Kututuluka ha Chikuma

“Mutu Mweswe Kumambata Chiteli Chenyi Mwene”

“Mutu Mweswe Kumambata Chiteli Chenyi Mwene”

“Mutu Mweswe Kumambata Chiteli Chenyi Mwene”

“Mutu ni mutu, kumakalumbununa ha kutwala kuli iye mwene kuli Zambi.”—A-ROMA 14:12.

1. Chiteli chika akweze A-Hepreu apwile nacho?

 AKWEZE atatu A-Hepreu waze te atwama mu Babilonia kafupiwile kukwata chimwe chiyulo chikalu chinji. O te katamba kukwata chiyulo cha kwononokena mwanangana wa Babilonia ha kuwayila kaponya wa oru hanga anunge ni mwono hanji kulituna kuchilinga ni kwashiha. Shadrake, Meshake ni Abedenego kakapwile ni mashimbu akwita ukwaso kuli umwe mutu hanga te anyingike yize atamba kulinga, o kakafupiwile kuchilinga. Chakuhona kunyonga kaali, yakumbulula ngwo: “Nyingikenu mwanangana, chipwe chocho kutuchi kulingila tuzambi twenu, chipwe kuwayila lukaponya lwa oru luno hinwamika.” (Daniele 3:18) A-Hepreu wano atatu kambachile chiteli cho.

2. Iya wakwachilile Pilatu chiyulo hakutwala kuli Yesu Kristu, shina chino chatepulwile chiteli cha nguvulu yono wa A-Roma?

2 Hakupalika cha miaka 600, umwe nguvulu yamona umwe lunga yoze te analamikiza yuma ya mahuza. Muze ahengwile kanawa chikuma chenyi, yamona ngwenyi kumanyi lunga wacho te kanasambe. Alioze, atu anji kazangile hanga te afwe. Nguvulu te kasolo kushiha lunga wacho, alioze mumu lia kuhona hamu, yalinga yize mbunga te anazange hanga iye alinge. Muze te anasane ku moko, yamba ngwenyi: “Yami, ngunasambe ku manyinga ja yono mukwa ululi.” Chocho yamukunjika ku mbunga hanga amushihile ha mutondo wa lamba. Shimbu te ahamuke ni kulikwachila mwene chiyulo, iye yahana chiteli chacho kuli akwo. Chipwe ngwe Pilatu kasanyine ku moko, nihindu mulonga wa kufwa cha Yesu te uchili nawo.—Mateu 27:11-26; Luka 23:13-25.

3. Mumu liaka kutwatambile kwecha hanga akwetu atukwachile yiyulo?

3 Mba yena? Muze unafupu kukwata yiyulo, shina wakulinga ngwe chize alingile A-Hepreu atatu, nyi wakwecha hanga akwenu akukwachile yiyulo? Hi chashi ko kukwata yiyulo yipema. Chakufupiwa kupwa ni mana mba mutu akwate yiyulo yipema. Chakutalilaho, yisemi katamba kukwachila ana jo waze achili twanuke yiyulo yipema. Tunanyingika ngwetu, muchihasa kupwa chikalu kukwata chiyulo nyi ngwe chiyulo chacho muchikwata ha yuma yinji. Chipwe ngwe makulwana ni tuvumbi mu chikungulwila mahasa kutukwasa kumbata yimwe ya ku “yilemu” yetu, nihindu o katambile kutukwachila yiyulo. Kulinga chino hi chiteli cho ko. (A-Ngalashia 6:1, 2) Alioze, chino chili chiteli chize ‘mutu ni mutu, makalumbununa ha kutwala kuli iye mwene kuli Zambi.’ (A-Roma 14:12) Mbimbiliya yinambe ngwo: “Mumu mweswe kumambata chiteli chenyi mwene.” (A-Ngalashia 6:5) Mba kuchi mutuhasa kukwata yiyulo yipema? Chitangu, twatamba kunyingika ngwetu tunafupiwa ukwaso, ni kulilongesa kukwata yiyulo yipema.

