Ghenda ahali omwatsi

“Obuli Mundu Asyaheka Omuheke Wiwe”

“Obuli Mundu Asyaheka Omuheke Wiwe”

“Obuli Mundu Asyaheka Omuheke Wiwe”

“Obuli mundu asyakangania Nyamuhanga ebyo akolha.”​—ABANYA ROMA 14:12.

1. Ni lhukwamirwa lhwahi olho abalhwana basathu Abaebrania babya b’erikolha?

 ABALHWANA basathu Abaebrania ababya b’ikere e Babeli mubabana erithwamu erikendi hamba okwa ngebe yabu. Mbwino bangunamire sanamu nene ngoku ekilhaghiro ky’ekihugho ekyo kyabya kikabugha? Kutse bangaghanire eriramyayo neryo ibaghuswa omw’irunga ly’omuliro? Sadiraki, Mesaki, na Abedenego sibabya bawithe endambi y’erisaba owosi-wosi y’obuwathikya; kandi nibya isibatholere erikolha ekyo. Ahathe erisagha, mubabugha bathi: “Iwe mwami, wuminye ko thuthendi ligha erikolera esyonyamuhanga syawu, kutse eriramya esanamu y’omulinga wasingika.” (Danieli 3:1-18) Abalhwana basathu Abaebrania aba mubaheka omuheke wabu.

2. Ni bahi ababya ng’abamathwiramu Pilato oko mwatsi ow’ahambire oku Yesu Kristo, kandi mbwino ekyo mukyanalhusya oku muthabali Omuroma oyo kw’olhubanza?

2 Bighana nga mukagha enyuma waho, omuthabali mwaminya ngoku omulhume mulebe abirihirwako olhubanza. Abere abirisosothya olhubanza, mwaminya ngoku omulhume oyo syaliko lhubanza. Aliwe endeko y’abandu mubabugha bathi omulhume oyo ithibawe. Neryo bakabya babirimuhathikana, omuthabali akalemawa eriheka omuheke wiwe w’ebyo atholere iniakolha n’eribikyako. Erinabya ebyalha biwe, akabugha athi: “Sindi kw’omusango w’omusasi w’omundu oyu!” Neryo akabalhwikira omulhume oyo bamwithe. Neryo omwakanya k’eriheka olhukwamirwa lhwiwe olhw’erikolha erithwamu erihambire oku Yesu Kristo, Pontio Pilato akalighira abandi bamuthwiremo. Sihali amaghetse awanga mw’ihako olhubanza olhuthatholere olho Yesu ahirawako.—Matayo 27:11-26; Luka 23:13-25.

3. Busana naki sithutholere thukalighira abandi erithuthwiramo?

3 Kandi ibbwa iwe? Omughulhu wukathwamu, wukanabya ng’Abaebrania basathu, kutse wukalighira abandi bakuthwiremo? Sikyolho erithwamu. Kikayithagha obuyitheghererya erithwamu ndeke. Ng’eky’erileberyako, ababuthi bakayithagha erithwiramu ndeke abaana babu abalere-balere. Ni kwenene, erithwamu likakalha kutsibu omughulhu emibere yikalire kandi ihali bingyi by’erilengekaniako. Aliwe olhukwamirwa lhw’erithwamu silhulithohire indi lhwanganahirwa omwa “bulitho” kutse “emyatsi eyikalha-kalire,” eyo abatholere bunyakirimu banga thuhekera. (Abanya Galatia 6:1, 2) Omwakanya k’ekyo, ni muheke ogho “obuli mundu asyakangania Nyamuhanga.” (Abanya Roma 14:12) E Biblia yikabugha yithi; “Obuli mundu asyaheka iyuwene omuheke wiwe-wiwe.” (Abanya Galatia 6:5) Neryo kwesi, thwanga thwamu thuthi ndeke? Eky’erimbere, thutholere ithwaminya erilemererwa lyethu n’eriminya ebikayithaghisibawa nuku thulisingure.

Ekikulhu Ekikayithaghisibawa

4. N’isomo lyahi likulhu erihambire okw’ithwamu erya thutholere ithw’ighira okwa buthowa b’omulhume n’omukali ab’erimbere?

