Kututuluka ha Chikuma

Nakutayiza Nyonga Lia Yehova Hakutwala ku Manyinga

Nakutayiza Nyonga Lia Yehova Hakutwala ku Manyinga

Nakutayiza Nyonga Lia Yehova Hakutwala ku Manyinga

Umwe Ndotolo Kanatu Lusango Wenyi

NAPWILE mu chimwe chipatulo cha shipitali ni kuhana kuli chimwe chizavu cha mandotolo yimwe mikanda ya autópsia. Mweji yoze wafwile kapwile ni hute lipi chinji. Chocho yingwamba ngwami: “Mutuhasa kwamba ngwetu, chuma chize chashiha mweji yono ni kawashi chili hemólise [kupiha cha glóbulos vermelhos mu manyinga] hamwe ni insuficiência renal aguda yize akwachili mumu lia kumusa manyinga anji.”

Umwe longeshi yakatuka ni kutenuka ngwenyi: “Unambe ngwe twasa manyinga eka kuli mweji? Yingukumbulula ngwami: “Ka, chambile chocho”. Muze te anasolola yizulie ya njiso ja mweji wacho, yingwamba nawa ngwami: “Mutuhasa kumona chize glóbulos vermelhos yinakalakala ku njiso, kashika yuma yino ye yapinjisa kukalakala kanawa cha lunjiso.” a Chocho, yuma yiyipihia chinji ni mate mu kanwa yangusasa, yinguputuka kulipikala chinji. Chipwe ngwe napwile ndotolo ha miaka yikehe, alioze iye kapwile longeshi, yingumona ngwami te chatambile kuhola kuluu chakuhona kuhana nyonga liami.

Muze yuma yino yalingiwile, te kanda ngupwa Chela cha Yehova. Nasemukine ha mwaka 1943 mu mbonge ya Sendai ku norte ya Japão. Amu tata apwile atologista ni psiquiatra, chocho yinguzanga kulilongesa kuuka. Ha mwaka wami wamuchiali ku shikola yinene, ha mwaka 1970 yingulimbata ni umwe mwana-pwo avuluka ngwo, Masuko.

Hinguputuka Mulimo wa Patologia

Masuko yakalakala chinji hanga akwase kulanda yuma ya ku zuwo ndo muze te munguhwisa kulilongesa. Kulilongesa kuuka chapwile ni kunguvwisa kuwaha chinji. Napwile ni kukomoka chinji ni kulishimwoka ha kumona chize mujimba wa mutu autangile! Chipwe chocho, te chishi kumana kama hanga ngunyonge nyi kwatwama umwe Sakatanga. Napwile ni kunyonga ngwami kota kulilongesa chinji kuuka muchingukwasa kunyingika ulemu wa mwono. Muze nahwishile kulilongesa shikola, yinguzanga kununga ni kulilongesa hakutwala ku chikuma cha patologia, hanji ngwetu kulilongesa kupwa cha misongo, yuma yize yakukoka misongo ni kapinda wa misongo yacho.

Muze naputukile kulinga autópsia kuli afu waze afwile ni musongo wa câncer, yinguputuka kuhangulula uukiso wa manyinga. Mieji waze akwete musongo wa câncer uze yiwatanda chinji mahasa kupwa ni musongo wa katota ni kuhonga chinji. Amu uwukiso wa quimioterapia wakwokesa musongo wa katota, kashika mandotolo akusakula kusa manyinga kuli mieji. Hachino, ami te nakunyonga ngwami, kusa manyinga kuli mweji chakulingisa hanga câncer alitande chinji. Musono mandotolo kananyingika ngwo, kusa manyinga chakuhongesa mieji waze ali ni musongo wa câncer, chikwo nawa chakupwa chikalu mweji wacho kuhinduka. b

Yuma yize nambanga ku uputukilo, yalingiwile ha mwaka 1975. Longeshi yoze wapwile ni kuwuka mweji yoze wafwile kalilongesele chinji hakutwala ku yikola ya manyinga. Kashika evwile uli muze namulwezele ngwami mweji kafwa mumu lia kumusa manyinga! Chipwe chocho, yingununga ni kuhanjika mba hakupalika cha mashimbu akehe iye yalihumikiza.

