Ghenda ahali omwatsi

Ebibulyo Erilhua Omwa Basomi

Ebibulyo Erilhua Omwa Basomi

Ebibulyo Erilhua Omwa Basomi

E Biblia siyiryahulha erihindangania esyoglasi, neryo busana naki Abema ba Yehova bakayihighulha okw’isangira mulyo?

Erihindangania esyoglasi sy’evini (kutse owundi mulingo w’obwabu) ni mutse wa kera kandi owakanyirire nomwakine indi obuli kihugho kiwithe kukikakikolha. Okwa bundi buthuku abakahindanganaya esyoglasi bakanasibughaya bakasihindangania. Oyukakolha ekyo mughulhu mungyi akanza kutse iniasunzira owundi y’etseme, amaghalha awuwene, erikotha, n’ebindi-n’ebindi. Abandi abakahindanganaya esyoglasi bangana bugha erilighirana lyabu kutse ibasumba esyoglasi syabu neryo ibanywa. Okwa bangyi, oyu akabya nga ni murwa owathawithe butsibu kutse ng’erikangania eritsomana, aliwe hane esyonzumwa esyuwene esikaleka Abema ba Yehova ibathasangira omwa ky’erihindangania esyoglasi.

Sibugha indi kundi Abakristayo sibali sunzira abandi b’etseme n’amaghalha awuwene. Omwa baruha okwa bithunga, akathunga akakasondolha ak’omwa kighana ky’erimbere mukaghunzerera n’ebinywe ebyangana buwa indi, “maghalha mabuya okw’iwe,” “wubye buholho” kutse “wubye ndeke.” (Emibiri 15:29) N’abandi baramya b’okwenene ibakabwira abathabali abandu bathi: ‘Mukama waghe. . . wukothe!’ kutse “Omwami akothe.”—1Abami 1:31; Nehemia 2:3.

Neryo ibbwa kwesi enzuko y’omurwa w’erihindangania esyoglasi ni yahi? E Watchtower Ey’Okwokubanza 1, 1968, muyabugha ebiri omwa Encyclopædia Britannica (1910), Evolyume 13, olhupapura 121 yithi: “Omurwa w’erikolesya esyoglasi wukasunzira abandi b’amaghalha awuwene kutsibu-tsibu angabya inialhuire omwa murwa w’edini owakera ow’erinywa ng’eriha obuhere okwa syonyamuhanga n’okwa baholi. Abagiriki n’Abaroma ibakabya bakalya ibakutha eby’erinywa by’ahisi oko syonyamuhanga syabu, kandi n’okw’irya inene ibakahindanganaya eysoglasi busana nasyo n’okwa baholi.” E encyclopedia muyongerako yithi: “Omwatsi owahambire okwa mirwa y’erinywa ng’omulingo w’obuhere atholere eribya iniabya akabya murwa w’erikolesya esyoglasi wukasunzira abaliho b’amaghalha awuwene.”

Mbwino ekyo kikinakolha? E International Handbook on Alcohol and Culture eya 1995 yikabugha yithi: “[Erihindangania esyoglasi] angabya ini murwa ow’athe we dini owabya mughuma w’okwa mirwa ey’erihongera esyonyamuhanga sy’ebindu ebibuyirire ebiri omwa mulingo w’amaghetse: omusasi kutse evini ng’enzira y’erisunzirana ebibuya omwa musabe w’ebinywe bike bino ‘wukothe’ kutse ‘wubye n’amaghalha mabuya!’”

Okwenene kuli kuthi, ekindu, kutse omurwa eribya iniawithe enzuko kutse iniahambene n’amadini w’amabehi awakera sikirimanyisaya kithi abaramya b’okwenene sibangathasyabya nakyo. Thalengekania okw’amakomamanga. E encyclopedia eyikakanaya okwa Biblia yikabugha yithi: “Amakomamanga akabya ng’anabya akakolesibwa ng’akaminyikalho akabuyirire omwa bandu abathawithe dini.” Nomwabine, Nyamuhanga mwabugha athi amakomamanga aw’akolirwe omwa syohuzi ahirawe okwa misike y’esyongyimba sy’abahereri bakulhu kandi athi esyonduyi esikolirwe omwa mulinga esy’okwa ehekalu ya Solomono sitheraweko amakomamanga. (Eriluayo 28:33; 2 Abami 25:17) Embeta y’obulunga nayu buthuku bulebe yanabya yiwithe ekyayikamanyisaya omo dini. Aliwe abanene munabwire sibasi ekyo, bakalengekanaya bathi embeta y’obulunga ni kaminyikalho buyira akakakanganaya ngoku omundu abiringira omwa butheke.

