¿Jaypʼejl i cʼabaʼ Dios?
Muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia
Dios jumpʼejl jach i cʼabaʼ. Ti hebreo miʼ tsʼijbuntel bajcheʼ ili יהוה, i ti español miʼ chaʼlentel ti traducir bajcheʼ «Jehová». a Dios tsiʼ yʌlʌ tiʼ tojlel jiñi xʼaltʼan Isaías: «Joñon Jehová. Jiñʌch j cʼabaʼ» (Isaías 42:8, Traducción del Nuevo Mundo). Yaʼ ti ñoxix tac bʌ tsʼijbujel, cheʼ bʌ 7 mil miʼ tilel jiñi i cʼabaʼ Dios, ñumento bajcheʼ yan tac bʌ cʼabaʼʌl o bajcheʼ yan tac bʌ miʼ subentel jiñi Dios. b
¿Am ba yambʌ i cʼabaʼ Jehová?
Anquese jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan jumpʼejl jach i cʼabaʼ Dios, an tacʌch yambʌ bajcheʼ miʼ subentel. Ila mi caj a taj jumpʼejl lista chaʼan bajcheʼ tac yambʌ miʼ subentel jiñi Jehová. Wen qʼuele chaʼan ti jujumpʼejl miʼ pʌs bajcheʼ yilal Jehová.
Título o bajcheʼ miʼ subentel |
¿Baqui miʼ tilel yaʼ ti Biblia? |
Yom bʌ i yʌl |
---|---|---|
Alá |
(Maʼañic miʼ tilel) |
Jiñi tʼan Alá tilem ti árabe. Mach jumpʼejlic cʼabaʼʌl, jumpʼejl jach título yom bʌ i yʌl «Dios». Ti jiñi Biblia tac am bʌ ti árabe yicʼot ti yambʌ chaʼpʼej uxpʼejl tʼan tac, Alá yom i yʌl Dios. |
Alfa yicʼot Omega |
Alfa jiñʌch jiñi ñaxam bʌ letra ti jiñi alfabeto griego, i omega jiñi cojix bʌ letra. Yom i yʌl chaʼan Jehová jiñʌch jiñi «ñaxam bʌ yicʼot jiñi cojix bʌ» o «jiñi i Tejchibal yicʼot i Yujtibal», chaʼan cʼʌlʌl tiʼ tejchibal maʼañic yambʌ dios ñumen pʼʌtʌl bʌ bajcheʼ Jehová, i maʼañic baʼ ora miʼ cajel yambʌ dios (Isaías 43:10). |
|
Am bʌ cabʌl i jabilel |
Daniel 7:9, 13, 22 |
Yom i yʌl chaʼan maʼañic i tejchibal, chaʼan an jach cʼʌlʌl tiʼ pejtelel ora, cheʼ bʌ maxto añic chuqui an (Salmo 90:2). |
Cʼax ñuc bʌ |
Salmo 47:2 |
Yom i yʌl chaʼan maʼañic yambʌ ñumen ñuc bʌ bajcheʼ Jehová. |
Dios |
Génesis 1:1 |
Miʼ taj ti tʼan chuqui jach muʼ bʌ i chʼujutesʌntel yicʼot juntiquil pʼʌtʌl bʌ. Jiñi tʼan ʼElohím am bʌ ti hebreo an ti plural i miʼ taj ti tʼan jiñi i yutsʼatlel yicʼot i ñuclel Jehová. |
Dios bendito |
1 Timoteo 1:11, Reina-Valera |
Chaʼan Jehová tiʼ pejtelel ora tijicña (Salmo 104:31). Cheʼ jaʼel, miʼ mejlel i chaʼlentel ti traducir bajcheʼ «jiñi tijicña bʌ Dios» (Traducción del Nuevo Mundo). |
I Dios jiñi diosob |
Deuteronomio 10:17 |
Chaʼan jiñʌch jiñi ñumen ñuc bʌ Dios, mach lajalic bajcheʼ jiñi «diosteʼ tac» mach bʌ añic i cʼʌjñibal (Isaías 2:8). |
La caj cʌntesa |
Isaías 30:20, 21 |
Jiñʌch muʼ bʌ i pʌsbeñonla jiñi wem bʌ bij yicʼot miʼ cʌntesañonla chaʼan lac wenlel (Isaías 48:17, 18). Miʼ mejlel i chaʼlentel ti traducir jaʼel bajcheʼ: «Wen ñuc bʌ xcʌntesa» (Traducción del Nuevo Mundo [con referencias]). |
Pʼʌtʌl bʌ Dios |
Génesis 17:1 |
Chaʼan maʼañic majqui miʼ mejlel i tajben i pʼʌtʌlel. Jiñi tʼan am bʌ ti hebreo ʼEl Schaddái, yom bʌ i yʌl «Dios mach bʌ añic i pʼisol i pʼʌtʌlel», miʼ tilel siete veces yaʼ ti Biblia. |
Rey am bʌ tiʼ pejtelel ora |
Chaʼan cʼʌlʌl ti wajali jiñʌch jiñi ñumen ñuc bʌ i yeʼtel, i cheʼʌch miʼ cajel tiʼ pejtelel ora. |
