Η θρησκευτική μισαλλοδοξία βρίσκεται σε έξαρση στο Αζερμπαϊτζάν, καθώς οι αρχές επιβολής του νόμου τιμωρούν Μάρτυρες του Ιεχωβά με βαριά πρόστιμα και φυλάκιση. Οι αρχές διώκουν ποινικά τους Μάρτυρες επειδή συγκεντρώνονται για λατρεία και μιλούν σε άλλους για τις πεποιθήσεις τους.

Στις 5 Δεκεμβρίου 2014, δύο Μάρτυρες του Ιεχωβά—η Ιρίνα Ζαχάρτσενκο, μια 55χρονη χήρα με μερική αναπηρία, και η 38χρονη Βαλιντά Ζαμπραγίλοβα, η οποία έχει αναλάβει τη φροντίδα της μητέρας της—μιλούσαν για την πίστη τους στους ενοίκους μιας πολυκατοικίας στο Μπακού. Οι δύο γυναίκες πρόσφεραν δωρεάν το βιβλιάριο Διδάξτε τα Παιδιά Σας, το οποίο είναι σχεδιασμένο να βοηθάει τους γονείς να διδάσκουν στα παιδιά τους ιστορίες και μαθήματα από την Αγία Γραφή. *

Ο ανακριτής της αστυνομίας άσκησε εναντίον τους ποινική δίωξη για διανομή Βιβλικών εντύπων χωρίς «κατάλληλη άδεια». Συγκεκριμένα, η κατηγορία εις βάρος των γυναικών αφορά εγκληματική πράξη που τελείται από οργανωμένη ομάδα, κάτι που επιφέρει βαρύ πρόστιμο 7.000 έως 9.000 μανάτ (6.180 έως 7.940 ευρώ) * ή φυλάκιση δύο έως πέντε ετών.

Στη διάρκεια των ερευνών, ο ανακριτής της αστυνομίας και το Υπουργείο Εθνικής Ασφάλειας (MNS) κάλεσαν πολλές φορές τις γυναίκες για ανάκριση. Όταν εκείνες ανταποκρίθηκαν για άλλη μια φορά σε κλήση του MNS, στις 17 Φεβρουαρίου 2015, βρέθηκαν χωρίς να το περιμένουν στο εδώλιο του κατηγορουμένου, σε μια δίκη κεκλεισμένων των θυρών στο Περιφερειακό Δικαστήριο του Σαμπαΐλ, στο Μπακού.

Αφού παρουσίασε το κατηγορητήριο, ο ανακριτής του MNS εισηγήθηκε την προφυλάκισή τους επειδή θεωρούσε ότι ήταν πολύ πιθανό να επαναλάβουν την πράξη τους, καθώς και ότι θα «διέφευγαν προκειμένου να αποφύγουν τις έρευνες». Η δικηγόρος τους υπέβαλε ένσταση, ισχυριζόμενη ότι η κράτησή τους ήταν αδικαιολόγητη με βάση τις παρούσες συνθήκες και τη συνεργασία τους με τις αρχές. Παρότι ο δικαστής ανέφερε ότι οι γυναίκες είχαν λευκό ποινικό μητρώο, χαρακτήρισε τη δραστηριότητά τους «απειλή για τη δημόσια ασφάλεια» και δέχτηκε την εισήγηση του ανακριτή να τεθούν υπό κράτηση στη φυλακή της μυστικής αστυνομίας για τρεις μήνες.

Η συνήγορός τους εφεσίβαλε την απόφαση και στις 26 Φεβρουαρίου 2015 ένα αυτοκίνητο της αστυνομίας με φιμέ τζάμια πήρε τις γυναίκες με χειροπέδες από τη φυλακή και τις μετέφερε στο Εφετείο του Μπακού. Στην κλειστή ακροαματική διαδικασία που ακολούθησε, ούτε ο εισαγγελέας ούτε ο ανακριτής του MNS παρουσίασε κάποιο στοιχείο που να αποδεικνύει την αναγκαιότητα της προφυλάκισης. Παρ’ όλα αυτά, το δικαστήριο απέρριψε τις εφέσεις και οι κυρίες Ζαχάρτσενκο και Ζαμπραγίλοβα επέστρεψαν στη φυλακή.

Στις 6 Μαρτίου 2015, δύο ομάδες από το MNS εξασφάλισαν δικαστικά εντάλματα και διεξήγαγαν έρευνες στα σπίτια της κ. Ζαχάρτσενκο και της κ. Ζαμπραγίλοβα, όπου κατέσχεσαν τα θρησκευτικά τους έντυπα, προσωπικά σημειωματάρια, ένα κομπιούτερ και ένα κινητό τηλέφωνο. Στις 10 Μαρτίου 2015, το MNS, η Κρατική Επιτροπή για τη Συνεργασία με Θρησκευτικά Σωματεία και η αστυνομία επέδειξαν δικαστικά εντάλματα για να διεξαγάγουν έρευνα στην Αίθουσα Βασιλείας (οίκος λατρείας) στην οποία συναθροίζονταν οι δύο γυναίκες, καθώς και στο σπίτι ενός από τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας τους. Επίσης, το MNS έχει καλέσει αρκετούς Μάρτυρες στο Μπακού για ανάκριση σχετικά με αυτή την υπόθεση.

