Thiĩ harĩ ũhoro

Nĩ Ndetĩkanirie na Mawoni ma Ngai Megiĩ Thakame

Nĩ Ndetĩkanirie na Mawoni ma Ngai Megiĩ Thakame

Nĩ Ndetĩkanirie na Mawoni ma Ngai Megiĩ Thakame

NDAGĨTARĨ AKĨHEANA RŨGANO RWAKE

NDAARĨ rumu-inĩ ĩmwe thibitarĩ ngĩtaarĩria gĩkundi kĩa mandagĩtarĩ maumĩrĩra marĩa moonekete thutha wa gũthuthuria kĩrĩa gĩatũmĩte mũrwaru ũmwe akue. Mũrwaru ũcio wakuĩte aarĩ na growth yarĩ na kansa, na ngĩmeera ũũ: “No tuuge atĩ gĩtũmi kĩa mũrwaru ũcio gũkua nĩ gũkorũo tũhengereta tũtune twa thakame yake nĩ twathũkĩte na higo yake yarĩ na thĩna nĩ ũndũ wa gwĩkĩrũo thakame.”

Profesa ũmwe aarũgamire akiuga ũũ arakarĩte: “Ũrenda kuuga twamwĩkĩrire mũthemba wa thakame ũrĩa ũtagĩrĩire?” Na niĩ ngĩmwĩra, “Ũguo tiguo ndĩrenda kuuga.” Ndamuonirie mbica cia tũcunjĩ twa higo ya mũrwaru ũcio, ngĩmwĩra, “Tũhengereta tũtune tũrĩa tũrĩ higo-inĩ tũroneka atĩ nĩ tũthũkangĩte na kwoguo no tuuge atĩ ũndũ ũcio nĩguo watũmire higo yage kũruta wĩra.” * Ndaiguaga ndĩ na guoya mũno. O na gũtuĩka ndiarĩ na ũmenyeru mũnene ũrigitani-inĩ, na we aarĩ profesa, nĩ ndanyitĩrĩire mũrũgamo wakwa.

Rĩrĩa ũndũ ũcio wekĩkire, ndiarĩ Mũira wa Jehova. Ndaciarirũo mwaka wa 1943, taũni-inĩ ya Sendai ĩrĩa ĩrĩ mwena wa rũgongo wa Japan. Na tondũ baba aarĩ ndagĩtarĩ wa laboratory na wa mĩrimũ ya meciria, nĩ ndatuire itua rĩa gũthomera ũrigitani. Mwaka wa 1970, ndĩ mwaka wa kerĩ cukuru-inĩ ya ũrigitani, nĩ ndahikirie mũirĩtu wĩtagwo Masuko.

Gũthomera Ũhoro Wĩgiĩ Mĩrimũ

Masuko nĩ aarutaga wĩra nĩguo tuone mbeca cia mabataro rĩrĩa ndaarĩ cukuru. Nĩ ndakenagio mũno nĩ maũndũ megiĩ ũrigitani. Nĩ ndagegagio nĩ ũrĩa mwĩrĩ wa mũndũ ũmbĩtwo na njĩra ya magegania. O na kũrĩ ũguo, ndiecirĩtie ũhoro wĩgiĩ Mũũmbi. Ndeciragia atĩ gwĩka ũthuthuria wĩgiĩ maũndũ ma ũrigitani nĩ kũngĩatũmire ũtũũro wakwa ũgĩe na muoroto. Kwoguo thutha wa gũtuĩka ndagĩtarĩ, nĩ ndatuire itua rĩa kuongerera gĩthomo ngĩthiĩ gũthomera ũhoro wĩgiĩ mĩrimũ, ta ũrĩa ĩkoragwo ĩhaana, kĩrĩa gĩtũmaga yumĩre, na maumĩrĩra mayo.