4 Kera, omulhume n’omukali ab’erimbere mubakolha erithwamu eryaletha ebitsibu ebikalire. Mubathwamu erirya okwa kighuma ky’omuthi ow’eriminya ekibuya n’ekibi. (Enzuko 2:16, 17) Erithwamu lyabu lyabya liseghemere okuki? E Biblia yikabugha yithi: “Omughulhu omukali alhangira omuthi kuwene busana n’akalyo, na kandi kw’akatsemesaya ameso, kandi omuthi kw’anganzwa busana n’eriyira omundu mo w’amenge, mwimya okwa bighuma byagho mwalyakyo. Mwahakyo iba wiwe, nayu mwalyakyo.” (Enzuko 3:6) Erithwamu lya Eva lyabya liseghemere okw’iyitsomana iyuwene. Ebyo akolha mubyaleka Adamu iniamuyiyungako. Busana n’ekyo, ekibi n’olhuholho mubyahika “oko bandu bosi.” (Abanya Roma 5:12) Obuthowa bwa Adamu na Eva butholere ibwathweghesya erisomo likulhu erihambire okw’ilemererwa ly’abandu: Abandu bamaghana erighendera okwa busondoli bwa Nyamuhanga, ikikendyolhoba ibo erithwamu nabi.

5. Ni busondoli bwahi obo Yehova abirithuha, kandi thwanga kolhaki erighasirwa mubwo?

5 Ka thutsemire kundi Yehova Nyamuhanga syali athathuleka butsira busondoli! Amasako akathubwira athi: “Amathwe wenyu asyowa ekinywe enyuma wenyu kithi, Enzira y’eyi, mughendere muyo. Omughulhu mukakithira okwa lhuhandi lhw’amali, n’omughulhu mukakithira okwa lhuhandi lhw’amalembe.” (Isaya 30:21) Yehova akakanaya nethu erilhabira omwa Kinywe kiwe ekyasondolibawa, e Biblia. Thutholere ithwayeghesya Amasako n’eribana eriminya lyagho erihikire. Erithoka erithwamu ndeke, thutholere ithwayirisya “ebyalya ebikalha-kalire [e]by’abandu abakulire.” Kandi ‘omw’iyikangirirya, thukabegheresaya amaaka wethu w’obulengekania erithoka erighabulha ekibuya n’ekibi.’ (Abaebrania 5:14, NWT) Thwangana begheresya kutse erithendeka amaaka wethu w’obulengekania omw’ighendera okwa bya thukigha omwa Kinywe kya Nyamuhanga.

6. Ni kyahi ekikayithaghisibawa obunyamuthina-thima bwethu erikolha ndeke?

6 Ekikulhu ekikayithaghisibawa bikahika okw’ithwamu bw’obunyamuthima-thima obwa thuwithe. Obunyamuthima-thima obu buwithe amaaka w’erithutswera, kandi bwangana ‘thuhandikirira kutse erithuhanganira.’ (Abanya Roma 2:14, 15) Aliwe obunyamuthima-thima bwethu erithoka erikolha ndeke, butholere ibwakangiriribwa omw’iminya erihikire ery’Ekinywe kya Nyamuhanga kandi n’omw’ighendera okwa Kinywe ekyo. Emirwa n’emitse byangana hamba nabi okwa bunyamuthima-thima obuthakangiriribwe. Ebithuthimbireko n’amalengekania w’abandi bandu nabyo byangana thuthalya. Ni kyahi ekyangabya okwa bunyamuthima-thima bwethu thwamabera eribugheghena n’erighana ebihano bya Nyamuhanga? Endambi iyangana hika ibwabya ng’ekyuma ekihuhirire ekyabirihisibwa kutsibu, ng’omubiri ow’abiribya kihirithi. (1 Timoteo 4:2) Okwa lhundi lhuhandi, obunyamuthima-thima obukangiriribwe omwa Kinywe kya Nyamuhanga bwangana thusondolha ndeke.

7. Ni kiika kyahi kikulhu ekikayithaghisibawa nuku thuthwemu ndeke?

7 Kwesi, ekiika kikulhu eky’eriberereryamo olhukwamirwa lhw’erithwamu ndeke ly’eriminya erihikire ery’Amasako, n’amaaka w’erilighenderako. Omwakanya k’erithwamu lhuba-lhuba, thutholere ithwahiraho endambi y’erisekulya okwa misingyi ya Nyamuhanga n’erikangania obuyitheghererya thukaghendera kuyo. Nomuthwangabya b’erithwamu aho naho, ngoku kyabya oku Sadiraki, Mesaki, na Abedenego, thukabya ithunayitheghekire thwamabya ithunawithe eriminya erihikire erya Ekinywe kya Nyamuhanga kandi n’obunyamuthima-thima bwethu ibwabirithendekwa mulyo. Erilhangira ngoku erikulha bunyakirimu lyanganuwania amaaka wethu w’erithwamu, thulebaye ebindu bibiri.