Όταν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά πληροφορήθηκαν για την κράτηση της κ. Ζαχάρτσενκο και της κ. Ζαμπραγίλοβα, συνέταξαν μια επιστολή προς τον Ειδικό Εισηγητή των Ηνωμένων Εθνών για την ελευθερία της θρησκείας ή της πίστης και την Ομάδα Εργασίας του ΟΗΕ για την Αυθαίρετη Κράτηση, ζητώντας την παρέμβασή τους. Ένας τοπικός δικηγόρος ετοιμάζει εισήγηση προς το δικαστήριο για την αντικατάσταση της προφυλάκισης με κατ’ οίκον περιορισμό.

Στην Γκιάντζα, μερικά άτομα που παρακολουθούν θρησκευτικές συγκεντρώσεις των Μαρτύρων έχουν τιμωρηθεί με βαριά πρόστιμα και ποινές φυλάκισης. Τα πρόστιμα κυμαίνονται ανάμεσα σε 1.500 μανάτ (1.311 ευρώ) και 2.000 μανάτ (1.749 ευρώ).

Τον Οκτώβριο του 2014, δικαστήρια στην Γκιάντζα καταδίκασαν σε φυλάκιση τρεις Μάρτυρες του Ιεχωβά και έναν κύριο που παρακολουθούσε τις θρησκευτικές συγκεντρώσεις τους επειδή παλιότερα είχαν καταδικαστεί για παρακολούθηση θρησκευτικών συγκεντρώσεων και δεν είχαν εξοφλήσει πλήρως τα πρόστιμα που τους είχαν επιβληθεί. Παρόλο που είχαν πληρώσει μέρος των προστίμων, οι αρχές τούς φυλάκισαν από 3 έως 20 ημέρες.

Ο κύριος που συμμετείχε στην απόδοση λατρείας με τους Μάρτυρες λέει: «Για μένα, τα 1.500 μανάτ (1.311 ευρώ) είναι πολλά λεφτά. . . . Η αρχική μου αντίδραση ήταν να μην πληρώσω το πρόστιμο επειδή θεωρώ ότι είμαι αθώος». Οι δύο άντρες που είναι Μάρτυρες πιστεύουν και εκείνοι πως η τιμωρία τους ήταν άδικη και αναφέρουν ότι οι αρχές τούς συμπεριφέρθηκαν σαν να ήταν εγκληματίες.

Ανάμεσα στους τρεις Μάρτυρες που φυλακίστηκαν ήταν και μια γυναίκα, η οποία λέει: «Κανείς δεν σκέφτηκε ότι η οικογένειά μου βρίσκεται σε πολύ άσχημη οικονομική κατάσταση, ότι φροντίζω την ανάπηρη μητέρα μου, η οποία δεν μπορεί να κάνει τίποτα μόνη της, και ότι άρχισα αμέσως να πληρώνω το πρόστιμο».

Και οι τέσσερις έχουν εκτίσει τις ποινές φυλάκισής τους, αλλά το δικαστήριο εξακολουθεί να απαιτεί την αποπληρωμή των προστίμων. Αν δεν καταφέρουν να πληρώσουν εντός της προθεσμίας που έθεσε το δικαστήριο, είναι πιθανόν να τεθούν και πάλι υπό κράτηση κατόπιν εντολής του.

Αξιωματούχοι στο Αζερμπαϊτζάν προσπαθούν με διάφορες μεθόδους να παρεμποδίσουν τις θρησκευτικές δραστηριότητες των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Επί του παρόντος, εκκρεμούν 19 προσφυγές Μαρτύρων του Ιεχωβά κατά του Αζερμπαϊτζάν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για το ζήτημα της μισαλλοδοξίας. Στο μεταξύ, οι Μάρτυρες ευελπιστούν ότι οι ανώτατες αρχές του Αζερμπαϊτζάν θα διορθώσουν την αδικία όσον αφορά την προφυλάκιση της κ. Ζαχάρτσενκο και της κ. Ζαμπραγίλοβα. Διορθώνοντας τόσο αυτή όσο και άλλες πράξεις θρησκευτικής μισαλλοδοξίας, το Αζερμπαϊτζάν θα δείξει ότι σέβεται τους πολίτες του και το σύνταγμά του, καθώς και ότι υποστηρίζει τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.