Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Kyxjel qeju in che uʼjin

Kyxjel qeju in che uʼjin

Kyxjel qeju in che uʼjin

Mintiʼ in yolin Tyol Dios kyiʼj brindis, ¿tiquʼntzun mintiʼ in bʼant jlu kyuʼn testigos de Jehová?

Chʼixme kyoj kykyaqil tnam in che brindarin xjal aj tok kychokarin kycopa tkuʼx vino toj moqa alkyexku juntl qʼeʼn, maske junxitl chʼin tten in bʼant kyuʼn xjal kyoj junjun lugar. Jun techel, aju xjal in tzaj tqʼamaʼn tuʼn tok brindis in xi tqʼamaʼn te juntl tuʼn ttzalaj, tuʼn miʼn ttzaj yabʼil tiʼj, tuʼn tanqʼin mas ambʼil ex junjuntl tbʼanel yol. Ax ikx, jaku kubʼ kyyekʼin txqantl qa bʼaʼn in nela toj kywitz aj t-xi kyqʼamaʼn «salud», aj tjaw kyiʼn copa twitz kyaʼj ex aj t-xi kykʼaʼn jun um vino. Maske mintiʼ jun nya bʼaʼn jaku tzaj tuʼn jlu toj kywitz xjal moqa noq in kubʼ kyyekʼin tbʼanel kymod aj tbʼant jlu kyuʼn, noqtzun tuʼnj, at nim tiquʼn mintiʼ in che brindarin testigos de Jehová.

Kyaj axix tok okslal tuʼn kytzalaj txqantl tiʼj kyanqʼibʼil ex tuʼn miʼn ttzaj yabʼil kyiʼj. Jun techel, kubʼaj carta xi ttzʼibʼin kʼloj xjal qʼil twitz aqʼuntl kye kʼloj okslal toj tnejel syent abʼqʼi kyukʼil yol lu: «Kylomtzun kyibʼe». Ax ikx jaku kubʼ traducirit ik tzeʼn, «bʼaʼnwt che tene» moqa «che anqʼine bʼaʼn» (Hechos 15:29). Ex ateʼ junjun tmajen Dios xi kyqʼamaʼn qe yol lu kye aj kawil: «Bʼaʼnwt tzʼel tqʼija te jumajx aya Tat Rey». Ax ikx kyqʼama jlu: «Bʼaʼnwt tzʼel tqʼija Tat Rey» (1 Reyes 1:31; Nehemías 2:3).

Noqtzun tuʼnj, ¿jatumel tzaj tzyet kostumbr tuʼn tok brindis kyuʼn xjal? Tqʼama uʼj La Atalaya te 1 te marzo te 1968 qe yol tkuʼx toj Encyclopædia Britannica (1910), tomo 13, t-xaq 121, aju in tzaj tqʼamaʼn jlu: «Aju kostumbr tuʼn t-xi kyqanin xjal ‹kysalud› aj kykʼan, bʼalo atz tzajni tiʼjju bʼant kyuʼn ojtxe okslabʼil aj kybrindarin kyiʼj kydios ex kyiʼj kyimni. Ajtoq kywaʼn xjal te Grecia ex te Roma in neltoq kyqoʼn [vino ex qʼeʼn] tuʼntzun kykʼulin twitz kydios ex in che brindarin kyiʼj ex kyiʼj kyimni aj tok junjun ninqʼij». Ax ikx in tzaj tqʼamaʼntl enciclopedia jlu: «Aju kostumbr tuʼn kykʼan xjal ex tuʼn kybrindarin at toklen tukʼil oyaj in xi kyqʼoʼn xjal te kydios ex tuʼn t-xi kyqanin bʼaʼn kyiʼj qeju itzʼqe».