Ni Bahi Abakendibya Banywani Bethu?

8, 9. (a) Ni misingyi yahi eyikakanganaya ekiyithawa ky’eriyihighulha okwa banywani babi? (b) Mbwino eribya n’abanywani ababi kikasubulira okw’inywana abatheghendera okwa misingyi basa? Soborera.

8 Omukwenda Paulo mwahandika athi: “Simuthebibawa, kundi abira babi bakatsandaya omuthima mubuya.” (1 Abanya Korinto 15:33) Yesu Kristo mwabwira abigha biwe athi: ‘Simuli b’ekihugho.’ (Yoane 15:19) Thukabya thwabirigha emisingyi eyi, thukanguhirawa erilhangira ekiyithawa ky’eriyihighulha okw’inywana abasingiri, abaraghane, abibi, abathamiri, n’abandi ng’abo. (1 Abanya Korinto 6:9, 10) Aliwe thukabya thunemukulha-kulhana omw’iminya ekwenene ye Biblia, thukaminya ngoku erisiba n’abandu ng’abo omw’ibalebya omwa syofilimu, okwa syotivi, kutse esyokompyuta kutse eribasomako omwa bitabu kikathutsandaya. Ekyo ky’ekyangana buwa okw’inywana “abathebya” abakabya okwa Intaneti.—Esyonyimbo 26:4.

9 Kandi ibbwa erinywana abangabya ibanahenirye omwa by’esyongeso aliwe isibikirirye omu Nyamuhanga w’okwenene? Amasako akathubwira athi: “Ekihugho kyosi kiri omwa buthoki bw’omubi oyo.” (1 Yoane 5:19) Ekyo kikaleka ithwaminya ngoku abanywani babi sib’abakabya nga bali bwiranda kutse abathawithe esyongeso basa. Kwesi thukakanganaya amenge thukanywana abanzire Yehova basa.

10. Ni kyahi ekyanga thuwathikya erithwamu ndeke bikahika okw’ikolongana n’ekihugho?

10 Sikyanga thokekana eriyihighulira ighuma okwa kihugho kandi sikiriyithaghisibawa. (Yoane 17:15) Erisangira omw’ithulira, erighenda okwa sukuru, n’erighenda okwa mubiiri ebyosi ebi bikayithagha erikolongana n’abandu. Omukristayo oyuli omwa butheke n’oyuthikirirye angana kolongana kutsibu n’abanya kihugho kwilhaba abandi. Nomwabine, amaaka wethu w’obulengekania amabya inianathendekirwe, thukaminya ngoku ky’ekindu ekikayithaghisibawa erithoka eribya n’olhubibi thukakolongana n’ekihugho kuthya n’erithoka eriyihighulha okw’ibya n’obughuma bwa hakuhi nakyo. (Yakobo 4:4) Neryo kwesi, thukathoka erithwamu ndeke ngathunasangire omwa mibiiri y’esukuru ng’eby’amasathu, amagheni, n’erirya haghuma n’abathukakolha nabu.

Erisombolha Omubiiri

11. Ni kyahi ekya thutholere ithwatsuka erilengekaniako bikahika okw’isombolha omubiiri?

11 Erighendera okwa misingyi ye Biblia omwa nzira eyitholere kikathuwathikaya erithwamu ndeke bikahika okwa mibere thukaberererayamo olhukwamirwa lhwethu ‘lhw’erilembera ab’ekithunga kyethu.’ (1 Timoteo 5:8) Eky’eritsuka erilengekaniako y’emibere y’omubiiri wethu—ebyo akathuyithaghako erikolha. Sikihikire erisombolha omubiiri owakakulha-kulhanaya ebya Biblia yikathanga. Neryo Abakristayo ab’okwenene sibali ligha emibiiri eyirimo erikolesya esyosanamu, eriba, erikolesya nabi omusasi, kutse eyindi mitse eyithaseghemere okwa masako. Kandi sithwanga bugha amabehi kutse eriba, nomukyangabya indi oyuthuhere omubiiri ekyo kyanzire ithwakolha.—Emibiri 15:29; Eribisulirwa 21:8.

12, 13. Ni bindu nga byahi bikulhu ebihambire okwa mubiiri ebya thutholere erilengekaniako thukathwamu erikolhagho?

