Ir al contenido

¿Chaaj woʼ reet naqakohlaam i qatiij pan rubʼihnaal i Jesús?

¿Chaaj woʼ reet naqakohlaam i qatiij pan rubʼihnaal i Jesús?

REʼ JESÚS noq xubʼan i kʼuhtanik, kʼih pech xqʼorik chi riij i tiij. Pan ruqʼijil, reʼ taqeh kʼamal kibʼeeh ajtiij inkibʼan naq kitiij pan taq rutzʼuʼkaal i bʼeeh. ¿Chaaj woʼ reet jeʼ reʼ naq inkibʼan? Reh chi ne naq kiʼilarik kuum i tinamit. Inkaaj naq chi re’ taqeh k’achareel ne inkikapaaj chi inkiloq’ej naq wach i Dios ruuk’ chu’nchel kik’ux. Wilik naq i inkikʼihpecheej i qʼorik eh najt naq rooq i kitiij, ruum chi «inkikapaaj chi ruukʼ i maʼ k’isa qʼorik inki a’n ki-ibʼirjik ruum i Dios» (Mateo 6:​5-8). Reʼ Jesús xukʼuhtaaj chi reʼ taqeh bʼanooj reʼreʼ maʼxta naq kamaj, eh jeʼ reʼ xutoobʼeej taqeh i korik wach kikʼux reh chi ne inkinabʼeej chajariik maʼ na ta naq kibʼanam noq ne inkibʼan kitiij. Jeʼ reʼ noq, xukʼuhtaaj chi manlik nikʼwach naqab’anam qatiij.

Reʼ Jesús xukʼuhtaaj chi reʼ qatiij narukʼuhtaam chi inqaaj chi reʼ rubʼihnaal i Dios ne insaqbʼik wach, chi ne inchalik i Runimaal Rajaawriik eh chi ne inb’aan ahaʼ wilik i rajwaam i reh. Xukʼuhtaaj wo’ chi ne irubʼan chi ne inqapahqaaj qatobʼaal reh i Dios pan qakʼachariik (Mateo 6:​9-​13; Lucas 11:​2-4). Xukoj woʼ taqeh ehtalil reh rukʼuhtjiik qeh chi mi inqaaj chi re’ Jehová ne irub’iraj i qatii, ajwaal wach chi ma’ ne ta inqakanaa’ rupahqaljiik i inqaaj, chi kow oq i qakojbʼaal eh chi ma’ ne ta inqanimbʼisaj qiibʼ (Lucas11:​5-​13; 18:​1-​14). Eh ma’ xa ta xuq’or i wilih, xukoj la’ pan ruk’achariik i xuk’uhtaaj (Mateo 14:23; Marcos 1:​35).

Reʼ taqeh i naʼojbʼal wilih xtoobʼinik keh taqeh rajtahqaneel i Jesús reh chi manlik naq wach i kitiij ne inkib’an. Xa re’ la’, re’ Jesús xruyʼeej noq kʼisiin naq chik maʼ inkikansaj reh ruk’uhtjik keh taqeh rajtahqaneel jenaj naʼojbʼal xti q’e’ ko ruman chi riij i tiij.

«Jenaj naʼojbʼal xjalarik chi riij i tiij»

Reʼ Jesús xwihʼik ruukʼ taqeh rajtahqaneel chuʼnchel i aqʼabʼ re’re’ reh ruyeʼariik rukowiil kikʼux. Chupaam i junkʼaam reʼreʼ na naq ruk’uhtaam keh jenaj akʼ naʼojbʼal. Reʼ Jesús xuqʼor keh: «Reʼ hin i bʼeeh, reʼ hin i korik, reʼ hin i kʼacharik, xa wuum i hin naa rubʼaan ponik ruukʼ i waJaaw wilik pan taxaaj». Eh chupaam i junkʼaam reʼreʼ xuq’or keh: «Chuʼnchel taq inawaaj apahqaam ree waJaaw panubʼihnaal, reʼ hin nee taq i nuyeew aweh, reh chi wuum i hin, [...] neenyeʼarik ruloqʼil i waJaaw. Eh xa chibʼih paʼ jariik taq i neenapahqaaj weh, nee taq i nuyeew aweh». Noq kʼisiin chik maʼ irukohlaaj qʼorik kuukʼ, xuqʼor keh: «Yuʼnaak komajaaʼ taq chih inapahqaaj reh panubʼihnaal. Chapahqaaj taq reh, nee taq inakʼul. Chi jeʼ reʼ, nee taq i manlojik wach i rusuqkiil taq akʼux» (Juan 14:​6, 13, 14; 16:24).

¡Reʼ taqeh qʼorik wilih xti qʼeʼ woʼ chik holohik! Jenaj diccionario reh i Santo Laj Huuj iruq’or chi reʼ wilih «jenaj akʼ naʼojbʼal i xujal nikʼwach narub’aan i tiij». Ruuk’ i wilih, reʼ Jesús maʼ xraaj ta ruqʼorom chi chupaam i junkʼaam reʼreʼ, reh naq chik i reh naqayeʼem i qatiij eh maʼ re’ ta naq chik reh i Dios. Reʼ reh kʼahchiʼ la’ naq rutehem jenaj akʼ bʼeeh reh chi ne inqajil qiibʼ ruukʼ i Jehová Dios.

