Ir al contenido

¿Á kivi kusíkíyó nu̱ú kivi kuviyó?

¿Á kivi kusíkíyó nu̱ú kivi kuviyó?

Ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo

¿Á kivi kusíkíyó nu̱ú kivi kuviyó?

“Ku̱a̱ʼáníyó kǒo kúni̱kayó kotoyó ña̱ kéʼé inkana saáchi miíyó kúni̱ keʼé ña̱yóʼo, tá kúú, ña̱ ndaayó iin avión ta sandákavayó miíyó, ña̱ ndaayó kándíka xi̱kí xíʼin iin yoʼo̱ loʼo, ña̱ ku̱ʼu̱nyó xíʼin iin barco loʼo chí nu̱ú kóyo ku̱a̱ʼání ti̱kui̱í, á ña̱ ndi̱ʼviyó ti̱xin ti̱kui̱í nu̱ú ñúʼu tiburón.” (Ña̱ ka̱na nu̱ú periódico The Willow Glen Resident.)

KU̱A̱ʼÁNÍ na̱ yiví kéʼéna táʼan ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱na koo sií-inina. Na̱ yiví kútóonína keʼéna ña̱ʼa ña̱ i̱yoní, tá kúú, ña̱ ndaana chí ndiví ta sandákavana miína, ña̱ ndaana kándíka xi̱kí nu̱ú íyo hielo a, á ña̱ ndaana xi̱ní iin veʼe ña̱ súkunní ta sákanana miína. Íyo sava na̱ yiví na̱ xíniñúʼu tabla ña̱ nieve, bicicleta á patineta, ña̱ va̱ʼa keʼéna ña̱ʼa ña̱ i̱yoní, tá kúú ña̱ ndaana xi̱kí ña̱ káʼnuní á ña̱ súkunní. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi ña̱ revista Time, xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼáníka na̱ yiví kéʼé ña̱yóʼo inkana kúni̱na keʼénaña, “kúúna na̱ xíni̱ va̱ʼa á na̱ kǒo xíni̱, saáchi ni i̱yoníña kúni̱na ña̱ ná koto inkana ña̱ kúchiñuvana keʼéna ña̱yóʼo tasaá va̱ʼaní kúnina”.

Ku̱a̱ʼání na̱ yiví kéʼé ña̱yóʼo, ña̱kán xa̱a̱ ku̱a̱ʼánína túkue̱ʼe̱. Savana ndákanixi̱nína ña̱ kǒo ña̱ kundoʼona tá ná keʼéna ña̱yóʼo, soo, ki̱vi̱ tá ki̱vi̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví túkue̱ʼe̱ xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Ku̱i̱ya̱ 1997, sala ña̱ urgencia ña̱ ñuu Estados Unidos ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ ki̱ʼva 33% na̱ yiví tu̱kue̱ʼe̱ xíʼin ña̱ naní monopatín, ta 31% na̱ tu̱kue̱ʼe̱ xíʼin tabla ña̱ xíniñúʼuna nu̱ú nieve, ta 20% na̱ tu̱kue̱ʼe̱ xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱ana xi̱kí ña̱ ta̱tiní. Soo, xa̱a̱ ku̱a̱ʼánítuna xíʼi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéna táʼan ña̱yóʼo. Na̱yóʼo kúnda̱a̱va-inina ña̱ i̱yoní ña̱ kéʼéna. Tá kúú, iin ñaʼá ñá ndáa xi̱kí nu̱ú íyo hielo káchiña: “Xa̱a̱ xínivai̱ ña̱ kivi xai̱ kuvii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼíi̱ ña̱yóʼo”. Iin ta̱a ta̱ xíniñúʼu iin tabla ña̱ va̱ʼa kakara nu̱ú nieve káchira ña̱ “tá kǒo túkue̱ʼe̱yó, náʼa̱ ña̱ kǒo chíka̱a̱yó ndee̱”.