¿Kukxpe at kyoklen yol lu toj ambʼil jaʼlo? Kubʼ bʼinchaʼn uʼj International Handbook on Alcohol and Culture toj 1995 ex in tzaj tqʼamaʼn jlu tiʼj brindis: «In bʼant jlu kyuʼn xjal aj tok kychmon kyibʼ ex atzlo tzajni tiʼj ojtxe kybʼinchbʼen xjal jatumel in xi kyqʼoʼntoq jun wiq kʼabʼj xjan te kydios, in xitoq kyqʼoʼn chikʼ moqa vino noq tuʼn ttzaj qʼoʼn aju kyajbʼil, toj chʼin yol, in xi kyqanintoq jlu, ‹¡tenwt toj nimku abʼqʼi!› moqa ‹¡a tu salud!›».

At maj, ateʼ junjun tiʼchaq, junjun tilbʼilal moqa junjun bʼinchbʼen atz tzajni toj nya ax tok okslabʼil moqa at toklen tukʼil, noqtzun tuʼnj, mintiʼ in tzaj tyekʼin qa nya bʼaʼn jlu toj kywitz axix tok okslal. Qo ximen tiʼj techel tiʼj granadiy moqa ẍoqʼ karnad. In yolin Biblia tiʼj qloʼ lu. In tzaj tqʼamaʼn jun enciclopedia tiʼj Tyol Dios jlu: «In kubʼ ximen qa at junjun okslabʼil nya ax tok ajbʼen granadiy kyuʼn te techel kyokslabʼil». Maske ikju, tzaj tqʼamaʼn Dios tuʼn tok tilbʼilal granadiy tiʼj ttxaʼnile t-xbʼalun nejenel kye pal. Ax ikx, ajbʼen tilbʼilal granadiy tuʼn tok te adorno tiʼj tqan tja Dios bʼant tuʼn Salomón aju qʼan kʼuxbʼil ttxʼotxʼil (Éxodo 28:33; 2 Reyes 25:17). Ax ikx, toj jun ambʼil ten kyoklen anillo de boda kyukʼil nya ax tok okslabʼil. Pero mintiʼ ojtzqiʼn jlu kyuʼn xjal toj ambʼil jaʼlo, tuʼntzunju, oʼkx in kubʼ kyximen qa in nok anillo te techel qa o kubʼ mojeʼ jun xjal.

¿Tiʼ jaku txi qqʼamaʼn tiʼj vino ajbʼen kyuʼn xjal toj kyokslabʼil? Jun maj, aʼyeju xjal te Siquem e kʼulin twitz Baal, «e waʼn ex e kʼan tuj tja kydios, ex e ok ten yolil mya bʼaʼn tiʼj Abimelec» aju tkʼwal Gedeón (Jueces 9:22-28). ¿Jakupe kubʼ t-ximana qa jakutoq kʼan jun tmajen Jehová kyukʼil xjal lu ex jakupe txi tqanin nya bʼaʼn tiʼj Abimélec toj tbʼi jun nya ax tok dios? Tej tyolin profeta Amós kyiʼj junjun aj Israel el kypan kyibʼ tiʼj Jehová, tqʼama jlu: «Twitz noq alkyex altar in che kubʼ koẍeʼ tibʼaj xbʼalun otoq kyaj kyiʼn te prent, ex tuj tja kydios in cheʼx kʼal vin otoq tzaj kylaqʼoʼn tuʼn kymult xjal» (Amós 2:8). ¿Jakupe bʼant jlu tuʼn jun axix tok ajbʼel te Dios maske el kyqoʼn vino tuʼn tjaw kynimsaʼn kydios moqa noq e ok ten kʼal kyoj ambʼil aju? (Jeremías 7:18). Tiʼ teya t-xim tiʼj, ¿atpe jun ajbʼel te Jehová jaw tiʼn jun copa te vino twitz kyaʼj tuʼntzun t-xi tqanin te juntl dios tuʼn ttzaj tkʼiwlaʼn jun xjal toj ambʼil tzul?

