Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

¿Toj tumelpe aj qsaqchan kyiʼj deporte jaku tzaj kyiʼn nya bʼaʼn qiʼj?

¿Toj tumelpe aj qsaqchan kyiʼj deporte jaku tzaj kyiʼn nya bʼaʼn qiʼj?

Aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios

¿Toj tumelpe aj qsaqchan kyiʼj deporte jaku tzaj kyiʼn nya bʼaʼn qiʼj?

«TOJ AMBʼIL JAʼLO, MAS NIM XJAL IN TZAJ KYXON KYIBʼ TOJ AVIÓN, IN TZAJ KYXON KYIBʼ TWI WITZ TUKʼIL JUN LAS, IN CHEʼX KYXOL CASCADA KYOJ CANOA EX IN CHE TEN TJAQʼ Aʼ KYUKʼIL TIBURÓN» (TQʼAMA PERIÓDICO THE WILLOW GLEN RESIDENT).

KYUʼN yol lu in nel qnikʼ tiʼj qa ateʼ nim xjal kygan tuʼn kysaqchan kyiʼj deporte lu. In tzaj kyxon kyibʼ twitz kyaʼj, in che jax tiʼj hielo, in che jax twi witz, in che lipen twitz kyaʼj kyoj parapente ex in tzaj kyxon kyibʼ kyukʼil paracaídas kywi junjun tiʼchaq. * Atzun junjuntl deportista kyaj tuʼn tbʼant junjun tiʼchaq mas kwest kyuʼn. Tuʼntzunju, in xi kyjyoʼn junjun lugar mas maʼ twaʼl tuʼn ttzaj kyxon kyibʼ tukʼil tabla te nieve, tukʼil biciclet moqa tukʼil patineta. In tzaj tqʼamaʼn revista Time, qa ateʼ nim xjal kyaj tuʼn kysaqchan kyiʼj deporte lu «tuʼntzun tkubʼ kynaʼn bʼaʼn. In kubʼ kyximen qa mas jaku kubʼ kynaʼn bʼaʼn qa xobʼajil deporte in che saqchan tiʼj. Chʼixme kykyaqil xjal in che saqchan kyiʼj deporte lu nya deportista qe ex oʼkx in che saqchan toj fin de semana».

Tuʼnju o chʼiy kybʼet xjal in che saqchan kyiʼj deporte lu, ateʼ nim o tzaj nya bʼaʼn kyiʼj. Tkyaqil qʼij mas in che kʼixbʼi xjal tuʼnju in che saqchan kyiʼj deporte lu maske in kubʼ kyximen qa segur. Toj abʼqʼi 1997, jax kyajlal xjal e pon toj emergencia kyoj spital te Estados Unidos tuʼnju e kʼixbʼi tej in che saqchan tiʼj jun deporte. Jax 33% kyajlal xjal e kʼixbʼi kyuʼn patinetas, 31% tuʼn tabla te nieve ex 20% tuʼn montañismo. Mas o tzaj nya bʼaʼn kyiʼj xjal kyuʼn junjuntl deporte tuʼnju ateʼ junjun o che kyim. Pero aqeju xjal in che saqchan kyiʼj deporte lu, mintiʼ in che ximen kyiʼj nya bʼaʼn jaku che tzaj kyiʼj. Ax kyximbʼetz at ik tzeʼn te jun xuʼj in saqchan kyukʼil tabla toj nieve tej tqʼama jlu: «Ojtzqiʼn wuʼne qa kpol jun qʼij tuʼn nkyime». In tzaj tqʼamaʼn jun xjal at tojtzqibʼil tiʼj deporte in bʼant kyuʼn xjal kyukʼil tabla te nieve, qa «mintiʼ in nok tilil tuʼn jun xjal qa mintiʼ ma kʼixbʼi».

