Xeen tiʼ baʼax ku taasik

TEKSTOʼOB KU MAAS TSOʼOLOL

Génesis 1:1 | «Tu káajbaleʼ Dioseʼ tu beetaj le kaʼanoʼoboʼ bey xan le luʼumoʼ»

Génesis 1:1 | «Tu káajbaleʼ Dioseʼ tu beetaj le kaʼanoʼoboʼ bey xan le luʼumoʼ»

 «Tu káajbaleʼ Dioseʼ tu beetaj le kaʼanoʼoboʼ bey xan le luʼumoʼ» (Génesis 1:1, Túumben Luʼum).

 «Tu yáax chuuneʼ [Jajal Dioseʼ] tu beetaj kaʼanoʼob yéetel luʼum» (Génesis 1:1, Quiliʼich Biblia ich Maya).

Baʼax u kʼáat u yaʼal Génesis 1:1

 Le bix u káajbal le tekstoaʼ ku kaʼansiktoʼon kaʼapʼéel baʼaloʼob jach importanteʼob. Yáaxeʼ ‹le kaʼanoʼob bey xan le luʼum› wa le universooʼ yanji káajbal tiʼob. U kaʼapʼéeleʼ Dios beetoʼob (Apocalipsis 4:11).

 Kex le Biblia maʼatech u jach tsolik bix beetaʼabik yéetel baʼax kʼiin ka beetaʼab le universooʼ, ku yaʼalikeʼ Dioseʼ tumen «jach táaj yaan u poder[eʼ]» tu beetaj tuláakal baʼal (Isaías 40:26).

 Ich hebreoeʼ le tʼaan «tu beetaj» ku yaʼalaʼal teʼ tekstoaʼ ku meyaj utiaʼal u yaʼalaʼal Dios beet wa baʼax. a Teʼ Bibliaoʼ chéen tiʼ Jéeoba b ku yaʼalaʼal letiʼ beetmil tuláakal baʼal (Isaías 42:5; 45:18).

U contekstoil Génesis 1:1

 U yáax versículoil Génesiseʼ ku tsikbaltik bix káajik u beetaʼal le baʼaloʼob tumen Diosoʼ, lelaʼ tiʼ ku tsoʼolol teʼ capítulo uno yéetel dos tiʼ Génesisoʼ. Teʼ capítulo 1:1 tak 2:4, le Bibliaoʼ ku tsolik bix úuchik u beetaʼal le Luʼumaʼ yéetel tuláakal le baʼaxoʼob kuxaʼanoʼoboʼ, ichileʼ táakaʼan le yáax wíinikoʼoboʼ. Le u maasil versículoʼob tiʼ le capítulo 2 ku tsolik uláakʼ baʼaloʼob yoʼolal Adán yéetel Eva (Génesis 2:7-25).

 U libroil Génesiseʼ ku yaʼalikeʼ seis «días» tu bisaj tiʼ Dios u beetik tuláakal baʼal. Chéen baʼaleʼ teʼ Bibliaoʼ le tʼaan díaoʼ ku meyaj utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ yaʼab tiempo wa años, maʼ chéen junpʼéel kʼiin de 24 horaʼobiʼ. Por ejemploeʼ tiʼ Génesis 2:4, ku yaʼalik «día» tiʼ le «tiempo» tu bisaj tiʼ Dios utiaʼal u beetik tuláakal le baʼaxoʼob yanoʼob teʼ kaʼan bey xan teʼ Luʼumaʼ.

Baʼaloʼob maʼ jaajtak ku creertaʼal yoʼolal Génesis 1:1

 Baʼax ku creertaʼal: Chéen ichil wa jaypʼéel u milesil años beetaʼak le universo tumen Diosoʼ.

 U jaajil: Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik jach baʼax kʼiin ka beetaʼab le universooʼ. Le científicoʼoboʼ ku yaʼalikoʼobeʼ le universoaʼ yaan u milesil millones años tiʼ. Génesis 1:1, maʼatech u yaʼalik wa maʼ jaaj le baʼax ku yaʼalikoʼoboʼ. c

 Baʼax ku creertaʼal: Génesis 1:1, ku yaʼalikeʼ Dioseʼ junpʼéel Trinidad tumen le tʼaan ich hebreo ku meyaj utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ «Dios» teʼ tekstooʼ ich plural yanik.

 U jaajil: Le tʼaan «Diosoʼ» u traducciónil le tʼaan ich hebreo ’Elohím. Kex plural le tʼaan ich hebreoaʼ maʼ tu tsʼáaik naʼatbil wa yaʼab diosoʼob yaan, baʼaxeʼ ku tʼaan tiʼ u nojchil wa tiʼ bukaʼaj u poder Dios. Junpʼéel diccionario ku tsolik u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ ku yaʼalik yoʼolal le tʼaan ’Elohím ku chʼaʼchiʼitaʼal teʼ Génesis 1:1, «kex de plural yanik le tʼaanoʼ pero u jaajileʼ chéen táan u tʼaan tiʼ junpʼéeliliʼ baʼal. Le tʼaan Dios ich hebreooʼ maʼ táan u tsʼáaik naʼatbil wa jejeláas diosoʼob yaniʼ, baʼaxeʼ teʼ contekstoaʼ chéen táan u yeʼesik bukaʼaj páajtalil yaan tiʼ le máax ku yúuchul tʼaan tiʼoʼ» (Diccionario Bíblico Mundo Hispano, página 255).

Xok le capítulo 1 tiʼ Génesisoʼ, le notas ku taaskoʼ bey xan le uláakʼ tekstoʼob ku chʼaʼchiʼitaʼaloʼoboʼ.

a Le tʼaan ich hebreo baráʼ ku meyaj teʼelaʼ u kʼáat u yaʼal «u beetaʼal wa baʼax». Junpʼéel glosarioeʼ ku yaʼalik: «Lelaʼ junpʼéel tʼaan maases ku meyaj chéen utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ Dios. Le tʼaan xanaʼ ku tsolik tuláakal le baʼaxoʼob ku beetik Diosoʼ, tumen le baʼaxoʼob ku beetik letiʼoʼ jelaʼan tiʼ le baʼaxoʼob ku beetik wíinikoʼ» (Glosario Holman de términos bíblicos, página 56).

b Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ u kʼaabaʼ Dioseʼ Jéeoba (Salmo 83:18).

c Tu yoʼolal le tʼaan ich hebreo ku traducirtaʼal «tu káajbal[oʼ]», junpʼéel libroeʼ ku yaʼalik: «Le tʼaanaʼ maʼatech u jach aʼalik bukaʼaj tiempo xáanchaji» (The Expositor’s Bible Commentary, edición revisada, volumen I, página 51).