Арағаа орта кӧрерге ӱгреніңер

ПАСТАҒЫ статьядағы Тони, араға тастабысхан полза, ам даа чуртирҷых. Ол нинҷе дее іссем, изірбинчем паза прай киректерні холымда тутчам тіп сағынған. Че анзы саба сағыс полған. Ноға?

Иң пурнада Тониге позынаңар орта сағынарға араға харығ полған. Ол анзын сизінген ме алай чох па, араға аның миизіне чахсы тоғынарға пирбеен. Ол физическай паза эмоциональнай саринаң хайди полчатханын пілінмин сыххан. Тони нинҷе кӧп іскен, анҷох кӧп позын пілінмин сыххан.

Ікінҷізін, Тони араға тастирға хынмаан. Анзы ағаа позынзар орта кӧрерге харығ полған. Мының алнындағы статьяда чоохталған Аллен іскее кір парғанына киртінерге ідӧк хынмаан. Ол тіпче: «Сидікке кір парғанымны кізее кӧзітпес ӱчӱн, мин чазынып ісчең полғам. Иң ӧӧнінде араға ізерге правомны арачылап аларға хынғам». Тони паза Аллен іскее кір парғаннарын кізілер кӧрген ползалар даа, постары оларнаң прай ниме чахсы тіп сағынғаннар. Че оларға ікізіне дее арағаа кӧрістерін алыстырарға кирек полған. Хайди?

Тідімніг полыңар!

Иисус Христос мындағ чӧп пирген: «Оң харааң сині чазыхха сухчатса, ол харааңны, сығара тартып, позыңнаң хыйа тастабыс. Сағаа прай позыңны пӱкӱлге кӧйчеткен кӧлзер тастаттырғанҷа, идіңнің пірее ле чардығы чох иділзе, хай-хай чахсы полар» (Матфей 5:29). Араға тастабысхан кізілернің кӧбізі пу чӧпнең хоостыра тудынғаннар.

Иисус ит-сӧӧкті кинек идерге чоохтабаан. Че андағ оңдайнаң духовнай саринаң харығ полчатхан нимелерні чуртастың хыйа идерге чоохтаан. Анзы пірееде оой полбинча. Че андағ ла оңдайнаң піс саба сағыстарнаң паза арағаны иртіре ізібізер киректердең хыйа тудын поларбыс. Піреезі сірер кӧп ісчезер тіп сағыссырапчатса, арағаа кӧрістеріңні алыстырыңар a. Сизінмин, араға кӧп ізібісчетсер, арағаны саңай тастабызыңар. Анзы аар полар, че кізінің чуртазы уғаа аарлығ.

Алкоголик полбазар даа, араға кӧп ізерге кӧнік парғазар ба? Андағ полза, арағаа кӧрістеріңні алыстырарға хайдағ алтымнар полыс пирерлер?

Полысчатхан алтымнар

1. Прай чӱрекнең Худайға пазыр турарға ундутпаңар. Иегова Худайны ӧріндірерге хынчатхан кізілерге Библия мындағ чӧп пирче: «Пір дее нимее сағыссырабаңар. Че пазырчатсаңар, сурынчатсаңар, кӧңніңерні алғыстаснаң Худайға ас пир турыңар. Андада кізі сағызы чит полбас Худайның амыры сірернің чӱрееңерні паза сағыстарыңны Христос Иисустың пастыра хайраллир» (Филипптегілерге 4:6, 7). Че чӱректе андағ амыр ползын тіп, нимедеңер пазырарға кирек?

Сірерге арағаа кір парғаныңарны паза аннаң харбазарға кирек полчатханын пілінерге кирек. Паза ниме идерге сағынчатханыңарны пазырыста Худайға чоохтап пиріңер. Ол сірерге хабазар паза аар сидіктерге кір парбасха полызар. Притчи 28:13-те чоохталча: «Чазыхтарын чазырчатхан кізі маңнаныстығ полбас. Че чазых ит салдым тіп чоохтап, чазығын паза итпинчеткен кізі Худайның паарсазын кӧрер». Иисус Христос ідӧк, «пісті хыҷыхтаныстарнаң сыныхтаба» тіп, пазырарға ӱгреткен (Матфей 6:13). Хайди сірерге пазырыстарың хоостыра чуртирға? Пазырыстарыңа нандырығларны хайда таап аларзар?