Aj qximen tiʼjju ma qo yolin tiʼj, ¿tiʼ kyximbʼetz okslal ktel kyiʼj deporte lu? ¿Tiʼ onbʼil in tzaj tqʼoʼn Tyol Dios qe tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa bʼaʼn tuʼn qsaqchan kyiʼj deporte lu? Tuʼn tel qnikʼ kyiʼj tzaqʼwebʼil kyiʼj xjel lu, qo ximen tiʼj tiʼ t-xim Dios at tiʼj chwinqlal.

¿Tiʼ t-ximbʼetz Dios at tiʼj chwinqlal?

In tzaj t-xnaqʼtzaʼn Tyol Dios qa tukʼil Jehová «taʼ aju twi aʼ in tqʼoʼn chwinqlal» (Salmo 36:9). Nya oʼkx o qo kubʼ tbʼinchaʼn Dios, sino ax ikx o tzaj tqʼoʼn tkyaqilju at tajbʼen qe tuʼn qtzalaj tiʼj qanqʼibʼil (Salmo 139:14; Hechos 14:16, 17; 17:24-28). Tuʼn jlu, in nel qnikʼ tiʼj qa taj Dios tuʼn tok qqʼoʼn toklen oyaj o tzaj tqʼoʼn qe. Tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa ikju, jaku che onin ley ex nabʼil xi tqʼoʼn Jehová kye aj Israel qiʼj.

In tzaj tqʼamaʼn Ley xi tqʼoʼn Jehová te Moisés qa iltoq tiʼj tuʼn tok tilil tuʼn jun xjal tuʼn miʼn ttzaj nya bʼaʼn kyiʼj txqantl tuʼn. Qa mintiʼtoq ma txi tnimen aju tqʼama Jehová ex qa ma kyim jun xjal, atoq at tpaj. Jun techel, qa ma kubʼ tbʼinchaʼn jun xjal tja, iltoq tiʼj tuʼn tjaw tbʼinchaʼn jun pared moqa jun baranda twi tja. Qa mintiʼtoq ma bʼant jlu tuʼn, attoq til twitz Dios qa ma kyim jun xjal aj ttzaj tzʼaq twi ja (Deuteronomio 22:8). Qa noq minabʼen ma tzʼok lipen jun wakẍ tiʼj jun xjal, mintiʼtoq tpaj tajaw wakẍ tiʼjju otoq bʼaj. Noqtzun tuʼnj, qa otoq txi qʼamaʼn te xjal qa in nok lipen twakẍ kyiʼj xjal ex mintiʼ in nok t-xqʼuqin, jakutoq kubʼ bʼyoʼn xjal (Éxodo 21:28, 29). Tuʼnju nim toklen chwinqlal toj twitz Jehová, tzaj tqʼoʼn Ley lu kye aj Israel tuʼntzun miʼn ttzaj nya bʼaʼn kyiʼj.

Ax ikx ateʼ tmajen Jehová el kynikʼ tiʼj qa attoq toklen kawbʼil lu tiʼj alkyexku tiʼ jaku bʼaj toj kyanqʼibʼil. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa jun maj tajtoq David tuʼn t-xi tkʼaʼn chʼin aʼ «tkuʼx tuj xoch tkubʼ ttzi tlamel tnam Belén». Toj ambʼil aju tokxtoq tnam Belén tjaqʼ kykawbʼil aj Filisteo. Tej tok kybʼiʼn oxe tsoldad David jlu, e xiʼ toj tnam Belén ex e okx toj kycampament aj Filisteo tuʼntzun tjatz kyiʼn chʼin aʼ toj xoch lu. Yajxitl, tzaj kyiʼn te David. ¿Tiʼtzun bʼant tuʼn David tej t-xi qʼoʼn aʼ lu te? ¿Xipe tkʼaʼn? Mintiʼ. Sino el tqoʼn twitz Txʼotxʼ ex tqʼama: «Awt Dios onin weye tuʼn miʼn t-xi nkʼaʼne aʼ lu, ex qa ma txi nkʼaʼne, junx taʼ jlu mer ik tzaʼn a kychkʼel qe xinaq kxel nkʼaʼne, aqeju xi kyoyin kyibʼ tuʼn kykyim tej ẍeʼx aj qʼilte aʼ» (1 Crónicas 11:17-19). Nya toj tumel ela toj twitz David tuʼn ttzaj nya bʼaʼn tiʼj jun xjal noq tuʼn tkanet aju in pon tkʼuʼj tiʼj.