Chimwe Chikuma Chilemu

4. Yika kuhona kwononoka cha Alama ni Eva chinatulongesa hakutwala ku kukwata yiyulo yilemu?

4 Muze Zambi atangile Alama ni Eva, ayo yakwata chiyulo chize chakokele lamba linji. O yazanga kulia ku mutondo wa chinyingi cha chipema ni chipi (Uputukilo 2:16, 17) Mumu liaka akwachile chiyulo chacho? Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Muze pwo hamona ngwenyi, Mutondo upema wa kulia, chikwo nawa unawaha ha kuutala, mutondo wa kuzanga hanga akapwe ni mana, yahelako mihuko, yalia. Yahana nawa kuli mukwo-lunga neye yalia hamwe nenyi.” (Uputukilo 3:6) Eva kakwachile chiyulo chacho mumu te kananyongo hali iye mwene wika. Kulutwe, Alama yakwata chiyulo cha kwimbulula Eva. “Chocho kufwa chahetele kuli atu eswe.” (A-Roma 5:12) Kuhona kwononoka cha Alama ni Eva chinatulongesa limwe longeso lilemu chinji. Nyi ngwe kutwakawile usongwelo wa Zambi, kutuchi kuhasa kukwata yiyulo yipema.

5. Usongwelo uka Yehova akutwaha, chikwo nawa yika twatamba kulinga mba tuyuke ha usongwelo wacho?

5 Twakuwahilila chinji ha usongwelo uze Yehova akutwaha! Yisoneko yakutulweza ngwo: “Muze munukondoloka hanji ku chindume; hanji ku chimeso, matwi jenu nawa mevwa liji kunyima yenu lia kwamba ngwo, Ye jila yino; endelenumo.” (Izaia 30:21) Yehova kakuhanjika ni yetu kupalikila mu Liji lienyi, Mbimbiliya. Twatamba kulilongesa Mbimbiliya hanga tupwe ni chinyingi. Nyi tunazange kukwata yiyulo yipema, twatamba kulia ‘kulia cha tachi chize chapwa kulia cha waze hakola.’ Nyi twalinga chocho, ‘mutwijilila, ni kupwa ni mana a kulifumba, nikusa chinyingi hakachi ka chipema ni chipi.’ (A-Hepreu 5:14) Mutuhasa kulifumba ha kusa mu yitanga yuma yize twakulilongesa mu Mbimbiliya.

6. Yika yakufupiwa mba shimbi yetu ya mbunge yikalakale kanawa?

6 Twakufupiwa shimbi ya mbunge mba tuhase kukwata yiyulo yipema. Shimbi ya mbunge muyihasa kutukwasa kunyingika chipi ni chipema. (A-Roma 2:14, 15) Liji lia Zambi lie liatamba kusongwela shimbi yetu ya mbunge mba yihase kukalakala kanawa. Mutu yoze keshi ni shimbi ya mbunge yakufumba kanawa, chili chashi kumupiangula. Nyi ngwe kutwafumbile kanawa shimbi yetu ya mbunge, mutuhasa kukwata yiyulo yipi kulita ni chako cha kuze twatwama hanji kulita ni chize atu akwo akunyonga. Yika yakulingiwa nyi mutu maputuka kulengulula utowezo wa shimbi yenyi ya mbunge ni kuhona kwononokena shimbi ja Zambi? Ha kupalika cha mashimbu, shimbi yetu ya mbunge kuyichi kutukumika nawa muze mutulinga yuma yipi, alioze muyipwa ngwe chimbandu cha kwawula ni chikungo cha kahia. (1 Timoteu 4:2) Alioze, shimbi ya mbunge yize yakufumba ni Liji lia Zambi, muyihasa kutusongwela kanawa.

7. Yika mutu atamba kulinga mba akwate yiyulo yipema?

7 Nyi tunazange kukwata yiyulo yipema, twatamba kunyingika kanawa Mbimbiliya, ni kukaula yize tunalilongesa. Kutwatambile wika kukwata yiyulo chamukwachila, alioze, chitangu twatamba kunyonga kanawa ni kufupa usongwelo wa mu Mbimbiliya. Kashika, nyi twanyingika kanawa Mbimbiliya ni kufumba kanawa shimbi yetu ya mbunge, chipwe muze mutufupiwa kukwata yiyulo kawashi-washi, mutuhasa kwimbulula Shadrake, Meshake ni Abedenego. Kujama ku ufulielo muchihasa kutukwasa kukwata yiyulo yipema. Tutalenu yimwe yilweza.