Vitin ña̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ ¿á va̱ʼa keʼéyó ndiʼi ña̱yóʼo? ¿Á kivi chindeé Biblia miíyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó á xíniñúʼu keʼéyó ña̱ʼa ña̱ i̱yoní yóʼo? Ña̱ va̱ʼa ndakuiinyó pregunta yóʼo, ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ tákuyó.

Ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ tákuyó

Biblia káʼa̱nña ña̱ mií Jehová kúú “ta̱ táxi ña̱ tákuyó” (Salmo 36:9). Jehová i̱xava̱ʼara miíyó, soo saátu i̱xava̱ʼara ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ña̱ kivi kuniñúʼuyó tasaá kusi̱í-iniyó (Salmo 139:14; Hechos 14:​16, 17; 17:​24-​28). Xa̱ʼa̱ ña̱kán, ndátura ña̱ ná kundaaníyó miíyó saáchi tá ná keʼéyó ña̱yóʼo saá na̱ʼa̱yó ña̱ chíndayáʼviníyó ña̱ ta̱xira ndaʼa̱yó. Ley ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼa̱ na̱ ñuu Israel chindeéña miíyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱yóʼo.

Ley ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼa̱ na̱ ñuu Israel xi̱ka̱ʼa̱nña ña̱ iin tá iinna xi̱xiniñúʼu kiʼinna kuenta tasaá kǒo sátukue̱ʼe̱na inka na̱ yiví. Tá kǒo níxindiku̱nna Ley ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo iin na̱ yiví ni̱xi̱ʼi̱na, na̱yóʼo xi̱ndisona ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ na̱ yiví kán. Tá kúú, na̱ xi̱kuumií iin veʼe xi̱xiniñúʼu ixava̱ʼana iin nama̱ loʼo yuʼú ña̱yóʼo. Soo, tá kǒo níxikeʼéna nama̱ yóʼo ta sana nda̱kava iin na̱ yiví xi̱ní veʼe yóʼo ta ni̱xi̱ʼi̱na ku̱a̱chi na̱ xíʼin veʼe xi̱kuuña (Deuteronomio 22:8). Tá iin si̱ndi̱ki̱ xi̱kasínirí á xi̱kachiʼirí iin na̱ yiví, su̱ví ku̱a̱chi ta̱ xíʼin sa̱na níxi̱yo ña̱yóʼo. Soo, tá xa̱a̱ xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ tí kue̱ʼe̱ xi̱kuu si̱ndi̱ki̱ sa̱nara ta kǒo níxi̱ka̱ʼa̱nra xíʼin inkana xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ku̱a̱chi miíra xi̱kuuña tá xi̱kasínirí á xi̱kachiʼirí iin na̱ yiví ta nda̱a̱ kivi xa̱a̱ra kuvira xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Éxodo 21:​28, 29). Nu̱ú Jehová ndáyáʼviní ña̱ tákuyó, xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Israel ndáaña xi̱niñúʼu keʼéna tasaá kundaana miína.

Na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ tiempo xi̱naʼá, xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinna kivi chindeéñana ña̱ kǒo keʼéna iin ña̱ʼa ña̱ i̱yoní. Iin texto ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ta̱ David ña̱ xi̱kuni̱ra koʼora “loʼo ti̱kui̱í tá [xi̱]ndika̱a̱ ini pozo ña̱ íyo síín yéʼé ñuu Belén”. Soo, na̱ xi̱xaʼndachíñu ñuu Belén xi̱kuu na̱ filisteo. Tá ku̱ndaa-ini u̱ni̱ na̱ soldado ta̱ David ña̱ xi̱kuni̱ra koʼora ti̱kui̱í yóʼo, ni̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú ndóo na̱ filisteo, soo ni̱xo̱ʼvi̱nína ña̱ va̱ʼa ki̱ʼvina yóʼo, ta̱vána ti̱kui̱í ini pozo ña̱ Belén ta níʼinará ku̱a̱ʼa̱n xíʼnna nu̱ú ta̱ David. Soo ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱yóʼo? Kǒo níxiinra koʼorará, xa̱tarará nu̱ú ñuʼú ta ni̱ka̱ʼa̱nra: “Xa̱a̱ kúnda̱a̱va-inii̱ ndáaña ndákanixi̱ní Ndióxi̱, xa̱ʼa̱ ña̱kán ni iin yichi̱ kǒo keʼíi̱ ña̱yóʼo. ¿Á kivi koʼi̱ ni̱i̱ na̱ ta̱a yóʼo? Saáchi si̱lóʼo kuvina xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱rá” (1 Crónicas 11:​17-19). Ta̱ David kǒo níxikuni̱ra ña̱ kuvi ni iin na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ keʼéna iin ña̱ʼa ña̱ xi̱kuni miíra.