Reʼ Dios xa irubʼiraj wo’ i kitiij taqeh rajkamanoom korik wach kikʼux (1 Samuel 1:​9-​19; Salmo 65:2). Xa reʼ laʼ, noq reʼ Dios wilik i xukorsaj wach ruukʼ i tinamit Israel, ajwach naq iraaj chi ne inbʼirjik i rutiij, ko ruman naq chi ne irureq chi riij chi reʼ tinamit Israel rutinamiit naq i Jehová, re’ i ruchihim naq i reh. Eh chi riij reʼ, pan ruqʼijil i Salomón ko ruman naq chi ne inkinimaj chi reʼ templo, reʼ naq i yeʼaabʼ ruchihim wach i Dios reh chi ne naq ninkibʼehsaj i kimayij ar (Deuteronomio 9:​29; 2 Crónicas 6:​32, 33). Xa reʼ laʼ, reʼ loqʼinik wilih maʼ na ta naq chik rubʼanariik. Jeʼ rukabʼ xutzʼihbʼaaj i apóstol Pablo, reʼ i kʼuhbʼaal xyeʼarik keh taqeh aj Israel eh jeʼ woʼ i mayijinik inb’anarik naq pan templo, jenaj naq «rimujil i suqkiil chalik reh, maʼ reʼ ta i reʼ til manlik korik» (Hebreos 10:​1, 2, RLLH). Chi riij i rimujil wilih xchalik i til korik (Colosenses 2:​17). Ruum aj reʼ pan haabʼ 33 reh i qaqʼijil, reh chi ne naq qojwihʼik pan amigohiil ruukʼ i Jehová, maʼ ko ruman ta naq chik chi ne inqakʼam naah taqeh kʼuhbʼaal xyeʼarik reh i Moisés. Ko ruman laʼ chi naqanimam i Jesucristo, reʼ i xq’orik chi riij i najtir kʼuhbʼaal (Juan 15:14-​16; Galatas 3:​24, 25).

«Xyeʼarik reh jenaj i bʼihnaal xiikʼ naah nimaal wach chikiwach chuʼnchel i bʼihnaal»

Reʼ Jesús xukorsaj nik’wach naq ne inqajil qiibʼ chi manlik ruukʼ i Jehová. Reʼ reh je’ rukab’ jenaj amigo wilik rajaawriik, reʼ xubʼan chi ne inteh i bʼeeh reh chi reʼ Dios ne irubʼiraj eh ne iruchaqʼweej naah taqeh qatiij. ¿Chaaj woʼ reet re’ Jesús ne irub’an rub’anariik i wilih chi qiij?

Ruum chi qunchelaal qoj’asjik pan mahk, ni xata re’ inqab’an ni xata ruuk’ jeno’ mayij ne inqayew ne naq insacharik wach i qamahk, eh re’ wilih ma’ ne ta wo’ naq irub’an chi ne qojruyeew pan amigohiil ruukʼ i Jehová, reʼ i Dios reh i santohil. (Romanos 3:​20, 24; Hebreos 1:​3, 4). Ruum aj reʼ, reʼ Jesús xukoʼleej taqeh kʼachareel chuwach i mahk noq xuqʼahsaj i rukʼachariik manlik wach chi qiij (Romanos 5:​12, 18, 19). Intyoox reh i xubʼan, yu’naak ne chik irub’an chi ne qojwih’ik chi saq qawach chuwach i Jehová eh chʼiklik chik «qakʼux chi nee chik inqa aʼn okik panotobʼil ruukʼ i Dios», xa re’ la’, ko ruman chi ne inqayeew qakʼux chi riij i koʼlembʼal xuyeew i Jesús, eh chi ne inqakohlaaj i qatiij pan rubʼihnaal i reh(Efesios 3:​11, 12).

Noq inqakohlaaj i qatiij pan rubʼihnaal i Jesús, inqakʼuhtaaj chi wilik qakojbʼaal chi re’ Dios xusik’ reh chi: 1) Reʼ reh i «rakʼuun tentzun», eh ruum chi xuqʼahsaj i rukʼachariik xubʼan chi ne inkuyarik i qamahk. 2) Noq re’ Jehová xruksaj, xutik’aa’ kamanik chi «raJaaw kʼamal bʼeeh aj Tiij» re’ irub’an qatoob’jiik intyoox reh i koʼlembʼaal. 3) Xa reʼ woʼ reh «i bʼeeh» irub’an chi ne inqajil qiib’ ruukʼ i Jehová pan qatiij (Juan 1:​29; 14:6; Hebreos 4:​14, 15).