|
Tat |
Chaʼan jiñʌch muʼ bʌ i yʌqʼueñonla laj cuxtʌlel. |
|
Tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an |
Isaías 40:28 |
Jehová tsiʼ mele pejtelel chuqui an ti panchan yicʼot wʌʼ ti Pañimil. |
Tsaʼ bʌ i mʌñʌyonla |
Isaías 41:14 |
Muʼ bʌ i coltan o miʼ mʌn loqʼuel jiñi wiñicob xʼixicob ti jiñi mulil yicʼot chʌmel. Ili miʼ mel yicʼot jiñi i cuxtʌlel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ Jesús (Juan 3:16). |
Xcoltaya |
Isaías 45:21 |
Jiñʌch muʼ bʌ i coltañonla loqʼuel ti wocol, ti chʌmel o chaʼan maʼañic mi lac jisʌntel. |
Xcʌnta tiñʌmeʼ |
Salmo 23:1 |
Miʼ cʌntan jiñi muʼ bʌ i chʼujutesañob. |
Xmel pʼejt |
Isaías 64:8 |
Lajal bajcheʼ juntiquil xmel pʼejt an tiʼ cʼʌb jiñi ocʼol chaʼan miʼ mel chuqui yom, Jehová miʼ mejlel i mel chuqui yom jaʼel tiʼ tojlel jiñi wiñicob xʼixicob yicʼot jiñi tejclum tac (Romanos 9:20, 21). |
Xucʼul bʌ xajlel |
Salmo 18:2, 46 |
Chaʼan jiñʌch lac putsʼib tiʼ yorajlel wocol yicʼot baqui mi lac taj laj coltʌntel. |
Yum |
Salmo 135:5 |
Jiñʌch i Yum pejtelel chuqui an. Ti hebreo jiñʌch ʼAdhóhn yicʼot ʼAdhoním. |
Yambʌ cʼabaʼʌl tac muʼ bʌ i tilel yaʼ ti Tsʼijbujel Hebreo
Yaʼ ti Biblia miʼ tilel yambʌ cʼabaʼʌl tac bajcheʼ i cʼabaʼ jumpʼejl tejclum o jumpʼejl ajñibʌl baqui miʼ cʼʌjñel i cʼabaʼ Dios jaʼel, pero jiñi mach i cʼabaʼ taquic Dios.
Cʼabaʼ |
¿Baqui miʼ tilel yaʼ ti Biblia? |
Yom bʌ i yʌl |
---|---|---|
Jehová Salom |
Jueces 6:23, 24 |
«Lac Yum miʼ ñʌchʼtesañonla». |
¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal cheʼ mi laj cʌn yicʼot mi laj cʼʌn i cʼabaʼ Dios?
Mi la cʌl chaʼan Dios wen ñucʌch i cʼʌjñibal miʼ qʼuel i cʼabaʼ, Jehová, come cheʼ bʌ siete mil tsiʼ yʌcʼʌ ti tsʼijbuntel yaʼ ti Biblia (Malaquías 1:11).
Jesucristo, jiñi i Yalobil Dios, tsiʼ wen acʼʌ ti cʌñol chaʼan ñucʌch i cʼʌjñibal i cʼabaʼ Dios. Jumpʼejl ejemplo, cheʼ bʌ tsiʼ pejca Jehová ti oración, tiʼ sube: «Laʼ sʌqʼuesʌntic a cʼabaʼ» (Mateo 6:9; Juan 17:6).
Jiñi muʼ bʌ i cʌmbeñob i cʼabaʼ Dios yicʼot miʼ techob i cʼʌn woliʼ tech i lʌcʼtesañob i bʌ ti Jehová (Salmo 9:10; Malaquías 3:16). Cheʼ bajcheʼ jiñi, miʼ mejlel ti tsʼʌctiyel tiʼ tojlelob ili albil bʌ i chaʼan Dios: «Mi caj j coltan loqʼuel ti wocol jini ochem bʌ tic wenta come cʼux miʼ yubiñon. Mi caj j cʌntan come miʼ cʌñon. Miʼ pejcañon tij cʼabaʼ» (Salmo 91:14).
Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Poj cabʌl diosob ti panchan yicʼot ti pañimil, cheʼ bajcheʼ cabʌl ‹diosob› yicʼot cabʌl ‹yumʌlob›» (1 Corintios 8:5, 6). Pero jiñi cʼabaʼʌl Jehová miʼ yʌcʼ ti cʌñol majqui jiñi i sujm bʌ Dios (Salmo 83:18).
a An wen yujiloʼ bʌ hebreo muʼ bʌ i chaʼleñob ti traducir bajcheʼ «Yahweh» o «Yahvé».
b Jiñi i cʼabaʼ Dios miʼ chaʼlentel ti abreviar jaʼel bajcheʼ Jah, i cheʼ bʌ cincuenta miʼ tilel yaʼ ti Biblia. Jumpʼejl ejemplo, jiñi tʼan Aleluya, yom i yʌl: «Aqʼuenla i ñuclel Jah» (Apocalipsis 19:1; Reina-Valera).