Saátu ke̱ʼé ta̱ Jesús, sananí ti̱xin iin visión ta̱ Ndi̱va̱ʼa ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ ná sakánara miíra nda̱a̱ xi̱ní templo tasaá kotora á sáka̱ku na̱ ángelra. Soo ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Va̱ása kotondosóún Jehová Ndióxi̱ún” (Mateo 4:​5-7). Ta̱ David xíʼin ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ kǒo kútóo Ndióxi̱ keʼéyó iin ña̱ʼa ña̱ sátukue̱ʼe̱ miíyó.

Tásaá, vitin ña̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó tá iin ña̱ʼa ña̱ kúni̱yó kusíkíyó ña̱ i̱yo kúúña? Suvi̱ ndiʼiví ña̱ sísíkíyó kúúña ña̱ i̱yo, soo sava yichi íyo na̱ túkue̱ʼe̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo kíʼinna kuenta, ña̱kán ¿ndáa ña̱ʼa xíniñúʼu kiʼinyó kuenta xíʼin tá kúma̱níka ndaka̱xinyó ña̱ kusíkíyó?”.

¿Á va̱ʼa kusíkíi̱ iin ña̱ʼa ña̱ kivi sátukue̱ʼe̱ yi̱ʼi̱?

Ña̱ va̱ʼa ndakuiinyó pregunta yóʼo, siʼna xíniñúʼu kiʼinyó kuenta ndáa ki̱ʼva íyo ña̱ kúni̱yó kusíkíyó. Tá kúú, kivi ndaka̱tu̱ʼúnyó ña̱yóʼo miíyó: “¿Xa̱a̱ nda̱saa na̱ yiví túkue̱ʼe̱ xíʼin juego yóʼo? ¿Á xínii̱ kusíkíi̱ juego yóʼo ta á kúúmiíi̱ ndaʼáchíñu ña̱ kuniñúʼi̱? ¿Ndáaña ndoʼi̱ tá ná ndakavai̱, á tá ná sa̱ña̱ ña̱ʼa ña̱ núʼni tokoi̱? ¿Á loʼo kuití tukue̱ʼi̱, á ku̱a̱ʼáníva tukue̱ʼi̱ ta nda̱a̱ kivi xai̱ kuvii̱?”.

Na̱ ndásakáʼnu Jehová va̱ʼaní kítáʼanna xíʼinra, soo tá kǒo vií ndáka̱xinna ña̱ kusíkína ta túkue̱ʼe̱na sananí va̱ásaka kivi ndakiʼinna chiñu ti̱xin congregación (1 Timoteo 3:​2, 8-​10; 4:​12; Tito 2:​6-8). Xa̱ʼa̱ ña̱kán, tá iin na̱ ndásakáʼnu Jehová sísíkína iin juego ndákaʼánna ña̱ nu̱ú Jehová ndáyáʼviní ña̱ tákuyó.

[Nota]

a Ña̱yóʼo kivi kooña veʼe ña̱ kánuní, antena, puente á yuku̱ ña̱ ta̱tiní nu̱ú. Na̱ ndáa parque ña̱ íyo chí Estados Unidos kǒo táxina ña̱ sandákava na̱ yiví miína xi̱ní veʼe ña̱ súkunní, saáchi káʼa̱nna ña̱ i̱yoní ña̱yóʼo.