Kʼot ta koʼtan te bin ya yal te Dios ta swenta te chʼichʼe

Jtul doctor ya schol te bin kʼax ta skuxlejal

TEKʼELON ta stojol bayal doctoretik ta jun hospital-a yuʼun ya jchol te bin la yichʼ tael ta jun autopsia te la yichʼ pasbeyel jtul winik te yichʼoj cáncer-ae. Jich la kal: «Ya xjuʼ ya kaltik te jaʼ milot yuʼun te hemólisis [laj te glóbulos rojos yuʼune] sok te insuficiencia renal aguda ta skaj te otsesbot bayal chʼichʼe».

Jtul maestro tejkʼaj sok jich la yal sok yilinba: «¿Yakatbal ta yalel te ma lek te chʼichʼ la kakʼbeytike?». Jich la jsutbey: «Maʼuk, ma jaʼuk ya jkʼan ya kal-abi». Tey-abi la kakʼ ta ilel fotoetik yuʼun te sriñon te machʼa laje sok jich la kal: «Chikan ta ilel te bayal laj te glóbulos rojos ta sriñon, jaʼ yuʼun ya kaltik te jaʼ laj yuʼun te insuficiencia renal aguda». * Maʼyuk machʼa kʼopoj sok jajchon ta xiwel. Keremonto-a sok ochelonto ta doctor-a, yan stukel te machʼa kʼopoje jaʼix maestro-a, pero ma skʼan ya xchebaj koʼtan yuʼun.

Mato testigoon yuʼun Jehová-a te kʼalal kʼot ta pasel te bin la kalixe. Ayinon ta 1943 ta Sendai, ta norte yuʼun Japón. Te jpapae patólogo sok psiquiatra-a, jaʼ yuʼun la jnop-euk te ya x-ochon ta doctor. Ta 1970, te kʼalal schebalix jaʼbil yakon ta snopel-a te carrerae, nujpunon sok jtul achʼix te Masuko sbiil.

Jajch jnop te patología

Te kʼalal yakon ta nop jun-ae jaʼ ya x-aʼtej-a te Masuko. Mero ya jmulan-a te bin yakon ta snopel yuʼun ya x-ochon ta doctor; chajpnax ya kil-a te bitʼil pasbil te jbakʼetaltike. Pero maba jnopoj-a teme ay Jpaswaneje. La jkuy te jaʼ ya yakʼbon stseʼelil koʼtan te bin yakon ta snopel-ae. Jaʼ yuʼun te kʼalal laj te jcarrerae, jajch jnopxan te patología, jaʼ ya snopbey skʼoplal banti ya xtal te chamel, bin-utʼil ya stsakotik sok bin-utʼil ya yutsʼinotik.

Te kʼalal la jpastiklanbey autopsia te machʼatik lajik ta skaj te cáncer, jajch jta ta ilel te maba ya xkoltaywan te chʼichʼe. Te bitʼil maʼyukix lek schʼichʼelik te machʼatik kʼax batsʼejemikix yuʼun te cáncer, ya xjuʼ ya stsakot ta anemia sok kʼaxtoxan ya xbatsʼej-a te kʼalal ya yichʼ pasbeyel te quimioterapia. Jaʼ yuʼun ay ya yichʼik akʼbeyel chʼichʼ. Pero te joʼone jich ya jnop-a te jaʼ ya yakʼ te ya xpujkxan te cáncer. Ta ora ini naʼbilix te ya xjuʼ ya yakʼ te ya xchaʼchiknaj te tumor, o ya xjuʼ ya xlajotik yuʼun. *

Ta 1975 kʼot ta pasel te bin la kal ta sjajchibale. Te maestro te la kalbey skʼoplale, jaʼ yaʼtelinej yilbeyel skʼoplal-a te chʼichʼ sok te bitʼil ya xpastaj tale (hematólogo). Jaʼ yuʼun ma chajpuk la kaʼiy-a te kʼaxto ilin te kʼalal la kal te laj te winik ta skaj te otsesbot chʼichʼe. Manchukme jich-abi, maba la jkom jba ta kʼop sok kʼunkʼun lamaj yoʼtan.