12 Kandi ibbwa omubiiri amabya isyalimo erithwa ekihano kyosi-kyosi ekya Nyamuhanga? Thukabya thuk’ongera eriminya ekwenene n’amaaka wethu w’obulengekania eryuwana, kwathukan’ongera thuthya eriminya ebindi bindu ebya thutholere ithwalengekaniako. Kandi ibbwa omubiiri amabya iniakendi thw’ingirya omwa mutse owathaseghemere okwa masako, ng’erikolha omubiiri w’erihamba esyosimu omwa kampuni y’emisathu y’erisathira esyosente? Kandi thutholere ithwalengekania esyosente esyo thukathuhawa nga sikalhua hayi n’okwa aho thukakolera omubiiri. Ng’eky’erileberyako, mbwino Omukristayo oyukayikolesaya anganaligha omubiiri w’erihaka erangyi okwa kanisa yosi-yosi y’Ekikristendomu, neryo iniabya iniamasangira omw’ikulha-kulha edini y’amabehi?—2 Abanya Korinto 6:14-16.

13 Kandi ibbwa oyukathukolesaya amaligha omubiiri w’erihaka erangyi okwa mwanya w’eriramiryamo ow’amabehi? Omw’eki, ithwangana yithagha erilengekania okwa buthoki obwa thuwithe okwa mubiiri oyo kandi ng’athukayithagha erisangira mugho mwa bungahi. Kandi ibbwa amabya ini mubiiri ng’eriletha esyobaruha omwa bulhambu bwenyu ehosi, imwamuli emyanya eyikakulha-kulhanaya emitse mibi? Mbwino omusingyi owali omu Matayo 5:45 angana hamba okw’ithwamu lyethu? Ekya thuthatholere eribirirwa y’emibere eya omubiiri wethu angahambiramo okwa bunyamuthima-thima bwethu. (Abaebrania 13:18) Ni kwenene, erithoka eriheka omuheke wethu w’olhukwamirwa thukathwamu bikahika okwa mubiiri thutholere ith’uwania amaaka w’obulengekania bwethu n’erithendeka obunyamuthima-thima obwa Nyamuhanga abirithuha.

“Omo Syonzira Syawu Syosi Wumwahule”

14. Bikahika okw’ithwamu, ni byahi ebya thutholere ithwalengekaniako?

14 Kandi ibbwa bikahika okw’ithwamu okwa yindi myatsi ng’erikwamirira eby’esukuru n’eriligha kutse erighana emithambirire mirebe? Omughulhu thukabya b’erikolha erithwamu lyosi-lyosi, thutholere ithwalengekania okwa misingyi ye Biblia neryo ithwakolesya amaaka wethu erighendera kuyo. Omwami w’amenge ya Solomona ow’omwa Israeli yakera mwahandika athi: “Wikiriraye Omwami Mukulhu n’omuthima wawu wosi, siwuyeghemeraye obuminya bwawu. Omo syonzira syawu syosi wumwahule, Nayu asyathunganania esyonzira syawu.”—Emisyo 3:5, 6.

15. Thuk’ighaki oko Bakristayo ab’omwa kighana ky’erimbere bikahika okw’ithwamu?

15 Mughulhu mungyi, ebya thukathwamu bikahamba okwa bandi, kandi thutholere ithwalengekania okw’eki. Ng’eky’erileberyako, Abakristayo ab’omwa kighana ky’erimbere babya isibakiri omwa bikakiryo binene eby’Emighambo ya Musa ebikabaghanaya ebyalya. Babya b’erithwamu erirya ebyalya birebe ebyabya bikathwalhwa ng’ebithuwene omwa Mighambo kandi ebyabya isibirighanawa omwa sindi nzira. Aliwe omukwenda Paulo mwahandika okwa nyama y’ekisoro eyangabya iyihambene n’ehekalu y’esyosanamu, athi: “Ebyalya byamaleka mulikyethu akakolha ebibi, sindiendisyaswalya esiswi na kera, ngasyakolesya mulikyethu y’ebibi.” (1 Abanya Korinto 8:11-13) Abakristayo ab’omwa kighana ky’erimbere mubahirwamo omuhwa w’erilengekania okwa bunyamuthima-thima bw’abandi nuku sibabathwikalhaye. Ebya thukathwamu sibitholere bikathwikalya abandi.—1 Abanya Korinto 10:29, 32.