Rĩrĩa ndathuthuragia mĩĩrĩ ya arwaru arĩa maakuĩte nĩ ũndũ wa kansa, nĩ ndambĩrĩirie gwĩkĩrĩra nganja ũhoro wĩgiĩ andũ gwĩkĩrũo thakame. Arwaru arĩa marĩ na kansa ĩtheremete mũno nĩ mauraga thakame na kwoguo ĩkanyiha mwĩrĩ-inĩ. Tondũ chemotherapy nĩ ĩtũmaga thakame ĩnyihe makĩria, kaingĩ mandagĩtarĩ maugaga mũrwaru ekĩrũo thakame. No nĩ ndacokire kuona atĩ gwĩkĩrũo thakame no gũtũme kansa ĩthereme makĩria. Ũmũthĩ nĩ kũmenyekete atĩ gwĩkĩrũo thakame no kũnyihie ũhoti wa mwĩrĩ wa kũrũa na mĩrimũ, na ũndũ ũcio ũtũme growth ikũre rĩngĩ na kũnyihie ũhotekeku wa arwaru a kansa kũhona. *

Ũndũ ũrĩa ngũtaarĩirie kĩambĩrĩria-inĩ wekĩkire mwaka wa 1975. Profesa ũcio ngũgwetete nĩwe warũgamagĩrĩra ũhoro wĩgiĩ mũrwaru ũcio wakuĩte, na aarĩ mũtaaramu wa maũndũ ma thakame. Nĩkĩo aarakarire rĩrĩa aaiguire ngiuga atĩ mũrwaru ũcio aakuĩte nĩ ũndũ wa gwĩkĩrũo thakame. No nĩ ndaathire na mbere gũtaarĩria ũthuthuria wakwa, na o kahora akĩhoorera.

Mĩrimũ na Gĩkuũ nĩ Igaathira

Ihinda-inĩ rĩu nĩrĩo mũtumia wakwa aaceereirũo nĩ mũtumia ũmwe mũkũrũ warĩ Mũira wa Jehova. Mũtumia ũcio aagwetire kiugo “Jehova” akĩmũhunjĩria, nake mũtumia wakwa akĩmũũria ũguo nĩ kuuga atĩa. Mũtumia ũcio Mũira wa Jehova akĩmwĩra, “Jehova nĩ rĩĩtwa rĩa Ngai ũrĩa wa ma.” Masuko nĩ aathomaga Bibilia kuuma arĩ o mũnini, no Bibilia ĩrĩa aahũthagĩra nĩ yeheretio rĩĩtwa rĩa Ngai ĩgekĩrũo “MWATHANI.” Hĩndĩ ĩyo nĩrĩo aamenyire atĩ Ngai nĩ arĩ rĩĩtwa.

Masuko aambĩrĩirie kwĩruta Bibilia o rĩo na mũtumia ũcio Mũira wa Jehova. Rĩrĩa ndainũkire kuuma thibitarĩ kĩndũ ta thaa mũgwanja cia ũtukũ, mũtumia wakwa aanjĩrire ũũ akenete: “Bibilia yugaga atĩ mĩrimũ na gĩkuũ nĩ ikaaniinwo!” Na niĩ ngĩmwĩra, “ũcio nĩ ũndũ mwega mũno!” Agĩcoka akĩnjĩra, “Tondũ thĩ njerũ nĩ ĩroka ica ikuhĩ, ndirenda ũteange mahinda maku.” Ndanyitire ta aranjĩra ndige ũndagĩtarĩ, na kwoguo ngĩrakara na kĩhiko gitũ gĩkĩgĩa heho.

No mũtumia wakwa ndakuire ngoro. Nĩ aahoyaga Ngai amũteithie kuona maandĩko marĩa mangĩnjagĩrĩra na akanyonia. Ciugo ici cia Kohelethu 2:22, 23 nĩ ciahutirie ngoro mũno: “Mũndũ-rĩ, hihi agunĩkaga atĩa kuumana na wĩra wake wothe mũritũ na merirĩria marĩa matũmaga arute wĩra na kĩyo mũhuro wa riũa? . . . Nginya ũtukũ ngoro yake ndĩhurũkaga. Ũndũ ũcio o naguo no wa tũhũ.” Rĩandĩko rĩu nĩ rĩataarĩirie ũrĩa ndekaga, tondũ nderutanagĩria mũno maũndũ-inĩ ma ũrigitani no ndiaiguaga njiganĩire.