Maʼyukix chamel sok lajel

Ta jaʼbilnix-abi jtul ants te jaʼ testigo yuʼun Jehová te ayix yaʼbilal-ae la scholbey skʼop Dios te kiname. La stuuntes te kʼopil Jehová, jaʼ yuʼun te kinam la sjojkʼoybey bin ya skʼan ya yal-abi. Te ants jich la yal: «Jaʼ sbiil te smelelil Diose». (Te kiname ay skʼoponojix-a te Biblia ta schʼinilto, pero te Biblia la stuuntese maba yichʼojbey sbiil-a te Diose jaʼnax ya yal «KAJWAL»). ¡Lajelto snaʼbel-a te ay sbiil te Diose!

Te Masuko oranax jajch snop te Biblia sok te Testigoetike. Kʼalal julon tal ta hospital, ta la una de la mañana, jich la yalbon: «¡Te Biblia ya yal te ya xlaj skʼoplal te chamel sok te lajel!», jich la jsutbey: «Kʼax lek teme jiche». La yalbonxan: «Nopolix ya xtal te achʼ balumilal, ma skʼan ya achʼayix atiempo». Jich la kaʼiy te yak yalbelon te akʼa kijkitay te kaʼtel ta doctor, jaʼ yuʼun ilinon sok bayal jajch kʼop kuʼunkotik.

Pero maba la skom sba, ya skʼopon Dios sok ya sle textoetik yuʼun Biblia yuʼun ya yakʼbon kil. Jun texto te bayal la jmulane jaʼ te Eclesiastés 2:22, 23: «¿Bin ya sta a te winic yuʼun spisil yaʼtel te ya xcʼax yoʼtan yuʼun, te ya yoʼtantay spasel ta yeʼtal chʼulchan? [...] Ni haʼuc ya scux yoʼtan ta ahcʼabal. Ha nix hich tojol nax ini». Jaʼ te bin yakon ta spasel-ae: kʼajkʼal ajkʼabal ya x-aʼtejon ta doctor-a sok ma xyakʼbon stseʼelil koʼtan.

Ta julio ta 1975, jun domingo ta sab te kʼalal baemix ta sNail Tsoblej yuʼun te Testigoetik yuʼun Jehová te kiname, la jta ta nopel te ya jkʼan ya xboon-euke. Chamnax yoʼtan te kinam te kʼalal la yilon tey-ae, sok spisilik la spatbonik koʼtan. Teyto tal-abi maba la jchʼayix te tsoblejetik ta jujun domingo sok jun u ta patil jajch jnop te Biblia sok jtul hermano. Te kinam la yichʼ jaʼ oxeb u ta patil te kʼalal ulaʼtayot ta sbabial buelta yuʼun te Testigoetike.

Kʼot ta koʼtan te bin ya yal te Dios ta swenta te chʼichʼe

La yakʼbonik kil ta Biblia te banti ya yal: «Ma me xatuuntesic te chʼichʼe» (Hechos 15:28, 29, TZOXCH; Génesis 9:4). Ma mero schʼuunejix koʼtan-a te lek ta ichʼel te chʼichʼe, jaʼ yuʼun oranax kʼot ta koʼtan te bin ya snop te Diose. * Jich la jnop: «Teme ay jtul Jpaswanej, sok jich ya yal-abi, yuʼun-nix jaʼ-a te bin lek ta pasele».