Iya Twatamba Kulikata Nenyi?

8, 9. (a) Shimbi jika ja mu Mbimbiliya jize jakututoweza kwehuka masepa api? (b) Shina masepa api kali wika atu waze keshi kukaula shimbi ja mu Mbimbiliya? Lumbununa.

8 Postolo Paulu kasonekene ngwenyi: “Kanda nulionga, usepa upi kuwakupihisa ndako jipema.” (1 A-Korindu 15:33) Yesu Kristu kalwezele tumbaji twenyi ngwenyi: “Yenu hi nuli akwa hashi ko.” (Yoano 15:19) Chino chinatulongesa ngwo, kutwatambile kulikata ni atu waze akulinga yuma ngwe, upangala, utanji, wiji ni uzengi. (1 A-Korindu 6:9, 10) Muze twakulilongesa Mbimbiliya, twakunyingika ngwetu kutwatambile kutala yuma yacho mu yinema, programa ja TV, internet hanji kuyitanga mu mikanda. Chino chinatale nawa hali atu waze akusweka utu wo ha internet.”—Samu 26:4.

9 Shina twatamba kupwa ni usepa ukolo ni atu waze akwete yitanga yipema, alioze keshi kufuliela muli Yehova? Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Hashi heswe lukombo kuhakupomba mu chiyulo cha mwe chingulungulu.” (1 Yoano 5:19) Tunanyingika ngwetu, masepa api hi wika ko waze akulinga yuma ya luchisa. Kashika, chili chilemu chinji kulikata wika ni atu waze akuzanga Yehova.

10. ika muyihasa kutukwasa kukwata yiyulo yipema hakutwala ku kulikata ni akwa-mavungu?

10 Kutuchi kuhasa kwehuka atu eswe waze keshi kuwayila Yehova, chikwo nawa chipwe Mbimbiliya kuyishi kwamba chocho. (Yoano 17:15) Muze twakuya ni kwambujola, ku mulimo ni ku shikola, twakuliwana ni atu waze hi Yela ja Yehova ko. Mukwa-Kristu yoze walimbata ni mutu yoze hi Chela cha Yehova ko, kanji-kanji kakutwama chinji ni akwa-mavungu. Alioze, nyi ngwe twazachisa shimbi yetu ya mbunge yakufumba kanawa, mutumona kalisa hakachi ka kuhanjika mashimbu amwe ni atu waze hi Yela ja Yehova ko ni kulikata no. (Tiangu 4:4) Chino muchitukwasa kumona nyi twatamba kulichinga ni alongi-ni-akwetu ku shikola hanga tulinge yuma yimwe ngwe kwasa konda, kuhangana, kuya ku yiwanyino hanji kuya ni kulia ni atu waze twakukalakala no.

Sakula Mulimo Uze Muhasa Kulinga

11. Muze mutukwata yiyulo hakutwala ku mulimo, yuma yika twatamba kunyonga chitangu?

11 Mbimbiliya muyihasa kutukwasa kukwata yiyulo yipema hakutwala ku chize twatamba “kulisa akwa zuwo lietu.” (1 Timoteu 5:8) Chitangu, twatamba kulianga kunyonga ha mulimo uze makatwita hanga tulinge. Kulinga mulimo uze wakulimika ni shimbi ja mu Mbimbiliya, chili chipi chinji. Kutwatambile kutayiza mulimo uze muututwala kulinga yuma yize yakulimika ni shimbi ja mu Mbimbiliya ngwe, kukombelela mahamba, wiji, kuzachisa chipi manyinga ni yuma yikwo nawa. Chikwo nawa, kutwatambile kuhanjika mahuza chipwe ngwe, mwenya-mulimo matushinjila kulinga chuma chacho.—Yilinga 15:29; Usolwelo 21:8.

