•  Nanchi imwekatu bulongo nyi?

•  Ñanyi mepuzho o wakonsha kwipuzha?

•  Ñanyi mafunde a mu Baibolo aambapo pa bino?

 Nsongwalume wa jizhina ja Ryan waambile’mba, “Nembo imwekatu bulongo.”

 Bintu bilenga bantu kwikala na nembo byakonsha kukulengela kwikala nayo nangwa ne. Twambe pa nsongwakazhi wa jizhina ja Jillian, aye wambile’mba: “Mukwetu mo twayilanga ku sukulu byo najinga mwanyike, bainanji bafwile. Byo akomene, wanembele jizhina ja bainanji na nembo pamenena nshingo munyuma. Naketekela kwikala na nembo ya uno mutundu kujitu bulongo.”

 Kechi na mambo a kilenga bantu kwikala na nembo ne, bino kyanema bingi kulangulukapo bulongo saka ukyangye kwinemba nembo pa mubiji. Ñanyi mepuzho o wakonsha kulangulukapo inge ubana kukeba kwinemba nembo? Ñanyi mafunde a mu Baibolo akonsha kukukwasha kufuukulapo bulongo?

 Ñanyi bintu byatama bifumamo? Byambo biji pa keyala wa ba Mayo Clinic byaamba’mba “Nembo yonauna kikoba, ko kuba’mba mwakonsha ne kwikala na bikola biya mambo a nembo. Kimo kimye kwikala bitumba ponka po banembela nembo bitelwa’mba granulomas. Nembo ilengela kwikala na luvwa, wakonsha ne kubaya ne kwikala nobe kibovu. Inge byo mubena kwingijisha biji na mashi, byakonsha kwimulengela mwaikala na kikola ne anweba.”

 Bantu bakalangulukanga byepi inge bemumona? Umvwe mwayuka nangwa ne, mwekelo yenu ibula bantu byo muji. Imwesha kana mwi bakulumpe nangwa banyike, nangwa bantu bemuketekela nangwa ne. Mwanyike wa jizhina ja Samantha waambile’mba; “Inge namonatu muntu uji na nembo, mfikatu kuyuka amba utoma malwa kutanwa mu bishimikwa bya kukayilamo.”

 Melanie, naye waamba’mba, “Nembo ilengela kubula kumweka bulongo. Kiji nobe kechi ukeba bantu ku kuyuka byo uji ne, ukeba kwifya.”

 Nanchi kimye kyonse ukeitemwa nembo nyi? Pa kupitapo kimye, kukoma ne kubaya kwakonsha kulengela kubula kumweka bulongo mambo a nembo. Nsongwalume wa jizhina ja Joseph waambile’mba, “Namona bantu bavula babula kumweka bulongo na mambo a nembo yo banembele saka bakiji banyike.”

 Allen uji na myaka 21, naye waambile’mba, “Nembo kechi imweka bulongo inge papita myaka ne. Inge nembo yamwekanga bulongo ku bwanyike, inge muntu wakoma ileka kumweka bulongo.”

 Kino kyaambile Allen kishinka. Bantu inge babena kukoma, byo balangulukapo biya na kupimpula, ne mwekelo naya ipimpulwa bino nembo kechi ipimpulwa ne. Nsongwakazhi wa jizhina ja Teresa naye waambile’mba, “Kwikala na nembo imvululamo bintu byatama byonaubanga kala indengela kwilangulusha.”

 Muntu wakoma wikala na kimye kya kulangulukapo saka akyangy kufuukula bya kuba ne. (Byambo bya Maana 21:5; Bahebelu 5:​14) Akimonai mafunde a Baibolo akonsha kwimukwasha kuyuka bya kuba pa uno mutwe.

•  Kolose 3:​20: “Anweba baana, saka mukookela bansemi benu mu bintu byonse, mambo kino kitokesha Nkambo ku muchima.”

   

•  1 Petelo 3:​3, 4: “Kwiwamisha kwenu kechi kwikaletu kwa pangye ya mubiji​—kwichika nsuki, kuvwala bya kwikobaika bya ngolode nangwa bya kuvwala byawama ne​—Bino kwikale kwa mu muchima, kyo kivwalo kibula kubola kya muchima wakooka kabiji wazhindama.”

   

•  1 Timoti 2:9: “Banabakazhi nabo bafwainwa kuvwalanga bulongo, na kwipelula ne kwikala na milanguluko yawama.”

    Mu jishinda jikwabo, mambo ka kwipelula kyo kwawamina kukila mwekelo ya mubiji?

•  Loma 12:1: “Mulambule mibiji yenu kwikala kitapisho kyumi, kyazhila, kyaitabilwa kwi Lesa ne kwingila mwingilo wazhila na bulume bwenu bwa kulanguluka.”

   

 Na mambo a bino byonse, bantu bamo kechi bakeba kwinemba nembo ne. Batana bikwabo byanema kukila kwinemba nembo. Teresa, ye twaambapo kala, waambile’mba: “Inge paji byambo nangwa muntu ye watemwa bingi nangwa muntu ye wanemeka mu bwikalo bobe, kyawama kuvulukanga byobyo byambo nangwa yewo muntu ne byo anema mu bwikalo bobe. Tai muchima pa byo mwaitabilamo kukila kwinemba nembo.”