Chipwe Misongo Chipwe Kufwa Kuyichi Kapwako Nawa

Ha mashimbu jacho e mukwetu pwo alinyingikine ni umwe kashinakaji Chela cha Yehova. Muze aputukile kuhanjika nenyi, iye yazachisa liji “Yehova.” Chocho mukwetu pwo yamuhula yize liji liacho linalumbunuka. Iye yakumbulula ngwenyi, “Yehova lili jina lia Zambi wamwenemwene.” Masuko kapwile ni kutanga Mbimbiliya chize mu wanuke, alioze Mbimbiliya yize apwile ni kutanga ha chihela cha jina lia Yehova kasalakanyisaho chisanyiko “MWENE.” Haliapwila iye te hanyingika ngwenyi, Zambi kali mutu yoze ukwete jina!

Masuko yaputuka kulilongesa Mbimbiliya ni mama wacho Chela cha Yehova. Muze nahetele ku zuwo kukatuka ku shipitali, ha ola 1 ya mandemba, mukwetu pwo yangulweza ni chiseke ngwenyi: “Mbimbiliya yakwamba ngwo, misongo ni kufwa muyikahwa.” Yingumukumbulula ngwami, “Au kali lusango mupema!” Iye yanunga ngwenyi: “Chifuchi chaha chinakundama, chazangile hanga ukise mashimbu je.” Yingunyonga ngwami, iye kanazange hanga ngweche mulimo wami wa kuuka, kashika hituzwela chinji, chocho yuma mu ulo wetu yiyipiha.

Chipwe chocho, mukwetu pwo kahongele kungwambulwila sango ja mu Mbimbiliya. Kapwile ni kulemba kuli Zambi hanga amukwase kuwana yisoneko yipema ni kungulwekayo. Maliji ali ha mukanda wa Chilumbununyi 2:22, 23 akwamba ngwo: “Mutu chika mafumbuka ha kuhondangana chenyi cheswe, ni kulifwita cha mbunge yenyi chize ahondanganyine nacho kushi lia tangwa? . . . Chipwe ha ufuku mbunge yenyi kuyahwimine. Chino nawa chapwa chamokomoko,” kangukwachile chinji ku mbunge. Yino ye te ngunalingi—kulihana chinji ku mulimo wa kuuka mwalwa ni ufuku, alioze chakuhona uwahililo.

Tangwa limwe Liayenga chimene, ha kakweji wa Julho wa mwaka 1975, muze te mukwetu pwo ayile ku Zuwo lia Wanangana, ni yami yingumukaula. Iye kakomokene chinji ha kungumonako, ni Yela ja Yehova akwo kangutambwile kanawa. Kukatuka ha tangwa lize, hinguputuka kuya ku kukunguluka hita Liayenga. Ha kupalika cha kakweji umuwika, umwe Chela cha Yehova wa mu chikungulwila chacho yaputuka kulilongesa Mbimbiliya ni yami. Hakupalika cha tukweji atatu chize haze mukwetu pwo aputukile kulilongesa Mbimbiliya, yamupapachisa.

Yingutayiza Nyonga lia Zambi Hakutwala ku Manyinga

Hakupalika cha mashimbu akehe, hingunyingika ngwo Mbimbiliya yakwamba ngwo akwa-Kristu katamba ‘kwehuka manyinga.’ (Yilinga 15:28, 29; Uputukilo 9:4) Amu te nakuyambashana kulu hakutwala ku uwukiso wa manyinga, chakapwile chikalu kutayiza nyonga lia Zambi hakutwala ku manyinga. c Yingunyonga ngwami: “Nyi kwatwama umwe Sakatanga mba iye kanambe ngwenyi kutwatambile kutambula manyinga, kashika kota nyonga lienyi linalite.”

Nalilongesele nawa ngwami, chuma chize chakukoka shili ni kufwa yili shili yize twahingile kuli Alama. (A-Roma 5:12) Ha shimbu liacho, te ngunahengwola hakutwala ku arteriosclerose hanji ngwetu, musongo uze wakukalisa mijipa. Muze tunashinakajiwa, mijipa yetu yakukala ni kusosewa. Chino chakukoka misongo yinji yipi. Kashika chinalite kunyonga ngwetu yuma yino yeswe yakwiza mumu lia shili yize twahingile. Kukatuka hoho, zango liami ku yuma ya uwukiso yiliputuka kutepuluka. Yehova wika mwe mahasa kuhwisa misongo ni kufwa!