Mũthenya ũmwe Kiumia rũcinĩ kũrĩ Julaĩ 1975, rĩrĩa mũtumia wakwa aathiire Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki ya Aira a Jehova, o na niĩ nĩ ndaatuire itua rĩa gũthiĩ. Mũtumia wakwa nĩ aamakire mũno kũnyona kuo, na nĩ ndanyitirũo ũgeni wega nĩ Aira a Jehova. Kuuma mũthenya ũcio, nĩ ndaathiaga mĩcemanio yothe ya Kiumia. Thutha wa kĩndũ mweri ũmwe, nĩ ndaambĩrĩirie kwĩruta Bibilia hamwe na Mũira wa Jehova. Mũtumia wakwa aabatithirio mĩeri ĩtatũ thutha wa gũceererũo nĩ Aira a Jehova riita rĩa mbere.

Gwĩtĩkania na Mawoni ma Ngai Megiĩ Thakame

Thutha wa ihinda nĩ nderutire atĩ Bibilia ĩraga Akristiano ‘methemage thakame.’ (Atũmwo 15:28, 29; Kĩambĩrĩria 9:4) Tondũ ndaarĩ na nganja ũhoro-inĩ wĩgiĩ andũ gwĩkĩrũo thakame, ndiaritũhĩirũo gwĩtĩkania na mawoni ma Ngai megiĩ thakame. * Ndeĩrire atĩrĩ, ‘Angĩkorũo nĩ kũrĩ Mũũmbi na ũguo nĩguo augĩte, nĩ kuuga atĩ nĩguo kwagĩrĩire.’

Ningĩ nĩ nderutire atĩ tũrwaraga na tũgakua nĩ ũndũ wa mehia ma Adamu. (Aroma 5:12) Hĩndĩ ĩyo, nĩ ndaathuthuragia ũhoro wĩgiĩ mũrimũ wa mĩkiha ya thakame. O ũrĩa tũrakũra, mĩkiha itũ nĩ yũmaga na ĩgacekeha, ũndũ ũrĩa ũtũmaga tũrware mĩrimũ ta ya ngoro, tombo, na higo. Kwoguo ngĩona atĩ ũndũ ũcio nĩ ũratwarana na meciria atĩ kĩhumo kĩa mathĩna macio nĩ kwaga gũkinyanĩra kũrĩa twagaire. Thutha wa kũmenya ũguo, kĩyo gĩakwa maũndũ-inĩ megiĩ ũrigitani gĩkĩambĩrĩria kũnyiha. No Jehova Ngai tu ũngĩhota kũniina mĩrimũ na gĩkuũ!

Kũrĩ Machi 1976, mĩeri mũgwanja thutha wa kwambĩrĩria kwĩruta Bibilia, ngĩtigana na mathomo yunivasĩtĩ-inĩ ya thibitarĩ. Nĩ ndetigagĩra ngona ta itangĩonire wĩra wa ũndagĩtarĩ rĩngĩ, no nĩ ndonire wĩra thibitarĩ-inĩ ĩngĩ. Ndaabatithirio Mĩĩ 1976. Ndaatuire atĩ njĩra ĩrĩa njega biũ ya kũhũthĩra ũtũũro wakwa, nĩ gũtungata ndĩ mũhunjia wa mahinda mothe, kana painia, ũndũ ũrĩa ndaambĩrĩirie Julaĩ 1977.

Gũtetera Mawoni ma Ngai Megiĩ Thakame

Kũrĩ Novemba mwaka wa 1979, twĩ na Masuko nĩ twathamĩire kĩũngano kĩmwe Gĩcigo-inĩ gĩa Chiba kũrĩa kwarĩ na bata mũnene wa ahunjia. Nĩ ndonire thibitarĩ ĩrĩa ingĩarutire wĩra rĩmwe na rĩmwe. Mũthenya wa mbere ũrĩa ndathiire wĩra, nĩ ndathiũrũrũkĩirio nĩ mandagĩtarĩ aigana ũna arĩa maathĩnjanaga. Maanjũririe atĩrĩ, “Tondũ ũrĩ Mũira wa Jehova-rĩ, ũngĩka atĩa kũngĩũka mũrwaru ũrabatara gwĩkĩrũo thakame?”