12, 13. Kuchizako mulimo, yuma yikwo yika yilemu yize twatamba kunyonga ha kutayiza umwe mulimo?

12 Mba yika mutwamba nyi ngwe mulimo umwe kuushi kusolola zwalala ngwo wakulimika ni shimbi ja Zambi? Nyi twanyingika kanawa Mbimbiliya, kuli yuma yize twatamba kunyonga shimbu kanda tukwata chimwe chiyulo. Chakutalilaho, shina chinalite Mukwa-Kristu kulinga mulimo wakukumbulula telefone ku zuwo lize akuta batota? Chili nawa chilemu kunyingika mutu yoze matufweta ni ku chihela kuze mutukalakalila. Chakutalilaho, nyi ngwe Mukwa-Kristu kali mukwa-kutunga, shina muchilita kutunga yingeleja ya uwayilo wa mahuza?—2 A-Korindu 6:14-16.

13 Mba yika mutulinga nyi tangwa limwe mwenya-mulimo matwita hanga tutunge yingeleja ya uwayilo wa akwa-mahuza? Ha chikuma chino, mutu mwene mwe mahasa kunyonga nyi matayiza mulimo wacho nyi ka. Mba yika mutwamba hakutwala ku mulimo wa kutwala-twala mikanda ku yihela yeswayo, chipwe ku yihela kuze akulingila yuma yipi? Shimbi yize yili ha mukanda wa Mateu 5:45, muyihasa kutusongwela. Chuma chize kutwatambile kulengulula chili kunyonga ha chize yuma yize mutulinga tangwa ha tangwa muyikwata ha shimbi yetu ya mbunge. (A-Hepreu 13:18) Kashika, nyi tunazange kukwata yiyulo yipema hakutwala ku mulimo, twatamba kufumba kanawa shimbi yetu ya mbunge yize Zambi hanatwehe.

“Ukamutayize mu Yilinga ye Yeswe”

14. Yika twatamba kulinga nyi tunazange kukwata chimwe chiyulo?

14 Mba yika mutwamba ha yiyulo yize twakukwata hakutwala ku kulilongesa ku mashikola hanji kutayiza uwukiso umwe? Muze mutukwata yiyulo hakutwala ku yuma ngwe, shikola hanji uwukiso, chitangu twatamba kunyingika yize Mbimbiliya yakwamba ni kusa shimbi jacho mu yitanga. Mwanangana Solomone wa ku Izalele yikulu kambile ngwenyi: “Fuliela Yehova ni mbunge ye yeswe; kanda ukajikijila ha malinjekela ja yena mwene. Ukamutayize mu yilinga ye yeswe mba iye makalulamisa majila je.”—Yishima 3:5, 6.

15. Yika twalilongesa kuli Akwa-Kristu a sekulu yitangu hakutwala ku kukwata yiyulo?

15 Twatamba nawa kunyonga ha chize yiyulo yetu yakukwata hali akwetu. Chakutalilaho, Akwa-Kristu ku sekulu yitangu te katambile nawa kwononokena Shimbi jimwe jize Zambi ahanyine kuli A-Izalele hakutwala ku kulia. O te mahasa kulia yuma yize Shimbi te yakukanjisa. Postolo Paulu kasonekene hakutwala ku yifwo ya tushitu waze kota te akulambula ku tuzambi a mahuza ngwenyi: “Nyi kachi kulia chami muchitalingisa ndumbwami, chichi kalia nawa yifwo niyimwe ndo ku miaka ya mutolo, kuchina mungutalingisa ndumbwami.” (1 A-Korindu 8:11-13) Paulu kakolwezele Akwa-Kristu atangu hanga anyonge ha chize yiyulo yo muyihasa kukwata hali akwo. Yiyulo yetu kuyatambile ‘kutalingisa’ akwetu.”—1 A-Korindu 10:29, 32.

