Yai panembwa’mba bijipo

JULY 1, 2014
RUSSIA

Kochi Mukatampe wa European Court of Human Rights Waswisha Bakamonyi ba kwa Yehoba Kupwila Pamo

Kochi Mukatampe wa European Court of Human Rights Waswisha Bakamonyi ba kwa Yehoba Kupwila Pamo

Pa 26 June mu 2014, kochi wa European Court of Human Rights (ECHR) wabingishe Bakamonyi ba kwa Yehoba kuba’mba bafwainwa kutwajijila kupwila pamo kwa kubula kwibakalakanya ku ba luusa mu kafulumende wa kyalo kya Russia. Kochi wataine kuba’mba kyalo kya Russia kechi kibena kulondela muzhilo waswisha bantu kupwila pamo saka bakasuluka ne. (Articles 5) ne muzhilo nambala 9 waswisha bantu kukasuluka ne kwisajila bupopweshi. Ino mizhilo ya kochi mukatampe wa European Convention on Human Rights (Convention) beilengele kimye kyo bachilebilenga mambo a bakapokola bapalañenye bapwijilenga bufuku pa 12 April mu 2006.

Pa jino juba bufuku Bakamonyi ba kwa Yehoba mwaya ntanda bapwijile mu mapunzha apusana pusana na kuvuluka lufu lwa kwa Yesu Kilishitu. Bipwilo bibiji mu Moscow bapwijilenga mu kishimikwa kyo basonkejile mambo batengejilenga kwikala na bantu bavula kukila pa 400. Byo bapwijilenga, bakapokola batelwa’mba Special Police Force (OMON) ne bakapokola bakwabotu bavwajile bikoko bafikile mu myotoka jikumi ne mu sakya abiji na mata abo. Batwelele mu kishimikwa kwa kubula pepala wa kwibaswisha kuba bino ne kuvulañanya kupwila. Bakambizhe bonse bajinga mu luonde kulupuka mu kishimikwa, kepo bapikichilemo ne kwangata mabuku a bya bupopweshi ne kukwata bantu 14 batainweko ne kukebalamina pa ofweshi wa bakapokola. Shabyambo waimenejilengako Bakamonyi bo bakwachile wafikile ku ofweshi wa bakapokola kuba’mba ebakwashe. Bakapokola batendekele kumupikita, bamutaya ne panshi kasansala bamukinka ne mpoko pa nshingo, ne kumuzakamisha amba inge akalobe, ukeletelela aye mwine ne kisemi kyanji. byo papichile nobe maola ana, aba bobakwachile bebalekeleko, babwela ne kumazubo abo.

Ba Nikolay Krupko, bo bajinga kulutwe mu ano mambo

Ba Nikolay Krupko ne bakwabo Bakamonyi basatu bajinga pano bo bakwachile balobejile bakulumpe ba mu kafulumende pa byo bavulañenye kupwila kwakubula kulondela mizhilo. Panyuma ya kuba kochi wa Lyublino District Court ne kochi wa Moscow City Court byo bakaine, bano banabalume batwajile ano mambo ku kochi mukatampe wa ECHR mu June mu 2007.

Pa June 26, kochi wa ECHR pa kuchiba mambo alobele ba Krupko ne Bakwabo Kulobela kyalo kya Russia, waambile’mba: “Kochi javula uchiba mambo a uno mutundu amba nangwa kya kuba bakulumpe ba mu kafulumende kechi bebabula ne, inge babena kupwila pamo kwa kubula kumvwañana byakonsha kuvulañanya mutende ne kuba’mba kwibapalañanya saka babena kupwila mu mutende kechi kwafwainwa mu ‘kyalo muji bwana bwabene ne.’ . . . Byonka byachibilwe ano mambo avula, ne ano mambo a bantu bapwijile pamo kwa kubula kuba biwowo mu mukwakwa, bino bapwijile mu kishimikwa saka babena kupopwela mu mutende. Kabiji kupwila kwabo kechi kwakonsheshe kuvulañanya mutende mu kimasamasa ne. Onkao mambo, bakapokola batamishe byo bayile bavula na mata ne kuvulañanya kuno kupwila nangwa kya kuba bakulumpe mu kafulumende bamwene’mba kijitu bulongo kwibakwata ne kwibakasa mambo kechi batambwile lusa ne. Kyo baubile kyatamine nangwa kya kuba balangulukilenga’mba babena kuzhikijila bantu mu kimasamasa.”

Kyalo kya Russia kyatwajijila kubula kunemeka luusa lwa Bakamonyi. Kino kyo kimye kya buna kyo babwezhapo kuba bino. Mu 2007, kochi mukatampe wa ECHR pa kuchiba mambo a ba Kuznetsov ne Bakwabo Obalobejile Kyalo kya Russia, na mambo alengele bakulumpe ba mu kafulumende kimye kyo bavulañenye Kushonkena kwa Bakamonyi bashinka matwi kwajinga ku Chelyabinsk. Kabiji mu 2010, kochi wa ECHR wabingishe Bakamonyi ba kwa Yehoba mu mambo o balobejile kyalo kya Russsia, na mambo alengele Shabyambo wa mu Muzhi wa Moscow byo alekeshe jibumba ja Bakamonyi kwingila mu muzhi wa Moscow. Mu 2010, kochi wa ECHR wabingishe ba Avilkina ne Bakwabo mu Mambo o Balobejile Kyalo kya Russia kimye Shabyambo wa mu Muzhi wa St. Petersburg kyo akambizhe kuba’mba basolole mapepala a ku kipatela a bya bufyamfya.

Byachibile ano mambo kochi wa ECHR bimweshatu patoka kuba’mba kyalo kya Russia byo kibena kukanya Bakamonyi, kibena kunyanchijila luusa lwa Bakamonyi ba kwa Yehoba kwesakana na mizhilo yalengelwe pa kusambakana kwa Constitution of the Russian Federation and the Convention.