2. Худай Сӧзінең кӱс алыңар. Худай Сӧзі «тіріг паза позының тоғызын ит парча... ол туйух сағыстарны даа, чӱректің чазыт хынығыстарын даа чарғылапча» (Еврейлерге 4:12). Іскее кір парған кӧп кізее Библияны кӱннің сай хығырғаны паза аннаңар тирең сағынғаны полыс пирген. Псалмопевец пасхан: «Часкалығ кізі, хайзы хара сағыстығларның чӧбінҷе тудынминча... Че Иегованың чахиинда ӧрініс таапча, аның чахиин хараа-кӱнӧрте чарым ӱннең хығырча... Прай итчеткен киректерінде маңнаныстығ полар» (Псалом 1:1—3).

Алленге араға ізерін тастабызарға Иегованың киречілерінең Библия ӱгренгені полыс пирген. Ол чоохтапча: «Библия паза Библияның принциптері полбаан полза, мин хаҷанох ӧл парарҷыхсым».

3. Постарыңны холда тударға ӱгреніңер. Библияда христианнарның піреезі христианин полар алнында араға ізеечі полғаннар, че «Худайыбыс Худының пастыра ахтанып алғаннар» тіп чоохталча (1 Коринфтегілерге 6:9—11). Хайди Худайның худының пастыра ахтанып алғаннар? Иң пурнада, олар иртіре араға іспин сыхханнар паза кӱлеттебин сыхханнар. Худай худы оларға постарын холда тударға полысхан. Библия хығырча: «Араға иртіре іспеңер, анзы кізіні ардатча. Че Худай Худынаң постарыңны толдырыңар» (Ефестегілерге 5:18; Галат чиріндегілерге 5:21—23). Иисус Христос теен: «Тигірдегі Паба даа сурынчатханнарға Худай Худын хайди пирбес». «Аннаңар сурыңар — сірерге Худай пирер» (Лука 11:9, 13).

Худайның кӧңніне кірер ӱчӱн, посты холда тударға кирек. Анзында Библияны хығырғаны, аны істескені паза прай чӱрекнең Худайға сыбыра пазырғаны полыс пирер. Тудын полбин халзар, хол тӱзірбеңер. Библияның пу сӧстерін сағыста тудыңар: «Худай Худының хыразына таарыпчатханы, тізең, Худай Худынаң мӧгі чуртас алар. Чахсы ниме итчетсеңер, кӧңніңер тӱспезін, тузы читсе, кӱзі-саабыс сых парбаза, чыыр нимені чыып аларбыс» (Галат чиріндегілерге 6:8, 9).

4. Нанҷыларны орта таллаңар. «Хыйғаларнаң чӧрчеткен кізі хыйға полар, алығларнаң чӧрчеткен кізі, тізең, чобаға кір парар» (Притчи 13:20). Нанҷыларыңа арағаа кӧрізіңерні алыстырыбысханыңарны чоохтап пиріңер. Библия сизіндірче: мының алнындағы нанҷыларың «сайбахха паза кӱлетке хада салынминчатханнарыңа хахап, олар сірерні сӧклеп чӧрчелер» (1 Петрның 4:3, 4). Арағаа кӧрізіңнең чараспинчатхан кізілернең айғаспасха тимде полыңар.

5. Нинҷе ізерге норма турғыс салыңар. «Пу тилекейнің оңдайынҷа чуртабаңар, че сағыс-кӧгістеріңні нааҷылап, постарыңны алыстырыңар. Андада сірер Худайның кӧңні хайдағ полчатханын сынап аларзар: ниме Ағаа чахсы, чаразых паза кӧңніне толдыра» (Римдегілерге 12:2). Постарыңа норма турғысчатсар, нанҷыларыңның паза пу тилекейнің кӧрістерінең нимес, че Худай Сӧзінең устанаңар. Андада чуртазыңар сірерні дее, Худайны даа ӧріндірер. Че нинҷе сірерге ізерге хайди піліп аларға?

Посха орта кӧрерге паза чахсы сағынарға харығ полар иде ізібіссер, сірер кӧп ізібіскезер. Аннаңар араға ісчетсер, изіргенҷе ле ізібіспеске сағынғаны саба полар. Арағаны иртіре кӧп ізібіспес ӱчӱн, нинҷе ізерге чарирын, постарыңны алаахтырбин, сағынып алыңар. Аннаң артых іспеске кӱстеніңер.