Lemba ni Kwita Mana a Zambi

16. Kuchi kulemba chakutukwasa kukwata yiyulo?

16 Chili chilemu kulianga kulemba shimbu kanda tukwata yiyulo. Kambaji Tiangu kambile ngwenyi: “Nyi kachi umwe wa kuli yenu mahona mana, akete kuli Zambi, yoze wakuhana kuli eswe ni kuvungumuna, mba kumakamwaha-o ni kuchokana chakuhi.” (Tiangu 1:5) Mutuhasa kulemba kuli Yehova ni shindakenyo ngwetu, matwaha mana hanga tukwate yiyulo yipema. Muze tunahanjika ni Yehova hakutwala ku yuma yize yinatusakalalisa ni kumwita ukwaso, spiritu yisandu muyihasa kutukwasa kuwana ulumbunwiso walita hakutwala ku chisoneko chize tunahengwola ni kutwiwulula yuma yize hanji te hitunavulama.

17. Kuchi akwetu mahasa kutukwasa kukwata yiyulo?

17 Shina akwetu mahasa kutukwasa kukwata yiyulo? Ewa. Yehova kakutwaha mandumbu waze ajama mu chikungulwila. (A-Efwesu 4:11, 12) Mutuhasa kwahula, chipi-chipi nyi ngwe chiyulo chize tunazange kukwata chili chilemu chinji. Mandumbu wano kali ni yakulitakana nayo yinji, chikwo nawa kananyingika kanawa Mbimbiliya. Kashika mahasa kutukwasa kukwata yiyulo yalita ni ‘kusa shindakenyo ha yuma yahiana ulemu.’ (A-Fwilipu 1:9, 10) Alioze tunyongenu ha utowezo uno: Twatamba kukeya hanga tuhone kwecha akwetu atukwachile yiyulo. Chino chili chiteli chetu.

Kukwata Yiyulo Kulita ni Mbimbiliya Chakutuyukisa

18. Yika mutwamba ha kuyuka chize chakwiza ha kukwata yiyulo yipema?

18 Shina yiyulo yeswe yize twakukwata kulita ni Mbimbiliya yakutuyukisa? Ewa, chipwe ngwe ku uputukilo muchihasa kusoloka ngwe ka. Shadrake, Meshake ni Abedenego kanyingikine ngwo, te mahasa kwashiha ha kulituna kuwayila kaponya. (Daniele 3:16-19) Chizechene nawa, muze apostolo ambile kuli chota cha akwa-kuyula A-Yunda ngwo, “chatutamba kwononoka kuli Zambi, hi kuli atu ko,” yaalamba mba hanyima yaatusula. (Yilinga 5:27-29, 40) Chikwo nawa, luyinda hanji ngwetu yuma ya susumuku muyihasa kukwata ha yiyulo yetu. (Chilumbununyi 9:11) Ha mashimbu amwe, mutuhasa kupinda chipwe ngwe twakwachile chiyulo chipema, alioze mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu, Yehova matukwasa kunyongonona ni kutuyukisa kulutwe lia matangwa.—2 A-Korindu 4:7.

19. Kuchi mutuhasa kuhamuka ni kumbata chiteli chetu cha kukwata yiyulo yipema?

19 Muze mutukwata yiyulo, twatamba kunyingika yize Mbimbiliya yakwamba ni kuzachisa shimbi yetu ya mbunge hanga tuse mu yitanga yize twakulilongesa. Twatamba kusakwilila chinji Yehova yoze wakutukwasa kupalikila mu spiritu yenyi yisandu ni mandumbu jetu ajama. Ni ukwaso uno weswe, mutuhasa kupwa ni hamu ni kukwata yiyulo yipema.

YIKA TWALILONGESA?

• Chuma chika chilemu twatamba kulinga mba tukwate yiyulo yipema?

• Kuchi kujama ku ufulielo chakutukwasa kusakula masepa apema?

• Yuma yika yilemu yize twatamba kunyonga ha kukwata yiyulo hakutwala ku mulimo?

• Ukwaso uka tukwete ha kukwata yiyulo?

[Yihula ya Malongeso]

[Chizulie]

Kuhona kwononoka cha Alama ni Eva chinatulongesa limwe longeso lilemu chinji

[Chizulie]

Twatamba kuhengwola shimbi ja mu Mbimbiliya shimbu kanda tukwata chimwe chiyulo chilemu