Jaʼnix jich la jnop te jaʼ ta smul te Adán te och tal te chamel sok te lajel (Romanos 5:12). Te kʼalal kʼot ta koʼtan-abi, yakon ta snopbeyel skʼoplal-a jun chamel te arteriosclerosis sbiil. Te kʼalal ya xmeʼel mamalubotik ya xtulanub te jchialtik sok ya xchʼinub, jaʼ yuʼun ya stsakotik chamel ta koʼtantik, ta jchinamtik, ta jriñontik sok yantikxan chamel. Maba chajpuk la kaʼiy-a te jich ya xkʼot ta pasel ta skaj te jmulawilotike. Te kʼalal kʼot ta koʼtan-abi, maba mero la yikʼbonix koʼtan-a te kaʼtele, melel la jnaʼ te jaʼnax te Jehová ya xjuʼ ya slajin te chamel sok te lajel.

Ta marzo ta 1976, te kʼalal kʼaxix wakeb u-a te jajch jnop te Biblia, la kijkitay te universidad ta hospital. La jkuy te maʼyuk bin-ora ya jtaix kaʼtel ta doctor, pero la jta kaʼtel ta yan hospital. Ta mayo ta 1976 te kʼalal la kichʼ jaʼe la jta ta nopel te jaʼ lek te ya jtuuntes te jkuxlejal yuʼun ya x-ochon ta precursor (te bayalxan ya jchol skʼop Dios), jajch jpas ta julio ta 1977.

La jkoltaybey skʼoplal te bin ya yal te Dios ta swenta te chʼichʼe

Ta noviembre ta 1979 bootik ta yan congregación ta prefectura de Chiba, maʼyuk bayal jcholkʼopetik tey-a. La jta kaʼtel ta jun hospital te banti cheʼoxebnax kʼajkʼal ya x-aʼtejon. Te sbabial kʼajkʼal kʼoon ta aʼtele talik tsobol doctoretik sok jich la sjojkʼoybonik: «Te bitʼil testigoat yuʼun Jehová, ¿bin ya apas teme ay machʼa ya skʼanbat te ya awakʼbey chʼichʼe?».

Sok spekʼelil koʼtan la kal te jaʼ ya jchʼuun te bin ya yal te Dios ta swenta te chʼichʼe sok te ay yantikxan bin ya xjuʼ ta pasel te banti ma xyichʼ tuuntesel chʼichʼ sok te ya jpas tulan yuʼun maba ya kakʼ ta lajel te jchameletike. Jalajotik jun ora ta kʼop, tey-abi te machʼa mukʼxan yaʼtel jich la yal: «Ya xkʼot ta koʼtan. Pero teme ay machʼa ya xtal te bayal chʼay schʼichʼel, joʼonkotikme ya kilkotik». Naʼbil sba yuʼun te tulan yoʼtane, pero te kʼalal kʼopojotike lek jajch kil jbakotik, sok spisil-ora la yichʼ ta mukʼ te bin jchʼuuneje.

Ya xchiknaj ta ilel teme yuʼun-nix mukʼ skʼoplal ta koʼtantik-a te chʼichʼe

Te kʼalal abatinotik ta Chiba, ta jun lugar te Ebina sbiil yak ta pasel-a te sucursal yuʼun te testigoetik yuʼun Jehová ta Japón. Te joʼon sok te kinam jujun semana ya xbootik tey-a yuʼun ya kiltik teme maʼyukik ta chamel te voluntarioetik te ya x-aʼtejik ta spasel te Betel. Cheʼoxeb u ta patil, la kichʼtik ikʼel yuʼun ya x-abatinotik ta Betel yuʼun Ebina. Ta marzo ta 1981 bootik ta nainel ta edificioetik te banti ya xjilik kʼaxem ta 500 ta tul voluntarioetik. Ta jujun sab ya jpok bañoetik, sok ta tibiltik ya x-aʼtejon bitʼil doctor.

