jastik junuki (Apocalipsis 4:11). Jani Dyos b’a stoyowe ja alumanik Abrahán, ja Moisés sok ja Jesús (Génesis 24:27; Éxodo 15:1, 2; Juan 20:17). Yeʼn ja Dyos b’a «yibʼanal ja luʼum», mi kechanta bʼa jun chonabʼ (Salmo 47:2).

 Ja Biblia wa xyala ke ja Dyos ayni jun sbʼiʼil b’a kechanta yeʼn wa sbʼajin: Jyoba (Éxodo 3:15; Salmo 83:18). Ti jakel b’a jun yaljel Hebreo ke wa stojolan «bʼa akʼotuk». Jujuntik matik jel chapane wa xyalawe ke ja bʼiʼilal it wa stojolan «Yeʼn wa sKʼulan bʼa Akʼotuk». Ja it wani xkan sbʼaj lek ja Jyoba yuja yeʼn skʼulan yibʼanal ja jastik junuk sok bʼa wani xya kʼotuk yibʼanal ja jas wa skʼana (Isaías 55:10, 11). Ja Biblia cha wa skoltayotik snajel jastal kʼotel, ja bʼajtani jani ja bʼa smodo mas naʼubʼal sbʼaj, ja yajalkʼujolal (Éxodo 34:5-7; Lucas 6:35; 1 Juan 4:8).

 Ja bʼiʼilal Jyoba juni sutjel yiʼoj ja bʼa español ja bʼa bʼiʼilal hebreo bʼa Dyos. Ja it jani wa stsʼijbʼaxi soka chane letra ja bʼa Tetragrámaton (יהוה), bʼa wa xnaji sbʼaj soka chane letraʼik YHWH. Ama mi xnaji sbʼaj ja mero stojol wa x-alxi ja bʼa bʼiʼilal it ja bʼa poko hebreo, ja bʼiʼilal Jyoba wanxani axel makunuk bʼa jitsan tyempo ja bʼa español. Ja bʼajtan sutjel yiʼaj ja Biblia ja bʼa kʼumal it bʼa tey ja sbʼiʼil ja Dyos tini ja bʼa Salmos de Juan de Valdés, ja bʼa yojol ja jabʼil 1537. a

¿Jas yuj mi xnaxi jastal wa x-alxi ja sbʼiʼil ja Dyos ja bʼa poko hebreo?

 Ja bʼa poko hebreo mini stsʼijbʼaxisok vocalik, kechantanisok letraʼik, jachuk ja matik wa xkʼumani hebreo masni mi jel wokoluk wa skʼumane. Chomajkil, yajni chʼak tsʼijbʼaxuk ja Yabʼal ja Dyos Tsʼijbʼunubʼal bʼa Hebreo (Poko Testamento), jujuntik judíoʼik skisawe skʼuʼajelik mi meranuk ke mini lekuk yaljel ja sbʼiʼil ja Dyos. Yajni wa skʼumane tsats jun teksto bʼa ayiʼoj ja sbʼiʼil ja Dyos, wa xyawe elkan bʼa yaljel jastal «Ajwalal» ma «Dyos». Yajni ekʼjan ja tyempo, ja skʼuʼajel it mi meranuk pukxi-ele, sok ja jastal wa x-alji ja bʼa poko hebreo chʼayi. b

 Jujuntik wa xyalawe ja sbʼiʼil ja Dyos wa x-alxi «Yahweh» («Yahvé»), jaxa tuk kristyano cha tukni wa xyalawe. Ja bʼa Royoʼik bʼa mar Muerto ay jun xetʼan ja bʼa Levítico bʼa griego bʼa tey ja sbʼiʼil ja Dyos sutubʼal «Iao». Tuk tsʼijbʼanumik bʼa griego bʼa tyempo najate cha wa xyalawe jastal «Iaé», «Iabé» ma «Iaoué», pe mini june ja bʼa yaljelik it wa sjeʼa wa xyawe makunuk ja bʼa poko hebreo. c

Pensarik mi stojoluk sbʼaja sbʼiʼil ja Dyos ja bʼa Biblia

 Ja jas wa skʼuʼane jujuntik: Ja sbʼiʼil ja Dyos mini oj axuk makunuk ja bʼa Biblia yujni mi xnaxi jastal mero stojol wa x-alxi ja bʼa hebreo.

 Ja smeranili: Ja Dyos wani skʼana bʼa yibʼanal kristyano ja bʼa luʼumkʼinali, akʼumanuk ja bʼa kʼumal wa xkʼumaniye, ayal-e junxta ja sbʼiʼili. Chomajkil, ja Biblia wa xchiktes ke ja yaʼtijumik ja Dyos ja bʼa tyempo najate wani xyalawe ja mero sbʼiʼile jastalni ja bʼa skʼumale.

 La kiltik ja sbʼiʼil ja jues israʼelenyo Josué. Ja bʼa bʼajtan siglo, ja nochuman jumasaʼ bʼa Kristo bʼa wa xkʼumaniye hebreo seguro wani xyalawe «Yeshúa», sok ja matik wa xkʼumaniye griego, «Iesous». Ja bʼa Biblia sutubʼal bʼa griego, wani xtax ja bʼiʼilal it bʼa hebreo, bʼa wa sjeʼa ja nochuman jumasaʼ bʼa Kristo wani xyawe makunuk ja mero sbʼiʼile jastalni kʼajyele ja bʼa skʼumale (Hechos 7:45; Hebreos 4:8).

 Junxtani wa xbʼobʼ axuk makunuk ja bʼa sutjel ja sbʼiʼil ja Dyos. Ja jasa meran mas tʼilani mi jaʼuk ta stojol ja jastal wa x-alxi, jani ke ja bʼiʼilal it ataxuk ja bʼa lugar wa sbʼajin ja bʼa Biblia.