6. «Чох» тирге ӱгреніңер. «Сірернің „я“ тееніңер — „я“ ползын, „чох“ тееніңер — „чох“ ползын» (Матфей 5:37, НТ). Ааллап килзер, сірерні араға ізерге чӧптепчетселер, тура ээзін хомзындырбин, отказ поларға ӱгреніңер. «Сурған кізее хайди нандырарын піліңер: сӧстерің паарсастығ паза ӧтіг ползын» (Колосстағыларға 4:6).

7. Полызығ сурыныңар. Арағаа сірернің кӧрізіңерні улуғлапчатхан паза духовнай саринаң хабас полар ізестіг нанҷылардаң полызығ сурыныңар. «Чалғысхан полғанҷа, ікӧлең полғаны артых, олар постарының тоғыстарының ӱчӱн чахсы сыйых алчалар. Пірсі аңдарыл парза, пірсі ағаа турарға полыс пирер нооза» (Экклезиаст 4:9, 10; Иаковтың 5:14, 16). «Американский Национальный институт злоупотреблений алкоголем и алкоголизма» ағаа тӧӧй чӧп пирче: «Пірееде араға ізерін хызырарға ниик ле полбинча, аннаңар туғаннарыңнаң паза нанҷыларыңнаң полызығ сурыныңар».

8. Алған пӧгінҷе тудыныңар. «Посты алаахтырып, сӧсті истееҷік полбаңар, че аны толдырчатхан кізі полыңар. Сірерні пос итчеткен Худайның чахсы чахиин тирең ӱгреніңер, аны толдырчатсаңар паза искен нимені ундубинчатсаңар, Худай сірернің прай киректеріңні алғап пирер» (Иаковтың 1:22, 25).

Араға чох чуртап полбинчатсар

Араға кӧп ісчеткен кізілер прайлары алкоголик пол парбинчалар. Че піреезі уғаа удаа алай уғаа кӧп ісчеткен ӱчӱн араға чох чуртап полбинчалар. Олар физическай паза психологическай саринаң арағаа хаптыр салчалар. Аннаңар андағ кізілерге, араға тастабызар ӱчӱн, постарының кӱзі паза духовнай полызығ асхынах полча. Аллен сағысха кирче: «Мин араға ізерін тастапчатхамда, ит-сӧӧгім ағырчатханына сыдас полбинчатхам. Андада мин піліп алғам: духовнай полызығдаң пасха, мағаа имҷілер полызии кирек».

 Кӧп кізі медицинскай полызығ чох арағаны саңай тастап полбинча b. Нинҷе-де тус пазынаң хатап іс сыхчалар. Абстинентнай синдромны алай имненҷең курсты иртіп алар ӱчӱн, піреезіне больницаа чадарға кирек полча. Анзы, арағаа тың тартылғанын тобырып алып, арағаны саңай тастабызарға полысча. Хайхастар иткен Худайның Оолғы піди теен: «Хазых кізілер нимес, че ағырығлар имҷіні кирексидірлер» (Марк 2:17).

Худайның чӧптері хаҷан даа тузалығ полчалар

Библияның хыйға чӧптерін сын Худай пирче. Ол, тізең, пісті мӧгі чуртазыннар тіп хынча. Аллен араға тастаан соонда, 24 чыл ирт парған. Ол сағысха кирче: «Пасха кізі пол поларбын тіп сағысты истерге мағаа уғаа истіг полған. Иегова мағаа алызарға полысча, — харах чазын тудыбызар ӱчӱн, Аллен сым пол парча, анаң чооғын узуратча, — ол миннең ниме полчатханын пілче. Мині аарлыға санапча. Анзы уғаа хайхастығ».

Сірер арағаа хаптыр салған ползар, арағаның холынаң позып полбассым тіп сағынмаңар паза хол тӱзірбеңер. Аллен паза пасха даа кізілер, сірерӧк чіли, арағаның холына кір парғаннар. Че олар арағаны асхынах іс сыхханнар алай саңай іспин сыхханнар. Аның ӱчӱн олар пір дее ачырғанминчалар. Сірер дее ачырғанмассар.