Ha kakweji wa Março wa mwaka 1976, hakupalika cha tukweji shimbiali chize haze naputukilile kulilongesa Mbimbiliya, yingwecha kulilonges ku shikola yinene. Nevwile woma ngwe te chichi keza kukalakala nawa ngwe ndotolo, alioze yinguwana mulimo ku shipitali yikwo. Kangupapachishile ha kakweji wa Maio wa mwaka 1976. Yingumona ngwami jila yipema yakuzachishilamo kanawa mwono wami, yapwile kupwa pionelu. Kashika yingulinga chocho kukatuka ha kakweji wa Julho wa mwaka 1977.

Kukalila Nyonga lia Zambi Hakutwala ku Manyinga

Ha kakweji wa Novembro wa 1979, yami ni Masuko hitulukila ku mbonge ya Chiba kuze te kunafupiwa chinji ukwaso wa akwa-kwambujola. Chocho hinguwanako yimwe shipitali kuze te mungupwa ni kukalakala maola akehe. Ha tangwa liami litangu ku shipitali yacho, chimwe chizavu cha mandotolo akwa-kupasula yangujingilika. O yanguhula ngwo: “Yena uli Chela cha Yehova, mba yika mulinga nyi ngwe umwe mweji yoze unafupiwa manyinga meza ku shipitali?”

Yingwakumbulula ni vumbi ngwami, mungukaula yize Zambi akwamba hakutwala ku manyinga. Hingulumbununa ngwami, kwatwama yitumbo yikwo yize muyihasa kusalakana uwukiso wa manyinga, chikwo nawa te mungusa tachi hanga ngukwase mweji wacho kulita ni uhashi wami. Hanyima ya kuhwisa lusango wacho yoze wambachile ola yamuundu, kasongo wa mandotolo yamba ngwenyi: “Kushi mulonga. Alioze nyi ngwe mututambula umwe mweji yoze wahita manyinga anji, yetu mutumuwuka chakuhona kukunjisa mu yuma yacho.” Kasongo wacho te kakwete lufuma wa kupwa mutu mukalu, alioze hanyima lia lusango yoze twapwile nenyi, yitupwa masepa. Chocho chize haze iye yaputuka kuvumbika ufulielo wami.

Nanungine ni Kukalila Nyonga lia Yehova Hakutwala ku Manyinga Chipwe ha Mashimbu Akalu

Muze te tunakalakalila ku Chiba, ha shimbu liacho Yela ja Yehova te kanatungu Mbetele mu Japão. Yami ni mukwetu pwo twapwile ni kuyako mu mashinyi kamuwika ha poso hanga tuwuke akwa-kulihana waze te anatungu Mbetele yacho. Hakupalika cha mashimbu akehe, yatusanyika hanga tukalakale ku Mbetele ya Ebina. Kashika ha kakweji wa Março wa mwaka 1981, yituya ni kutwama ku mazuwo amwe kuze te kwatwama unji wa mandumbu 500. Ha mashimbu a chimene napwile ni kukwasa kukomba mu kumba, alioze chingoloshi kupima mandumbu.

Ilma Iszlaub, yoze wakatukile ku Austrália ni kwiza mu Japão ha mwaka 1949 ngwe mishionaliu, kapwile mweji wami. Iye te kayiza umwe musongo avuluka ngwo, leucemia, chikwo nawa mandotolo kamulwezele ngwo, te kwamusala wika tukweji akehe hanga afwe. Ilma yalituna kutambula manyinga waze te mamukwasa kununga ni mwono ha amwe mashimbu akehe, alioze yasakula kupalikisa matangwa jenyi a mwono waze amusalileko ku Mbetele. Ha yisuho yimwe hemoglobina yapwile ni kupalumuka ndo 3 hanji 4 gramas! (Mutu katamba kupwa ni 12 hanji 15 gramas.) Ha mashimbu jacho te kanda kuchipwa yitumbo ngwe eritropoetina yize yakukwasa mutu kupwa ni glóbulos vermelhos. Ilma kanungine ni kusolola ufulielo wenyi mu liji lia Zambi ndo ha kufwa chenyi ha kakweji wa Janeiro wa mwaka 1988, muze te hikwapalika miaka shimbiali!