Chʼixme ax t-ximbʼetz Jesús ten ik tzeʼn te David tej t-xi tqʼamaʼn Tajaw il te tuʼn ttzaj t-xon tibʼ twi tja Dios. Bʼalo xi tqʼamaʼn Tajaw il jlu te Jesús toj jun witzikʼ tuʼntzun tel nikʼbʼaj tiʼj qa jaku che kolin anjel tiʼj. Noqtzun tuʼnj, xi ttzaqʼweʼn Jesús jlu te: «Miʼn tzʼok kyqʼoʼne Qman Dios tuj malbʼil» (Mateo 4:5-7). A jlu in tzaj tyekʼin qa el tnikʼ David ex Jesús tiʼj qa nya bʼaʼn in nela toj twitz Dios tuʼn t-xi qbʼinchaʼn jun tiʼ nya nim toklen aju jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn qiʼj.

Tuʼnju ma qo xnaqʼtzan tiʼj, qo ximen kyiʼj xjel lu: «¿Tzeʼn jaku tzʼel qnikʼ tiʼj qa jaku tzaj nya bʼaʼn qiʼj tuʼn jun deporte? Ax ikx, qa mintiʼ ma tzʼok qxqʼuqin qibʼ jaku tzaj nya bʼaʼn qiʼj kyuʼn deporte ojtzqiʼn quʼn. Qa ikju, ¿tzeʼn jaku tzʼel qnikʼ tiʼj qa qo saqchal tiʼj moqa miʼn?

¿Bʼaʼnpe tuʼn nsaqchane tiʼj jun deporte?

Tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa bʼaʼn tuʼn qsaqchan tiʼj jun deporte moqa miʼn, nim toklen tuʼn qximen tiʼj. Jun techel, jaku kubʼ qxjelin jlu: «¿Jniʼ xjal in tzaj nya bʼaʼn kyiʼj tuʼn deporte lu? ¿Ojtzqiʼn wuʼne tzeʼn tuʼn nsaqchane tiʼj moqa ateʼ kykyaqil tiʼchaq weye tuʼn miʼn ttzaj nya bʼaʼn wiʼje? ¿Tiʼ jaku tzaj wiʼje qa ma chin jaw tzʼaqe, qa mintiʼ ma chin tʼikpaje toj tumel moqa qa ma tzaj jun tiʼ kyiʼj tiʼchaq in che xqʼuqin wiʼje? ¿Oʼkxpe jaku chin kʼixbʼiye moqa jaku chin kyime?».

Qa ma saqchan jun okslal tiʼj jun deporte jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn tiʼj, jaku naj tamiwbʼil tukʼil Jehová ex mlay txi qʼoʼn jun toklen toj kʼloj okslal (1 Timoteo 3:2, 8-10; 4:12; Tito 2:6-8). Tuʼntzunju, aj tkubʼ t-ximen jun okslal tuʼn ttzalaj tiʼj jun deporte, il tiʼj tuʼn t-ximen tiʼj qa nim toklen chwinqlal toj twitz Jehová.

[Tqanil]

^ At maj in bʼant deporte lu kyuʼn jatumel at jun edificio, jun antena, jun puente moqa kyoj junjuntl lugar. Mintiʼ in tzaj tqʼoʼn Servicio de Parques Naturales de Estados Unidos ambʼil kye xjal tuʼn ttzaj kyxon kyibʼ tukʼil paracaídas tibʼaj jun tiʼ, tuʼnju in kubʼ kyximen qa jaku che kyim xjal tuʼn jlu.