Ax tok, at maj jaw kyiʼn tmajen Jehová kyqʼabʼ twitz kyaʼj tuʼn t-xi kyqanin kʼiwlabʼil. Pero atz xi kyqanin te axix tok Dios. Jun techel, in tzaj qʼamaʼn jlu tiʼjju bʼant tuʼn Salomón: «Kubʼtzun ten Salomón twitz altar te Qman, ex kywitz kykyaqil xjal aj Israel jaw tqʼoʼn tqʼabʼ twitz kyaʼj, ex tma: Aya Qman aju Kydios aj Israel: Mintiʼ juntl Dios at tuj kyaʼj ex mi twitz txʼotxʼ jaku pon ik tzaʼn teya [...]. Bʼintza max tuj kyaʼj jatum najliya, ex najsama qile» (1 Reyes 8:22, 23, 30). Ax ikx, in tzaj tqʼamaʼn Biblia qa ok «ten Esdras nimsal tbʼi Qman aju Dios maʼxix toklen, ex kykyaqil xjal jaw kyiʼn kyqʼabʼ twitz kyaʼj ex kyma: Ikxwitju, ikxwitju; e kubʼ ẍmejeʼ tejxi tpon takl tibʼaj kywitz max twitz txʼotxʼ ex e ok ten kʼulul te Qman» (Nehemías 8:6; 1 Timoteo 2:8). In tzaj tyekʼin jlu qa mintiʼ jaw kyiʼn tmajen Jehová kyqʼabʼ twitz kyaʼj tuʼn t-xi kyqanin onbʼil te jun dios qʼol swert moqa te alkyexku juntl (Isaías 65:11).

Toj ambʼil jaʼlo, ateʼ nim xjal in bʼant brindis kyuʼn ex mintiʼ in kubʼ kyximen qa in xi kyqanin onbʼil te jun dios, pero ax ikx mintiʼ in bʼant tuʼn ttzaj kychikʼbʼaʼn tiquʼn in jaw kyiʼn kycopa twitz kyaʼj. Maske mintiʼ in che ximen xjal tiʼj jlu aj kybrindarin, nya a t-xilen jlu qa il tiʼj tuʼn tel kykanoʼn axix tok okslal kyiʼj.

Ax ikx ojtzqiʼn kyuʼn junjun xjal qa mintiʼ in bʼant junjun tiʼchaq kyuʼn testigos de Jehová. Jun techel, ateʼ nim xjal in che qʼolbʼen te bandera ex mintiʼ in kubʼ kyximen qa jun kʼulbʼil jlu. Ax tok, mintiʼ in che qʼolbʼen axix tok okslal twitz bandera, pero mintiʼ in nel kyiʼn ambʼil kye xjal tuʼn tbʼant jlu kyuʼn. Qa ojtzqiʼn kyuʼn testigos de Jehová toj alkye ambʼil kbʼantel jlu kyuʼn xjal, in nok tilil kyuʼn tuʼn tkubʼ kyyekʼin tbʼanel kymod tuʼntzun miʼn tkubʼ kynaʼn xjal nya bʼaʼn. Noqtzun tuʼnj, o bʼaj kyximen testigos de Jehová tuʼn miʼn kyqʼolbʼen kywitz techel tnam nix junjuntl tiʼchaq at toklen tukʼil jlu, tuʼnju nya bʼaʼn in nela toj twitz Dios (Éxodo 20:4, 5; 1 Juan 5:21). Ax tok, ateʼ nim xjal in kubʼ kyximen qa mintiʼ toklen brindis tukʼilju tuʼn kykʼulin twitz jun dios. Maske ikju, ateʼ nim yekʼbʼil tiʼj qa mintiʼ tuʼn kybrindarin testigos de Jehová tuʼnju atz tzajni kostumbr lu toj nya ax tok okslabʼil, axpe ikx jaku txi qʼamet qa aj tbʼant jlu kyuʼn xjal, in xi kyqanin onbʼil toj kyaʼj, toj juntl yol, in xi kyqanin kʼiwlabʼil te jun dios (Éxodo 23:2).