Ha kupalika cha miaka, mandumbu anji a ku Mbetele ya Japão kafupiwile kwapasula. Twakusakwilila chinji mandotolo waze akukwasa kupasula chakuhona kwasa manyinga. Ha mashimbu amwe kapwile ni kungusanyika hanga ngutale chize mulimo wacho wapwa hanji kukwasako chikehe. Nakusakwilila chinji mandotolo waze akuvumbika chiyulo cha Yela ja Yehova cha kulituna katambula manyinga. Mulimo uno wanguhele uhashi unji wa kwambujola yize nafuliela. Matangwa wanoene, umwe ndotolo kamupapachisa ngwe Chela cha Yehova.

Amu mandotolo alilongesa kuwuka Yela ja Yehova chakuhona manyinga, mieji akwo anji no kakuyuka chinji. Musono tunanyingika ngwetu, atu waze akwapasula chakuhona kwasa manyinga kakuhinduka nikawashi chakuhona kapinda munji.

Ngunanungu ni Kulilongesa Kuli Ndotolo Munene

Nakweseka kulilongesa yuma yaha hakutwala ku uwukiso. Alioze nakulilongesa nawa chinji kuli Yehova Ndotolo munene. Iye keshi kumona wika chize twapwa haze, alioze kanatunyingika kanawa. (1 Samuele 16:7) Amu nguli ndotolo, nakusa tachi hanga ngunyingike kanawa mweji, chakuhona kulihulikila wika ha musongo uze uli nawo. Chino chakungukwasa kuwuka kanawa mieji jami.

Ndo musono, ngunanungu ni kukalakala ku Mbetele. Nakuwahilila chinji ha kukwasa akwetu kunyingika Yehova ni shimbi jenyi hakutwala ku manyinga. Nakulemba kuli Yehova, Ndotolo munene hanga anehe songo ni kuhwisa misongo yeswe hamwe ni kufwa. Maliji Ja Yasushi Aizawa.

[Maliji ali mushi]

a Mukanda avuluka ngwo Técnicas Modernas em Banco de Sangue e Transfusão, wa Dra. Denise M. Harmening, unambe ngwo, mweji yoze wapwile kafumba, yoze amusele manyinga hanji yoze amulingile transplante, kulutwe mahasa kupwa ni kapinda munene nyi ngwe mamusa manyinga. Mumu chino chakupihisa glóbulos vermelhos ja mweji. Ha yikuma ngwe yino, muze mutu akumupima shimbu kanda achimusa manyinga, kupima chacho kuchishi kusolola nyi mutu mahasa kupwa ni umwe kapinda. Umwe mukanda avuluka ngwo, Dailey’s Notes on Blood (Notas sobre o Sangue, de Dailey), wakwamba ngwo, kupiha cha glóbulos vermelhos muchihasa kulingiwa chipwe ngwe mutu matambula ndambu ya manyinga waze kalitele. Muze njiso jakuhona kukalakala kanawa, ulembe wakulitanda hakehe-hakehe mu mujimba wa mutu mumu njiso kujishi kuhasa nawa kuchiza yuma yipi yize yili mu manyinga.

b Mukanda Journal of Clinical Oncology wa mwaka 1988 wambile hakutwala ku uwukiso wa câncer ngwo, mieji waze kaasele manyinga ha kwapasula kaahindukile kuhiana waze atambwile manyinga.

c Nyi unazange kunyingika nawa hakutwala ku yize Mbimbiliya yakwamba hakutwala ku manyinga, tala kamukanda Como Pode o Sangue Salvar a Sua Vida? wakufwambwisa kuli Yela ja Yehova.

[Chikuma chilemu]

“Hingulumbununa ngwami, kwatwama yitumbo yikwo yize muyihasa kusalakana uwukiso wa manyinga, chikwo nawa te mungusa tachi hanga ngukwase mweji wacho kulita ni uhashi wami”

[Chikuma chilemu]

“Amu mandotolo alilongesa kuwuka Yela ja Yehova chakuhona manyinga, mieji akwo anji no kakuyuka chinji”

[Chizulie]

Helu: Ngunalingi pande ja mbunga

Ku kwoko lia chindume: Yami ni mukwetu pwo Masuko, musono