Sondekanaya Amenge wa Nyamuhanga

16. Omusabe akathuwathikaya athi bikahika okw’ithwamu?

16 Ekindu kikulhu bikahika okw’ithwamu w’omusabe. Omwigha Yakobo mwabugha athi: “Nikwa hamabya omundu omwa kathi-kathi kenyu oyukabulha amenge, abulhaye Nyamuhanga oyukaha ndeke okwa bandu bosi butsira buhemo; neryo omundu oyo asyahebwa amenge ayo.” (Yakobo 1:5) Ithunamuyikethere, thwangana hikira Yehova omo musabe n’erimusaba amenge awakayithaghisibawa nuku thuthwemu ndeke. Thukabya thukabwira Nyamuhanga w’okwenene ebikathulyambaya n’erimusaba obusondoli, omulimu wiwe abuyirire angana thuwathikya eriyithegherererya amasako agho thwamasoma kandi iniathuwathikya eryibuka agho thwabiribirirwa.

17. Abandi banga thuwathikya bathi bikahika okw’ithwamu?

17 Mbwino abandi bangana thuwathikya erithwamu? Ee, Yehova abirithuha Abakristayo abakulire bunyakirimu omwa kithunga. (Abanya Efeso 4:11, 12) Thwangana basaba obuwathikya, kutsibu-tsibu erithwamu lyamabya ini linene kutsibu. Abasi ndeke amasako kandi ababirilhaba omo bingyi omo ngebe bangana thw’ibukya eyindi misingyi ya Nyamuhanga eyanga thuwathikya erithwamu n’erithuwathikya erihira “ebikulhu kutsibu” by’embere. (Abanya Filipi 1:9, 10, NWT) Aliwe eky’eriyitheyako kyakino: Thutholere ithwayitheya okw’ilighira abandi erithuthwiramo. Omuheke w’olhukwamirwa ni wethu.

Mbwino Mughulhu Wosi Mukalhwiririra Ebibuya?

18. Thwanga bugha thuthiki okwa bikalhwiririra omw’ithwamu eryuwene?

18 Mbwino erithwamu eriseghemere ndeke okwa misingyi ye Biblia kandi erikolirwe ndeke, mughulhu wosi likanalhwiririramo ebibuya? Ee, endambi yikahika ibyalhwiririramo. Aliwe okwa bundi buthuku, erithwamu erya kathambi kake lyanganalhuamo ebitsibu. Sadiraki, Mesaki, na Abedenego mubaminya ngoku ibo erithwamu erithendi ramya esanamu nene mwangana lhwiririra olhuholho. (Danieli 3:16-19) Kuthya, abakwenda babere b’abiribwira Eribughiro ly’Abayuda bathi batholere ibowa Nyamuhanga kwilhaba abandu, mubakurirwa embere sy’abatsweri bathe balhwikwa. (Emibiri 5:27-29, 40) Aliwe “endambi n’ebikasa kitsumbukirania” byangana hamba okw’ithwamu lyosi-lyosi. (Omugambuli 9:11, NWT) Thwamaghalhwa omwa nzira ndebe nomuthwangabya ithwabirithwamu ndeke, thwangana yikethera ngoku Yehova akendi thuwathikya eriyiyinia kandi akendi syathutsumulha obuthuku obukasa.—2 Abanya Korinto 4:7.

19. Buthubaha thwanga heka thuthi omuheke w’olhukwamirwa lhwethu bikahika okw’ithwamu?

19 Neryo bikahika okw’ithwamu, thutholere ithwasondekania emisingyi y’Amasako n’erikolesya amaaka wethu w’obulengekania nuku thughendere kuyo. Ka thukasima obuwathikya obwa Yehova abirithuha erilhabira omwa mulimu wiwe abuyirire n’abalikyethu abakulire bunyakirimu omwa kithunga! Busana n’obusondoli n’eby’akathuha ebi, buthubaha thulhole embere eriheka omuheke w’olhukwamirwa lhwethu omw’ithwamu ndeke.

Wam’ighaki?

• Ni kiika kyahi kikulhu ekyanga kuwathikya erithwamu ndeke?

• Erikulha-kulhana bunyakirimu kikahamba kithi okwa bathukasombolha mw’abanywani bwethu?

• Ni bindu nga byahi bikulhu ebya thutholere ithwalengekaniako bikahika okw’isombolha omubiiri owathwanga kolha?

• Ni buwathikya bwahi obwa thukahebawa bikahika okw’ithwamu?

[Ebibulyo]

[Ekisasani]

Obuthowa bwa Adamu na Eva bukathweghesaya erisomo likulhu

[Ekisasani]

Wuthe wakolha erithwamu likulhu, sekulhaya okwa misingyi ya Nyamuhanga