Enda bua kuleshe mianda i muanka

“Kalashishi Ka Mbidi Ke Bukopo”—Kee kufuisha masaku su?

“Kalashishi Ka Mbidi Ke Bukopo”—Kee kufuisha masaku su?

Mueneno a Bible

“Kalashishi ka mbidi ke bukopo”—Kee kufuisha masaku su?

LELO TUBALEKIE KUSHAALA MU NKUASA BUA KUTALA BANTU ABAASHA, ATUE BANABENE NYI BATABADI ABATUPIKA, KUKAAMINA NA KUALALA, KUKITA MAASHA ABETAMINA BU KAYAK BUKIDIBUKIDI, SUNGA KUIYINA MU MEMA MUNKATSHI MUA MISHIPA YABETAMINA BU REQUINS.”—JURNALE A THE WILLOW GLEN RESIDENT.

A NO mayi aalesha kipikua kibapu kupalakana ngofu mu mianda ya maasha. Kufuima kua maasha, bu a kuitumba, kualala mu mabue a kasangu, kuitumba mbalo ila, na maasha a kukaamina muengie ula sunga ku nshibo ila nkuitumba paashi a, abilesha kufuima kua maasha e masaku. Maasha abetamina a kuselemuka mu neige abetamina bu Snowboards, kuitumba na nkinga ku muengie, maasha a kuselemuka kuibaya di tupombo abetamina bu skateboards, na maasha a kutambuka ku bilato bia tupombo, aatakula muntu bua kukila paadi mulombene kuimeena bua kutumpika muengie ula, sunga kutumpika mu kipaso akituesha kimpokoshi mu meso. Anka abilesha jurnale a Time, kufuima kua “kalashishi ka mbidi ke bukopo”​—akatakula bantu mu kuituula mu masaku​—akulesha lukalo lui nalo bantu midiyo lua “kuasha na lufu, mu ma mbalo e masaku, e moo na aatakula bantu abaashaa kalolo bua kuasha mu dia Lubingo na lukalo lua kukila pemeene mikalo yaabo.”

Anka, kuno kufuima kooso, akutuala masaku akile bungi. Bantu bebungi bakuete kutapika nsaa y’abakitshi kalashishi ka mbidi ke bukopo. Mu Etats-Unis, mu kipua kia 1997, kadimbo ka lupitaalo alutambulaa bantu be na lukalo lua bukuashi bua luntuluntu, nkatambule bantu basakukie ku maasha abetamina bu skateboard bakile pa 33 pa lukama, ku maasha a snowboard bantu 31 pa lukama, na bantu batumpikie ku muengie 20 pa lukama. Pabitale maasha, bipeta abituuku mbikile bubi, pa kutala bungi bua bantu bakuete kufua mu kukita kua kalashishi ka mbidi ke bukopo. Bano bafule ano maasha abashinguula masaku aatukila kuanka. Mungi muana mukashi baadi aasha maasha a masaku akile mu kualala mu mabue a kasangu abetamina bu ski amba’shi: “Mu binangu biande nauku nka’shi nafu.” Mungi muana mulume ashaa maasha abetamina bu snowboard akumbasha’shi: “Su tue mutapikie, abilesha’shi tue muituule mu masaku ngofu.”

Muyile bino bioso, muina Kidishitu mmulombene kupuandikisha naminyi pabitale ano maasha? Bible mmulombene kuitukuasha naminyi bua kuuka su tui balombene kukita kalashi ka mbidi ke bukopo sunga kukutua kuikakita? Kutaluula mueneno a Efile Mukulu pabitale muwa akuitukuasha bua kualuula ku ino nkonko.

Mueneno a Efile Mukulu pabitale muwa

Bible etulungula’shi Yehowa ni “nsulo ya muwa.” (Misambo 36:9) Ta muimene penda pa kupanga bantu nya, mmuate mpango ikata ya kuitupa bintu biatudi nabio lukalo bua kusangeela muwa. (Misambo 139:14; Bikitshino 14:16, 17; 17:24-28) Biabia mbilombane buatudia kushinguula’shi Efile Mukulu etutekie buatudia kukaluila bintu biadi muitupe. Miiya na mayi a kulonda abaabadi bape bena Isalele ayitukuasha pabitale uno muanda.