Kandi ibbwa erikolesya obwabu omwa by’edini? Ng’eky’erileberyako, buthuku bughuma abalhume ababya bakaramya Baali abe Sekemu “mub’ingira omwa nyumba ya nyamuhanga wabu, mubalya mubapulya, mubathakira Abimeleki,” mughalha wa Gideoni. (Abatsweri 9:22-28) Mbwino wukalengekanaya oyuwabya muthaleghulha oku Nyamuhanga angasangire omw’inywa eryo, obundi eribirikira eritswera lya Nyamuhanga oku Abimeleki? Abere akakania okwa buthuku omughulhu abangyi omwa Israeli bayisamambulha oku Yehova, Amosi mwabugha athi: “Bakaghotsera okwa musike w’obuli kiherero . . . kandi omwa nyumba ya nyamuhanga wabu bakapulhaya ebinyu by’abandu abaliha endihi.” (Amosi 2:8) Mbwino abaramya bw’okwenene banganasangire omw’eki, mbulha obwabu mubuthulirwa oko syonyamuhanga ng’obuhere kutse eribunywa omwa nzira eyo? (Yeremia 7:18) Kutse mbwino omuramya w’okwenene anganasumbire eglasi yiwe ey’obwabu neryo iniasaba Nyamuhanga athi ayire ekyo akakolha oko mundu mulebe kutse athi amutsumule?

Ekikatsemesaya, abaramya ba Yehova okwa bundi buthuku ibakanasumba ebyalha byabu neryo ibasaba ebibuya. Ibakasumba ebyalha byabu oku Nyamuhanga w’okwenene. Thukasoma thuthi: “Solomono mwahangana embere w’ekiherero . . . mwasumbira ebyalha biwe by’endatha. Mwabugha athi, Iwe Mwami Mukulhu, Nyamuhanga wa Israeli, sihali Nyamuhanga yuli ng’iwe . . . wowe omwa lhubulha eyo aho wikere; n’omughulhu wukowa, wubuyire.” (1 Abami 8:22, 23, 30) Kuthya, “Ezera mwahamya Omwami Mukulhu . . . n’abandu abosi mubasubirya bathi, Amina, Amina! Ibanemusumba ebyalha byabu; neryo mubunama ahisi, mubaramya Omwami Mukulhu n’amusu wabu mwahika okwa kithaka.” (Nehemia 8:6; 1 Timoteo 2:8) Omo kwenene abathaleghulha abo sibabya bakasumbira ebyalha byabu by’endatha erisaba emighisa oko nyamuhanga w’ebbahati.—Isaya 65:11, NWT.

Abandu banene munabwire abakahindanganaya esyoglasi sibangalengekania bathi bakabya bakakolha ekyo bakabya ibali okw’isaba omughisa erilhua oku nyamuhanga mulebe, aliwe kandi sibanga thoka erisoborera ekikaleka ibakolha ekyo. Neryo ibo eribya isibasi ekikaleka ibakolha ekyo si y’enzumwa eyangaleka Omukristayo w’okwenene inianza eribagherererya

Abema ba Yehova bakakolesaya amenge w’obuhangiranwa bikahika okw’iyihighulha okwa bindu eby’abandu bangyi bakakolha. Ng’eky’erileberyako, abanene bakakolha ehiminyikalho bakasikya ehiminyikalho ky’erihanga, kutse esyobbendera, sibali lhangira erikolha ekyo ng’eriramya. Abakristayo ab’okwenene sibali ghanaya ekyo, aliwe ibo sibali sangira mukyo. Bamabiriminya omukonga ng’oyo ng’akendisyabya mughulhu wahi, Abema bangyi bakakolesaya amenge nuku sibaponesaye abandi. N’ekindi babirithwamu erithendi kolha akaminyikalho kosi-kosi akathahambangene ne Biblia. (Eriluayo 20: 4,  5; 1 Yoane 5: 21) Abanene munabwire bangana ghana erilhangira eky’erihindangania esyoglasi ng’akaminyikalho k’edini. Aliwe, hane esyonzumwa mbuya esikaleka Abakristayo ibathasangira omw’ekyo, ekindu ekiwithe enzuko omwa dini kandi namunabwire ekyangana lhangirwa ng’erisaba emighisa ‘y’elhubulha,’ eribya ng’abakasaba obuwathikya erilhua okwa kaghalha akalengireyo kutsibu.—Eriluayo 23:2.