Noq inqabʼan qatiij pan rubʼihnaal i Jesús inqayew ruloqʼil. Eh reʼ i wilih irukʼul chi reh, ruum chi reʼ Jehová iraaj «chi parubʼihnaal i Jesucristo, naakixukʼaam kiibʼ chuʼnchel [...], reh chi chuʼnchel i reʼ naa kiqʼorom chi reʼ i Jesucristo QaJaaw noq wilik, yeʼbʼal ruloqʼil Ajaabʼees Dios» (Filipenses 2:​10, 11). Eh re’ xti q’e’ ko ruman, re’ chi rubʼanariik qatiij pan rubʼihnaal i Jesús iruyew ruloqʼil i Jehová, reʼ xuyeew i rukʼachariik i rakʼuun chi qiij (Juan 3:​16).

Naqabʼanam qatiij ruukʼ chuʼnchel qakʼux, maʼ na ta qab’anam xa ruum chi hoj okrinaq chi rubʼanariik.

Reh chi ne inqakoj rehtaal chaaj woʼ reet re’ Jesús wilik rajaawriik, reʼ Santo Laj Huuj inq’orik chi riij ju’jun taqeh i b’ihnaal inye’arik reh. Reʼ taqeh i b’ihnaal wilih, irubʼan chi ne inqakoj rehtaal taqeh kuxisanik inqakʼul intyoox reh i xubʼan i Jesús, intyoox reh i kʼahchiʼ rub’anam eh intyoox reh i narubʼanam chi qiij (Chawil i recuadro « Reʼ i rukamaj i Jesús). Jeʼ reʼ noq, reʼ Jesús xyeʼarik reh jenaj bʼihnaal xiikʼ naah nimaal wach chi kiwach chuʼnchel i bʼihnaal, a iraaj ruqʼorom chi xyeʼarik rajaawriik chi kinaah i wilkeebʼ pan taxaaj eh chi kinaah i wilkeebʼ wach akʼal (Filipenses 2:9; Mateo 28:18).

Maʼ xa ruum ta chi hoj okrinaq

Jeʼ reʼ noq, ko ruman chi ne inqakohlaaj i qatiij pan rubʼihnaal i Jesús reh chi reʼ Jehová ne qojrubʼiraj (Juan 14:13, 14). Noq ne inqaqʼor taqeh qʼorik «pan rubʼihnaal i Jesús», ko ruman chi ne inqakapaaj chi riij chajariik iraaj ruq’orom taqeh i q’orik wilih. ¿Chaaj woʼ reet?

Chakapaaj chi riij i ehtalil wilih. Noq reʼ hat inakʼul jenaj carta reh jenoʼ ajkʼaay, mareh re’ carta inkuxik ruukʼ taqeh qʼorik reʼ okrinaq wiiʼ chi rukojariik «suqkiil k’uxliis chaweh». Xa reʼ laʼ, ¿inakapaaj na chi reʼ taqeh qʼorik wilih irukʼuhtaaj chajariik irik’raaj i ajkʼaay oon xa irukoj wo’ ruum chi xa je’ wo’ re’ inkuxik taqeh i huuj irutz’ihb’aaj? Je’re’ noq, rukojariik i rub’ihnaal i Jesús pan qatiij, ma’ je’ ta rukab’ rutz’ihb’jiik i rukuxiik jenaj carta. Atoobʼ ta «xa liik-oq» naqabʼanam qatiij, ko ruman chi ne inqabʼan ruukʼ chuʼnchel qakʼux, maʼ na ta qab’anam xa ruum chi hoj okrinaq chi rub’anariik (1 Tesalonisenses 5:​17; Salmo 119:145).

¿Chajariik ne inqabʼan reh chi reʼ taqeh qʼorik «pan rubʼihnaal i Jesús» ne inwih’ik rajaawriik chi qeh? Qakapaaj chi riij taqeh holohik naʼojbʼal wilik reh i Cristo. Qojkapebʼinoq chi riij i rubʼanam chik i Jesús eh chi riij iraaj rubʼanam chupaam taqeh q’iij chalik reh. Ruum aj reʼ pan qatiij qatyooxeej eh qaloqʼej wach i Jehová ruum chi xukoj i rakʼuun reh qatoob’jik reh chi ne inqajil qiib’ ruuk’. Mi jeʼ reʼ xqabʼan, ne inqachʼikaaʼ qakʼux chi riij irubʼehsaj i Jesús noq xuqʼor: «Reʼ waJaaw nee ruyeew taq aweh chuʼnchel i naa taq apahqaam ree reh panubʼihnaal i hin» (Juan 16:23).

a Re’ diccionario expositivo de palabras del antiguo y del nuevo testamento exhaustivo reh i W. E. Vine, iruq’or: «Pan q’orb’al griego, noq jeno’ irub’iraj i «rub’ihnaal» jeno’ k’achareel, irukapaaj chi riij i taqʼanik, i runaʼojbʼal, i kamanik, i ruloqʼil eh i rajaawriik i k’achareel re’re’».