Muiya wa Moyise ubaadi autekie muntu buadia kukita bia’shi muwa wa mungi tawikalanga mu masaku. Su akutua kukita bianka na muntu ashimisha muwa, yawa muntu baadi mukutue kukaluila muwa wa muinaaye badi na kia kutuala mase a yawa mufue. Bu kileshesho, abaadi batekie sha nshibo buadia kuibaka ka lupoopo, kabaabadi abetamina bu parapet ku musaka wa nshibo ipia. Su ta muibikite, na muntu bapono ku nshibo yaaye, atuala mase aaye. (Miiya Ikituulwe 22:8) Su ngombe shekala n’etobmo akupila muntu nsengua amuipaa, kilumbu t’akikala pa mapampa a sha ngombe nya. Ku lungi lupese, su abaukanga’shi yawa ngombe mmutombokie na badimusha sha ngombe aye namu ta mmumulame, yawa ngombe bakupila muntu bamuipaa, sha ngombe atuala kilumbua na mbalombene kumuipaa. (Efilu 21:28, 29) Bu bikale muwa wi na muulo ku meso kua Yehowa, Muiya waye ubaadi aulesha muulo wataa nao kukaluila kua muwa.

Bafubi b’Efile Mukulu baasha lulamato abaadi abauku’shi ano mayi a kulonda abaadi atale dingi masaku abadi balombeene kuifuishila abo banabene. Mu ungi muisambo wa mu Bible, Davide baadi dingi efuku na lukalo lua ‘kutoma meema a mu kitonko kia mu Betelema.’ Betelema baadi ku matalua a bena Filistina mu aa mafuku. Basalayi basatu p’ababaapushishe lukalo lua Davide, abatuelele pa bukopo mu kishalelo kia bena Filistine, abo nkutapa meema mu kitonko kia mu Betelema, abo nkuiatuadila Davide. Davide bakitshine naminyi? Tabaadi mutome aa meema nya, anka baadi muiapongoole paashi. Bambile’shi: “Efile Mukulu ande anyookye, su naakuma kutoma ano meema! Nee mulombeene kutoma mase aa bano bantu beetadikishe ku lufu bwa kuiatwala su? Mwanda pa kwitadikisha ku masaku ngi pabadi beeatwale.” (1 Myanda 11:17-19) Ku meso kua Davide tabaadi mulombeene kutuula muwa waye mu masaku bua kupudisha malaka aaye nya.

Yesu baadi mukite dingi nka biabia nsaa ibaadi pangi mumone mu kimonua Diabulu amutompo bua’shi atumpikie pa kitenta kia ntempelo bua kutala su ba miikeyilu abafiki bamukaluile ku masaku. Yesu baluluile’shi: “Totompanga Yehowa Efile Mukulu oobe.” (Mateo 4:5-7) Eyendo, Davide na Yesu booso babidi abaadi abashinguula’shi ku meso ku’Efile Mukulu bibubi kukita muanda ulombene kutuula muwa wa muntu mu masaku.

Pabitale bino bileshesho, tui balombene kuiyipusha’shi: ‘Nkinyi kilombene kuitukuasha bua kutundula maasha e masaku na ashi masaku? Sunga mushindo wa kukisha kapapi wabakitaa kui bantu booso, wi kufuisha masaku, tui kuuka patudia kuimena naminyi?’

Abitungu netuule mu masaku su?

Sunga tuekala na lukalo lua kuasha maasha kinyi, bibuwa tuitaluule kalolo bua kuikala na mueneno ebuwa bua kupeta lualuulo. Kileshesho, tui kuiyipusha’shi: ‘Ano maasha aatuushaa masaku misango bungi kinyi? Ne na bintu bia kuasha nabio abikaluila ku masaku su? Nkinyi kilombene kukitshika su napona sunga’shi nakutua kutupika kalolo, sunga’shi bintu biande bia kuikaluila nabio biakutua kunkaluila? Bino bi kufuisha masaku apeela, su ne kutapika ngofu, sunga kuiyipaa su?’

Kuituula bisumanga mu masaku pa muanda wa kukisha kapapi nkulombene kuluisha kipuano kibuwa kia muina Kidishitu a binyibinyi na Yehowa, na kumukutshishua kupeta mashito kampanda mu kakongie. (1 Timote 3:2, 8-10; 4:12; Tite 2:6-8) Abimueka patooka’shi, sunga pabitale kukisha kua kapapi, bibuwa’shi muina Kidishitu ekale na mueneno a Mupangi pabitale kuata muwa bu kintu kia kishila.

[Footnote]

a Ano maasha a kuitumba ku nshibo ila bu ino yabetaminaa bu gratte-ciel, ku kitala sunga mu lupongo, mbeamone’shi e na masaku ebungi mu kipaso kiabadi beakandikie kui National Park Service mu États-Unis.