Nĩ ndataarĩirie na njĩra ya gĩtĩo atĩ ingĩka ũrĩa Ngai augĩte ũhoro-inĩ wĩgiĩ thakame. Ningĩ nĩ ndataarĩirie atĩ kwarĩ na njĩra ingĩ ingĩhũthĩrũo itekũbatara mũndũ ekĩrũo thakame, na atĩ nĩ ingĩekire ũrĩa wothe ingĩahotire nĩguo ndeithie arwaru. Thutha wa ndeereti ya kĩndũ ta ithaa rĩmwe, mũnene wa mandagĩtarĩ acio aaugire, “Nĩ ndanyita. No kũngĩũka mũrwaru ũnyihĩirũo nĩ thakame mũno, nĩ ithuĩ tũrĩmũrũmbũyagia.” Mũnene ũcio wa mandagĩtarĩ ooĩkaine arĩ mũndũ mũritũ kũhiũrania nake, no thutha wa ndeereti ĩyo nĩ twagĩire ũrata mwega, na hĩndĩ ciothe nĩ aatĩaga wĩtĩkio wakwa.

Mũrũgamo Wĩgiĩ Thakame Kũgerio

Rĩrĩa twatungataga Chiba, wabici njerũ ya Aira a Jehova nĩ yaakagwo bũrũri-inĩ wa Japan taũni-inĩ ya Ebina. Twĩ na mũtumia wakwa nĩ twathiaga kuo riita rĩmwe harĩ kiumia nĩguo tũkarũmbũiye ũgima wa mwĩrĩ wa Aira a Jehova arĩa meerutagĩra mwako-inĩ ũcio wĩtagwo Betheli. Thutha wa mĩeri mĩnini, nĩ twetirũo tũgatungatage mahinda mothe kũu Betheli ya Ebina. Kwoguo mweri-inĩ wa Machi 1981, tũkĩambĩrĩria gũikaraga nyũmba-inĩ iria ciaikaragwo nĩ erutĩri makĩria ma 500. Mathaa ma rũcinĩ ndateithagĩrĩria gũtheria mbabu na cioro iria ciarĩ kũu mwako-inĩ, narĩo thutha wa mĩaraho ngathiĩ kũrigita andũ.

Mũrwaru ũmwe ndathondekaga eetagwo Ilma Iszlaub, ũrĩa wokĩte Japan kuuma Australia arĩ mishonarĩ mwaka-inĩ wa 1949. Aarĩ na kansa ya thakame, na eerĩtwo nĩ mandagĩtarĩ arĩa maamũthondekaga atĩ angĩatũũrire o mĩeri mĩnini. Ilma nĩ aaregire gwĩkĩrũo thakame atĩ nĩguo araiharaihie ũtũũro wake, na agĩthuura gũikara Betheli nginya rĩrĩa angĩakuire. Mahinda macio, ndawa ta erythropoietin, iria itũmaga mwĩrĩ ũrute tũhengereta tũtune, itiarĩ kuo. Rĩmwe na rĩmwe thakame yake yakoragwo ĩrĩ nini mũno, no nĩ ndekaga ũrĩa wothe ingĩahotire nĩguo ndĩmũthondeke. Ilma aathiire na mbere gũkorũo na wĩtĩkio mũrũmu harĩ Kiugo kĩa Ngai nginya rĩrĩa aakuire mweri-inĩ wa Janũarĩ 1988, mĩaka mũgwanja thutha ũcio!

Kwa ihinda rĩa mĩaka ĩigana ũna, erutĩri amwe a wabici ya rũhonge ya Aira a Jehova ya Japan nĩ mabatarĩte gũthĩnjwo. Ũndũ mwega nĩ atĩ, mandagĩtarĩ a thibitarĩ iria ikuhĩrĩirie nĩ metĩkĩrĩte kũmathĩnja matekũmekĩra thakame. Ndanetwo thieta maita maigana ũna ngone ũrĩa mareka, na rĩmwe nginya ngateithĩrĩria gũthĩnja mũrwaru. Nĩ ngenagio nĩ mandagĩtarĩ arĩa matĩaga mũrũgamo wa Aira a Jehova wĩgiĩ thakame. Kũrutithania wĩra nao nĩ kũheete mĩeke mĩingĩ ya kũmeera ũhoro wĩgiĩ wĩtĩkio wakwa. Ica ikuhĩ ndagĩtarĩ ũmwe nĩ aabatithirio agĩtuĩka Mũira wa Jehova.