Jtul te machʼa la jkoltaye jaʼ te Ilma Iszlaub, jaʼ misionera te talem ta Australia te jul ta Japón ta 1949. Yichʼoj leucemia-a, sok albot yuʼun te doctoretik ta jaʼxanix cheʼoxeb u ya xkuxaj. Te Ilma ma la skʼan la yichʼ chʼichʼ yuʼun ya snajtubtes te skuxlejal sok tal ta Betel yuʼun tey ya xkʼax yuʼun-a te cheʼoxebxan u ya xkuxine. Ta kʼajkʼal-abi mato ayuk poxiletik te ya yakʼ xpʼol te glóbulos rojos jich bitʼil te eritropoyetina, te hemoglobina yuʼune bayal ya xko ta oxeb o chaneb gramo (snujpʼ te ay ta 12 kʼalal 15), la jpas tulan yuʼun ya jkoltay. Maʼyuk bin-ora pejkʼaj yip te schʼuunel yoʼtan ta swenta te bin ya yal te Biblia, jaʼto te kʼalal laj jukeb jaʼbil ta patil, ta enero ta 1988.

Te jaʼbiletik kʼaxix tale, bayal ta tul voluntarioetik te ya x-aʼtejik ta Betel yuʼun te testigoetik yuʼun Jehová ta Japón ay yichʼojik operación, te doctoretik te spasojik te operación-abi ma stuuntesojik chʼichʼ ta spasel te operación, kʼax lek te jich ya spasike. Ay yikʼojonik ta yilel te operación sok ay jpasoj-euk. Ya kal bayal wokol ta stojol te doctoretik ini te ya yichʼik ta mukʼ te bitʼil ma xkichʼtik chʼichʼe. Te bitʼil jokinlanoj ta aʼtele ay jcholojbey yaʼiyik te skʼop Diose. Sok ay jtul te la yichʼix jaʼ bitʼil testigo yuʼun Jehová.

Te doctoretik te spasojik tulan yuʼun maba ya stuuntesik chʼichʼ te kʼalal ya spasik operar te testigoetik yuʼun Jehová jaʼ koltaybilik ta staelxan lekil poxiletik. Bayal bintik lek lokʼem-a te kʼalal ma xyichʼ tuuntesel chʼichʼ ta operación, tabil ta ilel te jaʼ oraxan ya xlekubik sok ma bayal ya staik wokol te machʼatik ma xyichʼik chʼichʼe.

Bayal bin ya jnopbey te Lekil Doctor

Ya jpas tulan ta snopel spisil te bintik yachʼil yak ta lokʼel ta swenta te poxiletik, pero jaʼnix jich yakonxan ta snopel ta swenta te Jehová, te jaʼ Lekil Doctor. Ma jaʼuknax ya yil te bin kileltike, jaʼnix jich ya yil te bin ay ta koʼtantik (1 Samuel 16:7). Ya jpas tulan te jichnix ya kil-euk te machʼatik ya jpoxtaye sok te ma jaʼuk ya xbajt ta koʼtan te chamel yichʼojike yuʼun jich ya jkoltaylan ta lek.

Ta kʼajkʼal ini yakonto ta abatinel ta Betel, sok te bin bayalxan ya yakʼbon stseʼelil koʼtan jaʼ te ya jkoltay te ants winiketik ta snaʼbeyel sba te Jehová, sok te ya kakʼbey snopik te bin-utʼil ya yil Jehová te chʼichʼe. Te kʼalal ya jkʼopon te Mukʼul Doctor Jehová, ya jkʼanbey te yakuk slajinix te chamel sok te lajel. —Jaʼ la schol te Yasushi Aizawa.

[Notaetik]

[Te bin ya yal]

«La kalbey te ay yantikxan bin ya xjuʼ ta pasel te banti ma xyichʼ tuuntesel chʼichʼ sok te ya jpas tulan yuʼun maba ya kakʼ ta lajel te jchameletike»

[Te bin ya yal]

«Bayal bintik lek lokʼem-a te kʼalal ma xyichʼ tuuntesel chʼichʼ ta operación»

[Foto]

Ta ajkʼol: yakon ta scholel skʼop Dios

Ta swaʼel jkʼabtik: ayon sok te Masuko, te kinam