Сірер хайдағ даа пӧгін алзар, арағаны саңай іспеске алай асхынах ізерге, ундутпаңар, Худай сірерзер хыныснаң айланча: «Сірер минің чахығларымны ситкеп толдырған ползар! Андада сірернің амырыңар ағын суғ осхас паза арығ тудынызыңар талайның салғахтары осхас пол парарҷых» (Исайя 48:18).

[Сноскалар]

 [Рамка]

 Арағаны иртіре ісчем ме?

Позыңнаң сурыбыс:

• Мының алнындағызынаң кӧп ісчем ме?

• Мының алнындағызынаң удаа ісчем ме?

• Ам мин хазыр арах араға ісчем ме?

• Стресске пастыр салбас ӱчӱн алай сидіктерні ундут салар ӱчӱн, ісчем ме?

• Кӧп ісчезің тіп чағыннарымның піреезі мағаа чоохтаан ма?

• Арағаның ӱчӱн тоғыста, ибде алай отпускта минің сидіктер полчалар ба?

• Мағаа, араға іспин, пір неделя тудынарға сидік пе?

• Пасхалары араға іспинчетселер, мағаа изі чох полча ба?

• Нинҷе ісчеткенімні пасхаларынаң чазырчам ма?

Пу сурығларның пір алай нинҷе-де сурыға «я» тіп нандырған ползар, арағаа кӧрізіңерні алыстырарға кирек.

 [Рамка]

Хайди хыйға пӧгін аларға?

Араға ізер алнында, сағынып алыңар:

• Араға іскенім хыйға полар ба алай іспезем, чахсы полар ба?

Чӧп. Синін пілбин ісчеткен кізее саңай іспеені чахсы полар.

• Нинҷе ізерге?

Чӧп. Сағыс путхал сығар алнында, нинҷе ізерге сағынып алыңар.

• Хаҷан іспеске?

Чӧп. Руль кистіне одырар алнында, сизіктіг поларын киректепчеткен тоғыс алнында, религиознай киректерде аралазар алнында, чоон чӧрчетсер алай пірее имнер ісчетсер, араға іспеңер.

• Хайда ізерге?

Чӧп. Турыстығ орында, пасхаларынаң чазынмин, ізіңер; араға ізерге чарабас тіп санапчатхан кізінің кӧзіне іспеңер.

• Кемнең хада ізерге?

Чӧп. Синін пілчеткен нанҷыларнаң паза туғаннарнаң хада ізерге чарир; арағаа хаптырт салған кізілернең хада іспеңер.

[Рамка]

Хайди Худайның Сӧзі іскее кір парған кізее полыс пирген

Таиландтағы Супот іскее кір парған кізі полған. Пастап ол иирде ле ісчең, пола-пола иртен сай, анаң обедте дее іс сыххан. Удаа ол, ізініп алар ла ӱчӱн, ісчең. Пірсінде ол Иегованың киречілерінең Библия ӱгрен сыххан. Араға кӧп іскені Иегова Худайның кӧңніне кірбинчеткенін піліп алғанда, Супот араға ізерін тастабысхан. Че нинҷе-де тус пазынаң хатап іс сыххан. Аның сӧбірезі уғаа тың ачырған парған.

Че Супоттың Иеговаа хынызы сооп парбаан. Ол Иеговаа аның кӧңніне кірер иде нымысчыланарға хынған. Аның нанҷылары ағаа полызарын тохтатпааннар паза аның чағыннарын аннаң хада кӧп арах тус иртірерге паза ізеніс чідірбеске кӧӧктіргеннер. 1 Коринфтегілерге 6:10-да «іскіҷілерге... Худай хан-чирі пирілбес» тіп сӧстерні хығырып алып, Супот нинҷе аар чазых итчеткенін кӧр салған. Ол піліп алған: ағаа хайди даа араға тастабызарға кирек.

Амды Супот арағаны саңай тастабызарға идібіскен. Пола-пола Худайның ызых худының, Библиядағы чӧптернің, туғаннарның паза христианскай ӧменің полызииның сылтаанда Супот духовнай саринаң тыып парған паза арағаның холынаң позып алған. Супот, чуртазын Иеговаа пирібіскенін кӧзідіп, кіреске тӱскенде, аның сӧбірезі уғаа часкалығ полған! Ам Супот Худайның чағын палғалызына ӧрінче паза пасхаларына духовнай саринаң полысча.