Ũndũ wa gwĩkĩra ngoro nĩ atĩ, kĩyo kĩa mandagĩtarĩ gĩa gũthondeka Aira a Jehova matekũmekĩra thakame nĩ gĩtũmĩte kũgĩe mogarũrũku manene maũndũ-inĩ megiĩ ũrigitani. Arwaru gũthĩnjwo mategwĩkĩrũo thakame nĩ kuonanĩtie atĩ nĩ kũrĩ moguni maingĩ ma gwĩthema gwĩkĩra andũ thakame. Ũthuthuria nĩ wonanĩtie atĩ arwaru nĩ mahonaga na ihenya na magakorũo matarĩ na mathĩna maingĩ thutha wa gũthĩnjwo.

Gũthiĩ na Mbere Kwĩruta Kuumana na Ndagĩtarĩ Ũrĩa Mũnene

Nĩ ngeragia gũtwarana na ũhoro wa ica ikuhĩ wĩgiĩ ũrigitani. O na kũrĩ ũguo, no thiaga na mbere kwĩruta kuuma kũrĩ Jehova, Ndagĩtarĩ ũrĩa mũnene. Ndaroraga o kĩrĩa kĩroneka na maitho no aroraga mũndũ e wothe. (1 Samueli 16:7) Ngĩthondeka mũrwaru, ndiroraga o thĩna ũrĩa arĩ naguo no ndĩmũroraga e wothe. Ũndũ ũcio nĩ ũndeithagia kũhe mũrwaru ũrigitani mwega.

No ndungataga Betheli, na ũndũ ũmwe ngenagĩra mũno nginya rĩu nĩ kũruta andũ ũhoro wa Jehova, nginya kũmeera mawoni make megiĩ thakame. Ihoya rĩakwa nĩ atĩ ica ikuhĩ Jehova Ngai, Ndagĩtarĩ Ũrĩa Mũnene, nĩ arĩniina mĩrimũ yothe na gĩkuũ.—Ta ũrĩa rũheanĩtwo nĩ Yasushi Aizawa.

[Ũhoro wa magũrũ-inĩ]

^ Kũringana na ibuku rĩĩtagwo Modern Blood Banking and Transfusion Practices rĩa Dr. Denise M. Harmening, “tũhengereta tũtune no tũthũke” angĩkorũo “mũrwaru anakorũo na nda, agekĩrũo thakame, kana agekĩrũo kĩĩga kĩa mwĩrĩ kĩa mũndũ ũngĩ.” Hĩndĩ ta ĩyo, tũhengereta twa kũrũa na mĩrimũ tũrĩa tũtũmaga mũrwaru ehĩrũo thutha wa gwĩkĩrũo thakame “tũtionekaga rĩrĩa mwĩrĩ ũrathuthurio mbere ya gwĩkĩrũo thakame.” Kũringana na ibuku rĩĩtagwo Dailey’s Notes on Blood, tũhengereta tũtune no tũthũke “o na mũrwaru angĩkĩrũo thakame nini tu . . . ĩtaratwarana na thakame yake. Rĩrĩa higo yaga kũruta wĩra, thakame ya mũrwaru ĩthũkaga o kahora tondũ higo ndĩhotaga kũruta gĩko kĩrĩa kĩrĩ thĩinĩ wa thakame.”

^ Ibuku rĩĩtagwo Journal of Clinical Oncology, rĩa Agosti 1988, rĩaugĩte ũũ: “Ũhotekeku wa kwaga kũhona wa arwaru arĩa mekĩragwo thakame rĩrĩa marathĩnjwo nĩ mũnene gũkĩra wa arwaru a kansa arĩa mathĩnjagwo mategwĩkĩrũo thakame.”

^ Nĩguo wone ũhoro makĩria wĩgiĩ ũrĩa Bibilia ĩrutanaga igũrũ rĩgiĩ thakame, rora broshua ĩtagwo Damu Yaweza Kuokoaje Uhai Wako? ĩrĩa ĩcabĩtwo nĩ Aira a Jehova.